İletişim, insanın varlık sürdürme biçiminin bir ürünü ve insanın ve insanın varlık biçimindeki değişmelere göre değişimlere uğrayan insana özgü bir olgudur.
Hadi Başlayalım – Zafer Köse
Önemli olayların yaşandığı bir günün akşamında, evde televizyonu açıyorsunuz. Haberleri kaçırmamak niyetindesiniz. Fakat asıl amacınız ?haber almak? değil. Bakalım, diye düşünüyorsunuz, bugünkü olayları nasıl aktaracaklar. Sunucunun sesine eşlik eden görüntüleri nasıl seçecekler? Ayrıntı gibi gözüken konularda tercihler nasıl olacak? Acaba, merakla beklediğiniz haber, hangi haberden sonra, hangisinden önce verilecek? Manipülasyon ne etkinlikte, ne miktarda yapılacak?
Haberde yalan olmayacak, büyük olasılıkla. Hatta eksiklik veya fazlalık da pek olmayacak. Seçme, daha çok veriliş sırasıyla, üslubuyla yapılacak. Aynı anlama gelen sözcüklerden hangisinin seçildiğine bile dikkat edeceksiniz. Haberleri izlerken, diğer insanların, çoğunluğun, bu haberden ne sonuç çıkaracağını da düşüneceksiniz. İzlediğiniz haberde yorum yapılmadığını kabul edeceksiniz. Fakat izleyenlerin nasıl yorumlamaları istendiğine bağlı olarak gizli yönlendirme yapıldığını düşüneceksiniz. Bu yönlendirme, acaba bilinçli bir şekilde mi, yoksa yapanlar tarafından bile tam farkında olmadan mı yapılıyor?
Bu konulardaki düşünceleriniz, okuduğunuz bazı köşe yazılarına, sezgilerinize, tesadüfen edindiğiniz bilgilere dayanıyor. İletişim konusunu biraz araştırmak istiyorsunuz. Sistemli bir şekilde okumak, hazırlayacağınız bir listeyle, birbirinin devamı gibi olacak kitapları okumak istiyorsunuz. En iyisi, sahip olduğunuz kırık dökük bilgilere fazla güvenmeyip sıfırdan başlamak.
Öyleyse tam aradığınız gibi bir kitap var: İletişimin ABC?si. Sadece 148 sayfa oluşuyla, küçük boyutuyla ve mütevazı adıyla başlangıç için çekici bir kitap. Tabii Ünsal Oskay?ın yazmış olması, öyle hafife alınamayacağının ilk kanıtı. Hele bir de geçmişte benzer şeyleri felsefe konusunda planlayıp biraz da uyguladıysanız; örneğin başlangıç için Önay Sözer?in Felsefenin ABC?si kitabını okuduysanız hazırlıklısınızdır: İsmindeki ABC?ye rağmen, öyle çerez gibi çıkmayabilir bu kitap.
Bu kitabı okuduktan sonra, biraz tanıtmak için bir şeyler yazmaya kalkarsanız, sanki hâlâ kitabın içinde geziniyormuş gibi hissedersiniz kendinizi. Bu yazdığınız nedir? Okuduğunuz birçok kitap hakkında, eskiden beri kendi kendinize yazdığınız gibi bir yazı mı? Bir arkadaşınıza mektup mu?
Yoksa bir gazetenin ekinde, kitap eleştirisi olarak yayımlanmasını düşünerek mi yazıyorsunuz? Veya bir internet sitesinde? Yani yaptığınız bir iletişim denemesi mi? Yok, deneme denmez; başarılı veya başarısız, ama düpedüz bir iletişim olurdu bu. Eğer okuyucuya hitap edecekseniz, ikinci çoğul kişiyi tercih edersiniz, seslenmek için. Çünkü bu bir kitle iletişimidir.
Gerçi roman da bir kitle iletişimidir ama romancılar, roman içinden, anlatıcı olarak veya anlatıcı aracılığıyla okura seslenmek istediklerinde çoğunlukla ?sizler? yerine ?sen? demeyi tercih ederler. Çünkü romanın kitleye hitap ettiğini bir türlü düşünmezler; her okura teker teker seslenirler.
Tabii, bunları düşünmeye başlarsanız, İletişimin ABC?sinin dışına çıkmış olursunuz. Aslında Ünsal Hoca?yı biraz kızdırmak içinizden gelir; yaramaz bir öğrenci gibi. Ama bunu kitabın içinde kalarak yapmalısınız.
