Dünyanın dört bir yanında olduğu gibi, Anadolu ve Mezopotamya coğrafyasında da masallar ve efsaneler halkların belleğinin, yaşantısının, ruh hallerinin, gelenek ve göreneklerin önde gelen yansıma alanlarındandır.

Tarihin ilk zamanlardan beri, anlatıların kâh ortaklaşarak kâh farklılaşarak yarattığı evrensel miras, asırlar boyunca değişip dönüşerek günümüz edebiyatını yarattı. Ne var ki, giderek “folklor, halk kültürü, antropoloji, etnoloji” dallarının çalışma alanına giren masal ve efsaneler, daima bu çağdaş yazın birikiminin yanında var olmayı sürdürdü – çoğu zaman ona ilham vererek.

Üzerinde bulunduğumuz topraklarda yaşayan Türkler, Kürtler, Ermeniler, Rumlar, Süryaniler, Yahudiler, Lazlar, Çerkesler, Aleviler, Araplar ve daha pek çok topluluk da, müşterek veya özgül anlatılarıyla ortak kültürümüzün harmanına kendi paylarını getirdiler. Zaman zaman, özellikle devletçi ve milliyetçi bakış ve pratiklerin sonucu olarak tektipleştirilmeye çalışılsa ve sesi kesilmeye çalışılsa da, bu ortak kültür ve onun kolları, varolmayı, yaşayıp nefes almayı, dönüşüp gelişmeyi bildi, kuruyup yok olmadı.

İşte ‘Aşiq û Maşûq: Ermenice Kaynaklardan Kürt-Ermeni Aşk Masalları’, hem bu direnci selamlamak hem de halklar arası ortaklıklara, dayanışma duygularına vurgu yapmak amacıyla hazırlandı. 2015 yılında kaybettiğimiz değerli gazeteci ve çevirmen Sarkis Seropyan’ın bir araya getirerek Ermeniceden Türkçeye çevirdiği üç masalı barındıran kitap, sevda temalı iki Kürt ve bir Ermeni masalıyla, kültürlerin ölümsüzlüğüne ve bir aradalığına vurgu yapan ve büyük bir heyecanla yayımlayacağımız bir çalışma.

Başlık olarak Türkçe “âşık ve maşuk” deyişinin Kürtçe karşılığı olan “Aşiq û Maşûq”u uygun gördüğümüz kitapta, Seropyan üç farklı masalı bir araya getiriyor. Sözlü edebiyatın parçası, dilden dile, kuşaktan kuşağa aktarılmış bu masalların isimleri, ‘Siyamanto ve Xıçezare’, ‘Lur da Lur’, ‘Kral Lusig ve Sedev Hovig’. Ortak noktalarıysa imkânsız aşkların yanı sıra Anadolu, Mezopotamya ve o her şeyiyle özel Dersim coğrafyasının sesine ses katmaları. Seçkideki ilk iki masal olan ‘Siyamanto ve Xıçezare’ ile ‘Lur da Lur’, ilk anlatanından son kaydedenine kadar uzun bir yol kat etmiş Kürt halk söylenceleri. Ermeni köy edebiyatının usta kalemi, din adamı Karekin Srvantzdyants yöre yöre gezerek halkının masal, ninni, gelenek görenek, söylence, deyiş ve tekerlemelerini kayda geçirirken, Kürt halkının sevilen aşk hikâyesi ‘Siyamanto ve Xıçezare’yi de yazılı edebiyatın parçası kılmış. Vrtanes Papazyan ise ‘Lur da Lur’da unutulmuş bir Kürt aşk masalını Ermenice anlatarak, yazıda ölümsüzleştirmiş. Sarkis Hayguni’nin derlediği ‘Kral Lusig ve Sedev Hovig’ ise bir soylu ile çobanın aşkının hikâyesi. Ancak, pek de alışık olunmayan biçimde bu kez çoban olan bir kadın. Masalda gerek Kral Lusig gerekse Sedev Hovig neredeyse başa baş sayılabilecek bir kendini keşif sürecinden geçiyorlar. Masalın üçüncü büyük kahramanıysa bütün bu yolculuklara sahne olan ve metinde bin bir güzelliğiyle adeta gözlerimizin önüne serilen Dersim’in ta kendisi.

Seropyan’ın derleme ve çeviri için verdiği emeği yayına hazırlarken, onun Agos’tan mesai arkadaşı ve dostu Karin Karakaşlı metinlerin redaksiyonunu üstlendi ve kitaba bir sunuş yazısı yazdı. Bu aşamada, bu çarpıcı masalların görsel yönlerinin ne kadar güçlü olduğunu görerek, ressam Zeynep Özatalay’dan masalları resimlemesini istedik. Özatalay’ın birbirinden güzel resimleri kitaba ayrı bir anlam ve güzellik kattı. Hulusi Nusih Tütüncü’nün tasarımı ise hem metni hem de çizgileri hak ettikleri şekilde ortaya çıkardı.

Rober Koptaş
15.03.2017 arasyayincilik.com

Previous Story

60 Yılın En İyi 10 Türk Filmi

Next Story

Associated Press’den Mahir Çayan, Ulaş Bardakçı görüntüleri

Latest from Kürt Edebiyatı

Zazaca-Türkçe Sözlük – Mesut Özcan

Zaza dili ve kültürüne önemli bir katkı olan bu kitap, Mesut Özcan’ın hazırladığı sözlüğün yanı sıra, Mehmet Bedri Gültekin’in Zazaca grameri üzerine bir çalışmasını
Go toTop

OKUMA ÖNERİLERİMİZ