Diyarbakır hep gündemde olan, söylemlerimizden hiç eksik olmayan, kadim, önemli bir tarih ve kültür şehridir.
Eskiden birçok inanç ve etnik gruba mensup insanlar birlikte yaşardı. Bu inanç ve etnik gruplardan bazıları bugün niceliksel olarak azalmış olsa bile halen bu özelliğini korumaktadır. Nedeni tarihin belli dönemlerinde birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmış olmasıdır. Hurri-Mitanni Krallıklarından Asur Urartulara, Perslerden Makedonyalılara, Ermeni Krallığı (Büyük Tigran) ve Partlardan Romalılara, Sasanilerden Bizanslara; İslam ordularının fethinden sonra Emevilerden Abbasilere, Şeyhoğullarından Büveyhoğullarına, Mervanilerden Selçuklara, Nisanoğullarından İnanoğullarına, Artuklardan Eyyubilere, İlhanlılar ve Akkoyunlulardan Safevilere, Osmanlıdan Cumhuriyete? Kimler gelmiş, kimler geçmiş bu şehirden, bu diyardan? Tarihin dili olsa da bir anlatsa?
Böylesi muazzam tarih birikiminden bizlere miras kalan, başta mağrur Diyarbekir Surları olmak üzere yüzlerce, binlerce eser? Dünya tarihinin ilk yerleşim yerlerinden Çayönü (Qoté Ber Çem), ayrıca Bırkleyn, Hasuni ve Ashab-ı Kehf mağaraları, kaleler, saraylar, camiler, kiliseler, sinagoglar, medreseler, köşkler, konaklar, hanlar, hamamlar, kervansaraylar, köprüler, çeşmeler, kantaralar? Dicle?de kelekler, şehirde paytonlar? Hevsel Bahçeleri, Ben u Sen, Anzel, Ulu Camii? Daha neler neler?
Bu şehir Diyarbekir? Amid?imiz, Amed?imiz, Diyarbakır?ımız?
Türk, Kürt, Acem ve Arap, nice farklı kavimlerin Müslüman ahalisiyle; Ermenisi, Süryanisi, Rumu, Keldanisi, Katoliği, Protestanı ve Yahudisiyle; her ırk ve inançtan insanların yüzyıllarca birlikte yaşadığı barış ve esenlik şehri?
Bu şehir Diyarbakır? Bu şehir Amed?
Nice medeniyetler görmüş ve tarihi binlerce yıl öncesine uzanan Diyarbakır hakkında acaba bizler ne biliyoruz?
Ya da bilmemiz gerekenlerin, bildiklerimizden daha fazla olduğunu biliyor muyuz?
İhsan Işık?ın editörlüğünde hazırlanan ve Elvan Yayınları tarafından yayımlanan Diyarbakır Ansiklopedisi sayesinde artık Diyarbakır hakkında bilmediklerimizi ve bilmemiz gerekenleri bileceğiz. Diyarbakır ?A?dan ?Z?ye her yönüyle, tüm tarihî ve kültürel zenginliğiyle tanıtılıyor. Ansiklopedi 5 cilt olarak yayımlanmış. Diyarbakır?ın bütün yönleriyle anlaşılması ve bilinmesini sağlayacak bir kılavuz niteliğinde.
Ansiklopedide, özetle:
1. Yazılı tarih öncesinden günümüze kadar Diyarbakır tarihi, coğrafyası, ekonomisi, kültürel zenginlikleri, mimarisi, tarihi eserleri, basın tarihi, gelenekleri, folkloru, yemekleri hakkında ayrıntılı bilgilerin yanında tablo, rölöve, plan, resim, istatistikler yer almaktadır.
2. Diyarbakır?ın tarih boyunca yetiştirdiği ünlü şahsiyetler (ülke ve dünya çapında bilim insanları, mutasavvıflar, şairler, yazarlar, bestekârlar, ressamlar, hattatlar, ses sanatçıları, sinema ve dizi film oyuncuları, ünlü sporcular vs.) ile Diyarbakır?da mezarı bulunan, defnolunan ünlü şahsiyetler (peygamberler, sahabeler, veliler, devlet adamları vs.) resimleriyle birlikte tanıtılmaktadır.
3. Diyarbakır?ın sosyo-ekonomik durumu, yatırım potansiyeli, ticaret, sanayi, eğitim, spor vs. durumu hakkında tablolar ve istatistikî bilgiler verilmektedir.
4. Tarih boyunca tüm Diyarbakır valileri, milletvekilleri, senatörleri, belediye başkanları, müftüleri ile şimdiye kadar yapılmış tüm genel seçim sonuçları ve yerel seçim sonuçları il merkezi ve ilçelerin tümü itibariyle tablolarla sunulmaktadır.
5. Diyarbakır şehir merkezi yanı sıra, tüm ilçeler (17 ilçe) bütün yönleriyle, resimler ve tablolarla tanıtılmakta, tarihî ve kültürel zenginlikleri hakkındaki bilgiler yer almaktadır.
Velhasıl, Diyarbakır Ansiklopedisi oldukça kapsamlı. Sabırla hazırlanan titiz bir çalışmanın ürünü. Hazırlık aşamasında, basımında ve dağıtımında yoğun bir emek ve bunun yanında maddi bir külfet var. Hazırlık aşamasında ve öncesinde bilgilerin temini için yapılan yazışmaları, telefon konuşmalarını ve verilen uğraşıyı da bu külfete eklemeliyiz. Ben, bizzat tanığıyım. İhsan Işık, bilgi ve görsel malzeme temini için onlarca kez telefonla beni aramış ve internet üzerinden yazışmıştır.
Çokça emek verilen ve maddi külfete girilen bu çalışmanın kıymetini bilelim.
Kıymetini bilelim ki emek değerini bulsun.
Müslüm Üzülmez
e-posta: muslimce@yahoo.co.uk
http://www.uzulmez.info/muslum