Kitle iletişimi yapanlara Oskay, önemli bir uyarı yapıyor. ?? en önemli sorunlardan biriyle heran karşılaşabilirsiniz: Okuyucunun, dinleyicinin, izleyicinin dikkatinin zayıf ve dağılgan oluşu; hedef-kitlenin ?tutsağınız? olmayışı.? (s. 52). Siz başarılı bir anlatıcı olsanız bile, bu dünyada telefon gibi zararlı aletler var; olmadık zamanlarda çalarlar. Televizyon var, çoluk çocuk var, manşet haberler, fotoğraflar, daha güzel yazanlar? (Bu son üç sözcük gibi, yanlışlıkla bir şey yazarsanız silmeyi unutmayın.)
Belki de romancılar, kitle iletişim araçlarıyla, en çok da televizyonla rekabet etmek istemedikleri için, okurlarına çoğul olarak seslenmeyi sevmiyorlar. Kitlenin bilinçsiz bir parçası olmayan inanlara, en azından o sırada birey olan kişilere ulaşmaya çalışıyorlar. Konu dışına çıkmayalım!
Bu arada yukarıdaki alıntıyı yazınızda kullanmayı düşünürseniz biraz kararsızlık yaşarsınız: Acaba yanlış olarak ?her an? yerine ?heran? yazılmış olmasını düzelterek mi kullanmalısınız? En iyisi tırnak içinde bir değişiklik yapmamak diye karar verirsiniz. Zaten bu tümce yazınsal açıdan da iyi olmamış diye düşünürsünüz ama konuya fazla takılmazsınız. Sonuçta bu bilgilenmek için okunan, yazınsal özelliği olmayan bir kitap.
Bu gibi sorunları, Ünsal Oskay?la değil de daha çok Der Yayınları ile ilgili olarak görürsünüz. Örneğin 48. sayfadaki şu tümce: ?Bu önlemlerin hepsi de, işe salt satış arttırma açısından bakarsak, işe yarar şeylerdir? Bu tümcede ?işe? sözcüğünün iki defa geçmesinin olumsuzluk yarattığını düşünmek, biraz değiştirerek cümleyi düzeltmek için uzman bir redaktör olmaya gerek yok.
Kitapta, oldukça çok sayıda yazım hataları, ifade sorunları var. Oysa içeriği güzel kitaplar yayımlıyor Der Yayınları?
Her okuduğunuz kitapla ilgili bir şeyler yazacak değilsiniz elbette. Hakkında yazdığınız bir kitabın bütün yönlerine de değinmeniz gerekmez. O zaman, iyi bir iletişim yapmış olmazsınız. Bu kitap hakkında yazacaksanız değinmeniz gereken önemli, belirleyici yönleri iyi seçmelisiniz. Örneğin, kitabın ikinci yarısının, neredeyse tamamen, toplumsal yapılarla iletişim konusunun ne kadar bağlantılı olduğunu anlatmaya ayrıldığını mutlaka belirtmelisiniz. ?Büyük İskender?in ordusunun bir günde alabildiği yol ile, çok sonraki Napolyon ordularının bir günde alabildiği hız aynıydı.? (s. 95.) Yakın geçmişte değişen dünya, artan hız, kapitalizm, buharlı gemiler, demir yolları, işçi sınıfı, canlı yayın haberler? Eee, kahvede oturan iki kişinin nasıl konuşacağını anlatacak değildi Ünsal Oskay, İletişimin ABC?sinde.
Bir de sondaki açıklamalı kaynakçaya değinmek gerektiğini düşüneceksiniz. 148 sayfalık kitabın 32 sayfası bu kaynakçadan oluşuyor. Birçok kitabın içeriğiyle ilgili bilgiler vermiş, yorumlar yapmış, Oskay. Ne güzel; sevineceksiniz. Zaten bu konuya devam etmek için kendinize bir liste hazırlayacaktınız. Oluşturacağınız listedeki kitapları okurken de belki birkaç yazı çıkarırsınız.
Alıntı: http://www.mevsimsiz.net/Yazilar/Mevsimsiz_Deneme/iletisimin_ABC%E2%80%99si,_Unsal_Oskay-5000/
Kitabın Künyesi
İletişimin ABC’si
Yazar: Ünsal Oskay
Yayınevi: Der Yayınları
Baskı : 2005 istanbul 1. Baskı
Sayfa Sayısı: 140 sayfa