İzmir?de güneş kendini hissettirse de, hüzün çöker yavaş yavaş insanın derinliklerine imbat estiğinde akşamları. Fonda Bülent Ortaçgil?den ?Gece Yalanları? kırık bir tebessümle dinlenmekte. Ah, mırıl mırıl sesli kent ozanı Ortaçgil?in şarkılarını yıllardır hayretler içinde dinliyorum; ama hala anlayamıyorum yalınlık içindeki karmaşayı. Bu muammayı çözmek için kurtarıcı arıyorum kendime. Ve yetişiyor Orhan Kahyaoğlu?nun ?Bülent Ortaçgil / Ayrı Düşmüşüz Yan Yana? adlı kitabı.
Türkiye?deki sayılı müzik yazarlarından olan Kahyaoğlu, Ortaçgil üzerine hazırladığı bu inceleme kitabında, Ortaçgil?in biyografisinden çok onun hayata bakış açısını, şarkılarının felsefesini anlatıyor bizlere. İlk başta biraz fazla didaktik görünse ve zaman zaman konular, örnekler veya bazı temel bilgiler kitap boyunca yinelense de, Ortaçgil?in müziğini tanımak için önemli bir rehber ve pop müzik tarihimizi öğrenmede başvurulacak başat bir kaynak. Yazar, Ortaçgil?in pop müzik tarihindeki yerini belirtmeye çalışırken şarkılarındaki imgelerden, ironilerden, alegorilerden yola çıkarak hem sanatçının felsefesini hem de sanatsal tavrını yansıtmak için uğraşmış.
Tanzimat?tan itibaren Türkiye?deki müzikal gelişmelerden dünyadaki dönemsel tüm müzik hareketlerini ele alarak Ortaçgil?in Türk Pop müziği?ndeki yerini saptamaya çalıştığını belirtirken ?Mütevazi bir Bülent Ortaçgil kitabında ?neredeyse yüz yılı kucaklayan özel kültür politikalarının yeri de ne?? diye soranlar olabilir. Belki de haklılar.? diyerek okura ilk bölümler için okuyup okumama konusunda seçme hakkı bile tanımış. ?Benimle Oynar mısın?? albümüyle başlayan serüvene, Fikret Kızılok?lu Çekirdek Sanat Evi çalışmalarına, ?Pencere Önü Çiçeği?, Onno Tunç?la birlikte hazırladıkları ?2. Perde?, ardından gelen ?Oyuna Devam?, ?Bu Şarkılar Adam Olmaz?, ?Light?, ?Eski Defterler? ve ?Bülent Ortaçgil İçin Söylenen Bülent Ortaçgil Şarkıları? adlı albümlere yakından eğilmemizi sağlarken; Erkan Oğur, Gürol Ağırbaş, Cem Aksel ve Baki Duyarlar?ın Ortaçgil?in hayatında ve müziğinde ne denli önemli bir yere sahip olduğunu anlatıyor.
Bir dönem aynı dalda yeşerdikleri Kızılok?un aksine, Ortaçgil şarkılarında siyasi bir sesleniş yoktur, sıkıntılar ve huzursuzluklar inceden inceye büyülü ve ironik sözler aracılığıyla hissedilir. Örneğin; ?Çoktular Ama Hiç Yoktular? derken sitemkâr bir biçimde ?dünyayı değiştirmek istediğini söyleyen yığınların şimdi nerelerde olduklarını sormakta?, ?Pencere Önü Çiçeği?nde ise ?kendi kabuğunda yaşayan entellektüellere en zarif ironik eleştirisini? yöneltmektedir. Yine Kızılok?un aksine bireysellikten bahseder, bireyi gözler, kurcalar, deşer; bunu vurgulamak için Kahyaoğlu ?toplumsal düzeni eleştirmek ve sorgulamak için insanın önce kendisiyle, bireyselleşme serüveniyle kıyasıya uğraşması gerektiğinin işaretleriyle doludur şarkılar? der. Yani, kişi önce kendini tanımalı ve hatta önce kendinde devrim yapmalıdır.
Bu ?gelenek yıkıcı? kent ozanının albümleri tüketime direnen, yıllar geçtikçe farklı nesillerce dinlenen etkili örneklerdir. Kişiliği ve müzisyen kimliği ile Türk Pop Müziği?nin özel isimlerinden biri olan Ortaçgil, kendi bildiğinden ve istediğinden ödün vermeyerek müziğini icra etmiştir. Bundandır ki; bir söyleşisinde, ?Satış başarı ölçüsüdür, ama mutlak değer değildir.?, diyerek sanatsal tavrını da ortaya koymuştur.
Hayatın bir oyun olduğunu bize sürekli anımsatan Ortaçgil?in tavrını, felsefesini aktaran Kahyaoğlu?na kocaman bir selam gider İzmir?den imbat eşliğinde. Bundan sonra ne mi olacak? En yakın zamanda ?Bozburun? semalarında gezen ?Mavi Kuş? dinlenilecek, Ortaçgil?le yazın olmadı diyelim bu sonbahar bir ?Eylül Akşamı?nda mutlaka kesişilecek, ?Deniz Kokusu? ciğerlere çekilecek, ?Güneşin Aynasında? ?Kediler?e şarkılar söylenecek ve ilelebet ?Değirmenler?e karşı direnilecek. Nasıl olsa bu şarkılar hep bizim.
*Bülent Ortaçgil / Ayrı Düşmüşüz Yan Yana, Orhan Kahyaoğlu, Doğan Kitap, Temmuz 2013.
Öznur ÖZKAYA