Üzeyir Hacıbekov, Sovyet dönemi Azerbaycan müziğinin en önde gelen isimlerindendir. Besteci, 20. yüzyıl başında, henüz Sovyet iktidarı öncesinde yaptığı çalışmalarıyla modern Azerbaycan müziğinin öncüsü olmuştur. Hacıbekov’un erken dönem eserleri ‘Leyla ve Mecnun’ ve ‘Kerem ile Aslı’ operaları, ‘Arşın Mal Alan’ ve ‘Maşadi İbad’ gibi müzikal komedileri, Fuzuli, Vagıf ve Natavan gibi pek çok Azeri şairin miras bıraktığı geleneksel söz sanatları ile Azerbaycan müziğinin Batı formları içerisinde sentezlenmesinin ilk örneklerini oluşturur.
Modern Azerbaycan müziğinin okullaşması ve Hacıbekov’un bu süreç içerisindeki önemli rolü ise Sovyet iktidarı dönemine rastlar. ‘Azerbaycan’ tarzında ve ‘evrensellik’ iddiasına sahip büyük orkestra eserlerinin yazılabileceği, bu tarza yatkın besteci, icracı ve araştırmacıların yetiştirilebileceği eğitsel-kurumsal yapıların inşaası bu dönemde gerçekleşmiştir.
Hacıbekov’un ‘Azerbaycan Halk Müziğinin İlkeleri’ adlı eseri ilk kez 1945 yılında ‘Azerbaycan’ tarzında eser yaratmak isteyen besteciler için bir kılavuz olarak yayımlanmıştır. Eser, bir taraftan Safiaddin Urmavi, Abdülkadir Maragayi ve Mir Mahsun Mavvab gibi Doğulu müzisyenlerin mirasına sahip çıkarken diğer taraftan da bu geleneğin işlenebileceği genel geçer kuralların ve ‘Azerbaycan’ müziğine temel teşkil edecek bir formelizmin, müzik biliminin peşindedir. Nacıbekov’a göre, ‘Basit lirik şarkıların verdiği keyfin ve makam yapılarının güzelliğinin ardında yalnızca estetik değil aynı zamanda inceden inceye uyumlu mantıksal bir sistemin güzelliği gizlidir.’
Azeri Müziği -Üzeyir Hacıbekov
Avesta Yayınları Çeviren: Tolga Tanyel – 138 sayfa, Baskı Tarihi: 1998
Özgün Dili: İngilizce; Özgün Adı: Principles of Azerbaijan Folk Music