İlkokul tarih kitaplarında öğretildiği gibi bir veliahtın bir milliyetçi tarafından öldürülmesiyle başlatılmadı ilk dünya savaşı. Yalnız çocukları inandırabilirsiniz bunun için başladığına. Hiçbir savaş öyle başlamaz ki… Yaşadığımız coğrafya kimini sabah akşam duyduğumuz, kimini arada bir duyduğumuz, kimineyse hiç vakıf olmadığımız savaşlar yaşıyor.
1914’te başlayıp 1918’de biten dünya savaşı bazıları için hiç bitmedi. Görünür olmaktan çıktı sadece. Hâlâ çocuklar yetim kalıyor, evler ve okullar yıkılıyor, yıkılan binaların altında anneler, babalar evlatlar kalıyor. Onlarca insanın boğazı, kolu kesiliyor, ayağı kopuyor.
Savaşın acımasızlığıyla doğduğu, yaşadığı yerlerden koparılıyor onlarca insan ve sair canlı. Bir de herhangi bir organını yitirmeden dönenler var savaşlardan. Birçoğumuzun bir tanıdığı vardır mutlaka; savaştan görünürde tam; ama aslında eksik dönen. “Kıbrıs Barış Harekâtı”ndan eksik dönen iki ayrı kişi tanırım. Hâlâ savaşta olduğunu sanan iki kişi. Güneydoğu’da askerlik yapmaya gitmiş onlarca gencin hikayesini okuyup dinledim. Duyduğu her yüksek sesle kendini yere atan gencecik çocuklar. İşkenceden görünürde sağlam çıkmış yaralılar. Savaş yalnızca ölümlerle anlatılır bir olgu değil ki. Savaş, bir tahtaya açılan oyuk gibi. Neyle kapatmaya çalışırsanız kapatın, oyuğu yok edemezsiniz bir türlü.
İrlandalı yazar John Boyne’un “Olduğun Yerde Kal” adlı küçük romanı savaşı anlatıyor. Tek bir silah sesi duyurmadan, tek top atılmadan, bombardıman uçağı uçurmadan anlatılan bir savaş romanı bu. Savaşın etkilediği cephe gerisindeki mahallelerden, savaşın neden olduğu(!) milliyetçilikten, açlıktan, yoksulluktan bahsediyor. Vicdani retçilerden, kucağınıza bırakılan beyaz tüylerle yürütülen sessiz protestolardan, hiçbir şey yaşanmamış gibi sürdürülen hayatlardan…
5 yaşındaki Alfie Summerfield’in doğum gününde başlayıp Noel’de bitmesi beklenen savaşın, Alfie’nin 9 yaşına kadar geçen hiçbir Noel’de bitirilememesi ve bunun onun hayatında nelere yol açtığı anlatılıyor. Summerfield ailesinin yaşadığı dönüşüme tanık oluyoruz. dört yılda Alfie’nin nasıl büyüdüğünü ve nasıl değiştiğini görüyoruz.
Tarih kitaplarındaki dört yılın insan yaşamı için ne denli uzun olduğuna tanık oluyoruz.
Onlarca yeni kitabın yayımlandığı, büyük çoğunluğu okunmaya değmez onlarca yeni yazarın yayın dünyasına girdiği günümüzde iyi kitabı bulmak kolay değil. “Olduğun Yerde Kal” hem konusuyla hem de değindiği konuyu anlatışıyla belli bir yaştaki çocuklara gönül rahatlığıyla okutulacak bir kitap. İlk önce anne babaların okuması şartıyla. Sonuçta savaşın acılarını bir çocuğun gözünden okumaya hepimizin ihtiyacı var. “Savaşa hayır!” sloganını bir kez daha ve yürekten dillendirmek için ve yaşanılan acıları unutmamak için.
Güzella Bayındır
07-11-2014, http://ilerihaber.org/
Olduğun Yerde Kal, John Boyne, Çeviri: Arif Cem Ünver, tudem, Ağustos 2014, 256 sayfa, Yaş:12+