Evrim mi Yaratılışçılık mı? Eugenie C. Scott

Günümüzün en önemli tartışmalarından birini iki kavramlı bir soru belirliyor: Evrim mi yaratılış mı? Evrensel Basım Yayın, bu sorunun en çok tartışıldığı ülkelerden biri olan ABD?de yapılmış çok önemli bir çalışmayı, 5 Ekim?de okurlarına sunuyor.
ABD Ulusal Bilim Eğitimi Merkezi Başkanı Dr. Eugenie C. Scott?un çalışması, ?Evrim mi Yaratılışçılık mı?? başlığını taşıyor.

Evrim ve yaratılış!
Bilinen geçmişi en az 2500 yıl öncesine dayanan insanlık tarihinin bu en eski tartışması, son 20-30 yılda çok daha geniş kesimleri cepheleştirerek etkisine alıyor. Türkiye bu tartışmanın yoğun ve keskin bir biçimde yaşandığı ülkelerin başında geliyor. Ne var ki ülkemizde, konuyu her yönüyle, ayrıntılı ve derli toplu ele alan kaynak bir kitap şimdiye dek yazılmamış ya da çevirisi yapılmamıştı. Bu eksiklik, tartışmayı Türkçe izlemeye çalışan tarafsız okuru karşıt tezleri bir arada görmek konusunda donanımsız bırakıyordu. Dr. Eugenie C. Scott?un çalışmasıyla bu eksik kapanıyor diyebiliriz…

?Evrim mi Yaratılışçılık mı?? kitabı tartışmayı dinsel, bilimsel, eğitsel, tarihsel, yasal ve politik yönleriyle ele alıyor; görüşlere, sorulara, açıklamalara geniş ve objektif bir bakış açısıyla yaklaşıyor. Karşıt görüşleri ve soruları bizzat kendi kaynaklarından aktarıyor. Bu nedenle de birbirinden çok farklı otoritelerce, konuyu dünyada en iyi aktaran kitaplardan biri olarak tanımlanıyor.

Evrim-yaratılış tartışmalarının merkezinde yer alan Dr. Eugenie C. Scott, donanımı ve konuya hâkimiyetiyle tartışmanın her boyutunu ayrıntısıyla öğrenebileceğimiz ender kişilerden biri olarak tanınıyor.

Bilim kitapları ele alınan konunun ehli olmayan okuyucuyu ürkütür. Çoğumuz o konunun terimlerinin içinde boğulacağımızı düşünür ve kitaptan uzak durmayı yeğleriz. Ancak, Scott?un bu kitabı bu kaygılara yer bırakmayacak denli anlaşılır ve berrak. Levent Can Yılmaz?ın incelikli ve yalın çevirisiyle yayımlanan kitap, sadece konuyla ilgili olanların değil; işçisinden öğrencisine, öğretmeninden gazetecisine, tartışmayla bir biçimde ilgilenen herkesin rahatlıkla okuyabileceği ve dahası okuması gereken bir kitap. Bugüne dek okurlarına pek çok bilimsel kitap sunan Evrensel Basım Yayın?ın 500. kitabı olan ?Evrim mi Yaratılışçılık mı?? çok tartışılacak. Evrensel Basım Yayın

Evrim mi, yaratılış mı? – Kenan Ateş
(Yrd. Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, moleküler ve hücre biyolojisi-genetik)
(10.10.2012, http://www.radikal.com.tr)
?Evrim mi, yaratılış mı?? tartışmasını kapsamlı bir şekilde konu alan az sayıdaki kitap içinde, değişik otoriteler ve kitap eleştirmenlerince en iyilerinden biri gösterilen Evrim mi Yaratılışçılık mı? Türkçe?de.

Evrim nedir? Charles Darwin?inki başta olmak üzere değişik evrim kuramları neler söyler, neler ortaya atarlar? Bilim evrim kuramını ne kadar doğrular, ne kadar yanlışlar? Öte yandan, yaratılış ve yaratılışçılık nedir? Yaratılışı savunan yaratılışçılar neler söyler, neler iddia ederler, tezleri nelerdir? Bu tezler nasıl ortaya çıkmış, bugünkü hallerine nasıl gelmişlerdir? Bilimin yaratılışçı tezlere yanıtları nelerdir? Ya bilim? Bilim nedir? Neyi inceler, neyi nasıl, hangi yol ve yöntemleri kullanarak inceler? Bilimin penceresinden bakıldığında evrim ve yaratılış nasıl görünür? Bilimin, evrim kuramını savunanlar ve yaratılışçılara yanıtları nelerdir? İki tarafın tezlerine karşı nasıl bir tutum sergiler? Bilimin bulgu ve olgularıyla iki tarafın iddia ve tezleri nasıl ve ne kadar örtüşür? Bütün bu soruların yanıtlarını yeterince biliyor muyuz? Evrim-yaratılış tartışması hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Karşı çıktığımız tez ve iddiaları ne kadar biliyoruz?

