“Otuz yıldan beri eğitsel çalışmalarla uğraşıyorum. Bu sürekli çalışma için iki yüz bin saat ayırdım. Elimden üç bine yakın çocuk geçti. Bir eğitimci olarak son on beş yılımı uygulamaya ve kominist eğitim sisteminin yetkinleştirilmesine adadım. Bunun için bin bir güçlükle, tüm savlarımı gerçekleştiren pilot bir kolektiflik kurdum.” Anton S. Makarenko
“Eğitmeyi bilmek de bir sanattır; viyolon ya da piyano çalmak, bir tablo yapmak, iyi bir frezeci ya da iyi bir makine ayarcısı olmak sanatı gibi” diyor Makarenko eşsiz bir biçimde sahip olduğu bu sanatı, Ana Bababaların Kitabı’nda okuyucularıyla paylaşıyor.
Makarenko bu yapıtta, yaşamın büyük deneyimlerini aktarıyor; çeşitli aile tiplemelerini zor çocukları, ana babalarla çocuklar arasındaki karmaşık ilişkileri sergiliyor. Kuşkusuz kesin reçeteler değil, ama pek çok okuyucunun sorunlarına yanıt bulabileceği gönüllü öğütler veriyor. Yaşamın meyve bahçeleri ve çiçekleri arasında, fırtınalar, boralar içinde ve dolu vurgunlarında, yaşamla sonsuz ve son derece karmaşık bir ilişkiler ağına giren çocuğa yardım etmenin en yalın, en alçakgönüllü püf noktalarını sunuyor. İyi bir eğitimci olmanın ancak ve yalnızca, iyi bir eş ve iyi bir yurttaş olmaktan geçtiği gerçeğinden hareketle, aynı zamanda en zor görevin sorumluluğunu yüklüyor omuzlarımıza.
Makarenko’nun eğitsel yapıtları, paylaşma, dayanışma, sevgi ve insan saygısı duygularıyla ve aynı zamanda kendi onuruyla dopdolu. Bu anlamda ona haklı olarak, yazar Pavlenko’nun dediği gibi birsoyluluk işçisi demek hiç de yanlış olmayacak.
Okurken kah öfkelenecek, kah kızacak, kah sevineceksiniz, olay ve anlatımlar sizi sürükleyecek kadar canlı ve ders vericidir. Makarenko’nun anlatımı da, eşler arasındaki emek ve sevginin, çocuklara yaklaşımın nasıl ciddiyetle ele alınması gerektiği konusunda herkesin kafasını açacak ölçüde nettir.
Paylaşma, dayanışma, sevgi ve insan saygısı bu yaklaşımın özünü oluşturur.
Kitap sadece ana-babalar için değil, çocuklar, gençler, yaşlılar kısaca, herkes için bir eğitim kitabı olabilecek bir özelliğe sahip.
Kitap okunduğunda her insanın başta kendisi olmak üzere, tüm ailesini ve aile ilişkilerini yeniden gözden geçirip sonuçlar çıkarabileceği düşüncesindeyiz. Anlatılan her deneyden çıkarılacak sonuçların günümüze, insan ilişkilerine, kendi yaşamımıza dönük yanlarıyla incelenmesi ilerletici ve geliştirici olacaktır.
Makarenko daha kitabın 1. Bölüm girişinde kendisine şunu soruyor.
“Bugünün ana-babaları çocuklarını yetiştirirken, ülkemizin tarihini, giderek dünya tarihini yapacak olan insanı yetiştiriyor. Böyle geniş bir konunun onca ağırlığını taşıyabilecek kadar güçlü mü omuzlarım?” (s. 9)
Makarenko gibi ana-babalar da bu sorunun cevabını açıklıkla verebilmelidir.
Çoğu zaman ana-babalar çocuğunu sevme, koruma görünümü altında onun adına düşünür, onun adına karar verir. Çocuklarını tüketici ve giderek bir asalak haline getirirler. Sevgi adına çocuklarının kişiliğinin gelişmesinin önünde ENGELDİRLER. Çocuklarına İYİLİK değil, KÖTÜLÜK yaparlar.
Evet analar babalar, nasıl çocuklar yetiştiriyorsunuz? Bir “Düşman” mı? Halkına, değerlerine, ana-babasına yabancı, toplumsal olaylara duyarsız, insan sevgisinden uzak, asalak ve tüketiciler mi?
Ana-babalar çocuklarının geldiği noktadan öncelikle kendilerini sorumlu tutmayı öğrenmelidirler. Çocuk eğer, bir “düşman” olarak yetişmişse bunun bir sorumlusu da o ailedir.
Makerenko, aile arasındaki sorunların ana kaynağını oluşturan “para” konusuna da el atmadan geçmemiştir.
“En şeytanca buluş” olan paranın yokluğunun çoğu zaman aileleri, çocukları yuvarladığı “uçurumlar” bilinir.
Makerenko, ailenin çocuk eğitiminde izleyeceği yöntemi de tartışmaya açmıştır. Ana-Babalar nasıl bir yöntem, izleyecektir?
Çocuğun eğitiminde dayağın yeri nedir mesela? Dayak olmalı mı, olmamalı mı?
Makerenko, doğal bir otoriteden yanadır…
Tüm bunların daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle kitabı okumak, aile içinde tartışmak yararlı olacaktır
Ana Babaların Kitabı
Yazar: Anton Semyonoviç Makarenko
Yayınevi: Sorun Yayınları
Çeviren: Şule Ünsaldı
Sayfa Sayısı: 320 sayfa
Baskı Tarihi: 1997