?1940?lardan beri sinemada sözü edilmeye değer ne varsa Citizen Kane?den etkilenmiştir.? (François Truffaut)

İngiliz akademisyen Laura Mulvey; gösterime girdiği yıl eleştirmenleri şaşırtan, gişede umduğunu bulamayan fakat zaman içinde kıymeti anlaşılan, bugün ise sinema tarihinin en önemli filmlerinden biri olduğu kuşku götürmeyen, Orson Welles?i dahi statüsüne yükselten başyapıtlar başyapıtı Yurttaş Kane?i (Citizen Kane, 1941) çeşitli açılardan masaya yatırıyor. Yurttaş Kane?in sinemaya kazandırdığı olanakları, getirdiği yenilikleri başkarakter Kane?in yaşamından hareketle görece esoterik bir dille tasvir ediyor. Sinematografi, ses, öykü anlatımı gibi sinemanın temel ögelerini Yurttaş Kane?in nasıl dönüştürüp biçimlendirdiğini, Welles?in teknik ekiple birlikte giriştiği çığır açıcı deneyleri bir bir sıralıyor.

Kitabın en kayda değer yanı şu kanımca: Charles Foster Kane?in ödipal çatışmasını kişiliğini biçimlendiren temel argüman olarak öne süren Mulvey, yeterli psikolojik saptamalarda bulunduktan sonra Kane?i liberal sistemin merkezine konumlandırarak sorguluyor. Kane?in gri kişiliğinin inişli çıkışlı prosesinin nabzını tutuyor. Bu aşamada yazarın, Orson Welles?in sarkastik yaklaşımını ödünç alarak filmin nihai ereğine, asal dertlerine doğrudan yaklaştığı pekâlâ söylenebilir.

Kitabın künyesi şöyle:
Yurttaş Kane
Orjinal isim: Citizen Kane
Laura Mulvey
Om Yayınevi / Sinema Dizisi
Çeviri : Arzu Taşçıoğlu, Deniz Vural
İstanbul, 2000
110 sayfa

İyi okumalar?

Notlar:
Orson Welles, her ne kadar, ele aldığı kişiliğin birçok karakterin toplamı olduğunu dile getirse de dönemin medya imparatoru William Randolph Hearts; Yurttaş Kane?de kendi yaşamı ile ilgili paralellikler bulmuş ve film henüz gösterime girmeden kampanyalar başlatmış, filmin gösterime girmesini engellemeye çalışmıştı. Yanı sıra, kendi medya organlarında filmle ilgili -ufak değinmeler dışında- malumat yayımlanmasına izin vermeyerek filmi protesto etmişti.

1941 yılı Oscar ödüllerinde, (En İyi Film Oscarı?nı Vadim O Kadar Yeşildi Ki adlı film kazanırken, En İyi Yönetmen ödülünü de adı geçen filmin yönetmeni John Ford almıştı.) 9 dalda aday olmasına karşın sadece En İyi Senaryo dalında ödül kazanan Yurttaş Kane, İngiltere?de yayımlanan Sight and Sound dergisinin 1952?den beri her 10 yılda bir yaptığı soruşturmalarda ?gelmiş geçmiş en iyi film? seçilmeye devam ediyor.

Yurttaş Kane?i en sevdikleri ilk 10 film arasına alan yönetmenlerden bazıları:

Yasujiro Ozu, Stanley Kubrick, Theo Angelopoulos, Alex Proyas, Milos Forman, Sydney Pollack, Michael Mann, Andrew Bergman, Richard Linklater, Iain Softley, Gillian Armstrong, Lewis Gilbert, Jonathan Lynn, Geoffrey Wright, Ronald Neame, Paul Schrader, Alan Rudolph, Sam Mendes, Mary Harron, Jim McBride, Richard Lester, Paul Mazursky, Guy Hamilton, Norman Jewison, Alex Cox, Bryan Forbes, Jonathan Glazer, Taylor Hackford, Joe Dante, Roger Corman, John Boorman, Harold Becker, Denys Arcand ve sinema eleştirmeni Roger Ebert)

Yurttaş Kane, sinemada çığır açan Bir Ulusun Doğuşu, (David W. Griffith) Potemkin Zırhlısı (Sergei Eisenstein) ve Metropolis (Fritz Lang) gibi filmlerden de önemli bir film ve muhtemelen bu filmlerden de daha yenilikçi. Yaratıcısı Orson Welles ise bu ilk filmiyle -başka bir film çekmese de olurdu- sinema tarihindeki sarsılmaz ve en tepedeki yerini çoktan aldı.

Robert Wise şöyle diyor:

?Yurttaş Kane?in büyüklüğünün tam olarak farkında değildik. Ama iyi ve farklı bir film olduğunun bilincindeydik. Ve Welles?le tam bir işbirliği halinde çalıştık.?

(Yönetmen Robert Wise, Orson Welles?in önerileri doğrultusunda Yurttaş Kane?in kurgusunu yapmış, Şahane Ambersonlar?ı ise stüdyo yöneticilerinin direktifleri doğrultusunda kuşa çevirmişti.)

1 Comment

  1. Araştırdım ama maalesef bulamadım. Sanırım yeni baskısı yok.

Bir yanıt yazın

Your email address will not be published.

Previous Story

Nazım Hikmet’e Dair – Şaban Öztürk

Next Story

Hep Hayır Diyen Aslan – Christine Beigel, Herve Le Goff

Latest from Makaleler

Van Gogh’un kitap tutkusu

Geçtiğimiz haftalarda Paris’in izlenimci koleksiyonuyla ünlü Musée d’Orsay, Antonin Artaud’un Van Gogh: Toplumun İntihar Ettirdiği kitabından yola çıkarak yazar ile ressamı, Artaud ile Van

George Orwell’a ilham veren kitap: Biz

George Orwell‘ın 1984’ünü neden sevdiyseniz, Yevgeni Zamyatin‘in Biz‘ini sevmeniz için en az 1984 kadar nedeniniz var. Üstelik Biz, 1984’ten çok daha önce, 1920 yılında
Go toTop

OKUMA ÖNERİLERİMİZ