Atina’nın yetiştirdiği üç büyük tragedya şairi arasında en fazla eseri günümüze ulaşan sanatçı olarak özel bir yeri vardır. Bu durum şenliklerde Aiskhylos ve Sophokles kadar birincilik ödülü kazanmamış olsa da halk arasında daha çok beğenilen bir şair olmasına bağlanır. Euripidesin oyun kahramanları insana özgü zayıflık ve kusurları taşırlar, yaşadıkları tragedyalar da bu kusurları ile vazgeçemedikleri tutkularından kaynaklanır. Ölümünden sonra oğlu tarafından sahneye konulan Bakkhalar şairin başyapıtı olarak kabul edilir.
Bu eserde Tanrı Dionysos ile ona tapınmayı reddeden Thebai kralı Pentheus arasındaki çatışma konu edilmiştir.
Bakkhalar, Medeia ile birlikte Euripides`in başyapıtlarından biri. `Bakkhalar`, Tanrı Bakkhos`un (Dionüsos) çevresindeki esrik, çılgın kadınlar alayı anlamına geliyor. Dionüsos kendisini tanrı olarak kabul etmeyen Thebai`ın genç kralı Pentheus`u ve kralın annesi Agaue`yi çok ağır biçimde cezalandırır. Agaue, oğlunu bir aslan yavrusu sanıp öldürür. Kafasını kesip kargısının ucuna geçirerek Thebai`e koşar. Avının sevinçle sahnedekilere gösterir. Babası Kadmos`un uyarıcı sorularıyla bilinci yavaş yavaş açılır, acı gerçeği görür. Bu sahne, sadece Eski Yunan`ın değil dünya tiyatrosunun doruklarından biridir.
“Bakkhalar yalnız Yunan tragedyasının değerli bir örneği değil, Dionysos dininin belli başlı belgelerinden biridir. Dionysos dini ise Batı’nın fikir ve sanat kaynaklarından biri ve belki en bereketlisidir. Yalnız tiyatroyu doğurmuş olması, bu dinin Avrupa kültüründe ne büyük bir yer tuttuğunu gösterir. Bizim için Dionysos dininin ayrı bir önemi de bu dinin Yunanistan’a Anadolu’dan geçmiş olmasındadır.”
Sabahattin Eyüboğlu
“En büyük bilgelik kendine egemen olabilmektir.”
Euripides
Bakkhalar (Yunanca: Βάκχαι, Bakchai), Atinalı oyun yazarı Euripides’in son yıllarında, Makedonya kralı I. Archelaus’un sarayında yazdığı bir antik Yunan trajedisidir. İlk kez Euripides’in ölümündan sonra MÖ 405 yılında Dionysos Tiyatrosu’da sahnelendi. Aulis’te İfigenya ve Korint’te Alkmaeon adlı oyunları ile birlikte bir tetralojinin (dörtlü serinin) parçası olan oyunun, Euripides’in oğlu veya yeğeni tarafından yönetildiği düşünülmektedir.[1] Oyun, Dionysia şehir festivali yarışmasında birincilik ödülünü kazandı.
Bakkhalar, insanın doğasının iki karşıt tarafını inceler: bir yandan Teb Kralı Pentheus karakteri ile temsil edilen rasyonel ve uygar taraf, diğer yandan da Dionysos ile temsil edilen içgüdüsel taraf vardır. Bu diğer taraf, analiz yapmadan şehvetlidir; insan ve hayvan arasında bir bağlantı hisseder; kutsal ve spritüel gücün potansiyel kaynağıdır.[2] Euripides’in oyunlarında tanrılar, insanların çeşitli niteliklerini temsil eder ve seyircinin insan durumu hakkında düşüncelerle uğraşmasını sağlar. Oyunda, insanların Dionisos deneyimine olan arzusunu inkar etmesinin veya görmezden gelmesinin tehlikeli olduğu anlatılır. Bu deneyime açık olanlar bunda manevi güç bulurken, kendilerinde veya başkalarında bu arzuyu bastıranlar ise bunu yıkıcı bir güç haline dönüştürebilirler.[3]
Trajedi, Teb Kralı Pentheus ve annesi Agave’nin, (Pentheus’un kuzeni) tanrı Dionysos tarafından cezalandırılmasını konu alan bir Yunan mitine dayalıdır. Tanrı Dionysos oyunun başında görünür ve Zeus’un oğlu olmadığına dair, teyzelerinin de tekrarladığı iftiranın intikamını almak için Teb’e geldiğini ilan eder. Bu iftiraya karşılık, şehre Dionysos ayinlerini tanıtmak ve Kral Pentheus ile Teb halkına gerçekten bir tanrı olarak doğduğunu göstermek niyetindedir.[4] Ancak oyun ilerledikçe Dionysos, öfkeli olmalarına sebebiyet veren yeni nedenlerle karşılaşır ve seyirci, Dionysos’un kaprisli haliyle intikamının orantısız boyuta büyümesini seyreder. Oyun, Kral Pentheus’un korkunç ve dehşet verici ölümü, iktidar partisinin yok edilmesi ile Teb şehrinin yıkılması ve nüfusunun tamamının sürgüne gönderilmesiyle sona erir. Dionysos, diğer bazı şehirlerin yağmalanmasına da neden olacaktır.[5][6]
wikipedia
Kaynakça
1 Rehm, Rush. 1992. Greek Tragic Theatre. Theatre Production Studies ser. London and New York: Routledge. Sayfa 23. (İngilizce)
2 Euripides. Vellacott, Phillip, çevirmen. The Bacchae and Other Plays. Penguin Books Ltd. 1979. (İngilizce)
3 Euripides. Dodds, E. R. çevirmen. Bacchae; Plays of Euripides. Clarendon Press, 1960. Sayfa 14. (İngilizce)
4 Murray Gilbert. Euripides and His Age. Oxford University Press. 1965. (İngilizce)
5 Corrigan, Robert W. editor. Classical Tragedy, Greek and Roman; Eight Plays in Authoritative Modern Translations. Euripides. Bagg, Robert, çevirmen. The Bakkhai. Applause Theatre Book Publishers. 1990. (İngilizce)
6 Euripides. Vellacott, Philip, çevirmen. The Bacchae and Other Plays. Penguin Books. 1954. (İngilizce)
Kitabın Künyesi
Bakkhalar
Euripides
Çeviren: Sabahattin Eyüboğlu
İş Bankası Yayınları
Basım Tarihi : 04 – 2003
Sayfa Sayısı: 74