Kanımızca, çoğu kişi bu sorulara, çok da gönül rahatlığıyla olumlu bir yanıt veremeyecektir. Bu konuda ortada bir eksiklik, hem de ciddi bir bilgi eksikliği olduğu aşikârdır. Günümüzde, adeta her kesimin bir biçimde katıldığı böylesine yaygın ve hararetli evrim?yaratılış tartışmasında, çoğu kişi yeterince bilgiye sahip değil. Karşıdakinin ne dediğini, neler öne sürdüğünü bilmeden ya da yeterince bilmeden kıran kırana bir tartışmaya girmek doğru değil. Bu eksiklik giderilmeli.

Çok eski bir tartışma!

Belirtilen tartışma insanlığın en eski tartışmalarından biridir. Zira, bilim ve felsefenin en eski ve en can alıcı sorularından biri insanın, doğanın ve topyekûn evrenin nasıl oluştuğudur. İnsan binlerce yıldır, ?biz kimiz?, ?neyiz?, ?nasıl ortaya çıktık, nasıl oluştuk?, ?nereden gelip nereye gidiyoruz?, ?içinde bulunduğumuz dünya ve evren nasıl oluştu? sorularının yanıtlarını arayıp durdu. Kimileri bu soruları bir biçimde bir güç tarafından yaratılmış olmakla, yani yaratılışla açıklamaya çalıştı; kimileri de doğayla, doğadaki değişim ve dönüşümle, yani bugünkü anlamıyla evrimle. Farklı açıklamalar doğallığında, ?özü aslında aynı olan? çeşitli tartışmaların ortaya çıkışını getirdi. Bu tartışmalar içinde en eski ve en tanınmış olanı, bugün de (bilim çevrelerinde değilse de medyanın da kışkırtmasıyla bilim dışındaki geniş yığınlar arasında) oldukça şiddetli ve hararetli bir biçimde süren, ?evrim mi, yaratılış mı?? tartışmasıdır.

9-11. yüzyıllarda doruğuna ulaşan İslam bilimi içinde yer alan bazı filozof ve bilginler her ne kadar evrime vurgu yapıp insan ve canlılığın kökenini doğayla açıklamaya çalıştılarsa da, belirtilen tartışma son 20-30 yıla dek bizde, Batı?da olduğu kadar ateşli bir tartışma halini almadı.

Batı?da özellikle Charles Darwin?in 1859?da Türlerin Kökeni?ni yayımlayarak kendi evrim kuramını ortaya atmasıyla şiddetlenen binlerce yıllık bu tartışma, doğa bilimlerinde elde edilen yeni bilgi ve olgular sonucunda giderek yavaşlayıp hararetini yitirdi. 1900?lü yılların son çeyreğine girildiğinde, bilimin bulgularıyla neredeyse evrim lehine sonuçlanmış olan tartışma ABD?deki belirli yaratılışçı kesimler tarafından, büyük bir mali ve politik destek eşliğinde yeniden başlatıldı. Oldukça geniş ve kapsamlı bir evrim karşıtı saldırı kampanyası haline dönüşen ?yeni? tartışma üstelik sadece ABD ile de sınırlı tutulmadı. ABD?de üretilen, yazılı, sözlü ve görsel çok sayıda evrim karşıtı materyal çeşitli dillere çevrilerek Türkiye de içinde olmak üzere dört bir yana gönderilip ihraç edildi. Bu yüzden Amerikan kaynaklı olan son tartışma tek tek ülkelerle sınırlı değildir, uluslararasılaşmıştır. Ülkemizde toplumun çok değişik kesimlerini içine katarak son 20-30 yılda oldukça hararetli bir biçimde sürdürülen evrim tartışması işte bu kampanyanın doğrudan bir yansıması; Amerikan yaratılışçılığının ülkemize uyarlanmasıdır. Bu nedenle tartışmayı sadece Türkiye ile sınırlamak doğru olmaz.

Dünya ve ülkemizdeki durum

Ülke tarihinde bugüne dek hiç olmadığı kadar hararet ve genişlikte sürdürülen son birkaç on yıldaki tartışma, bizde yayın dünyasına aynı şiddet ve büyüklükte yansımış değil. Ülkemizde tartışmayı ve taraflarını tezleriyle birlikte değişik yanlarıyla ele alan, okuyucunun tartışmayı tek bir kaynaktan eksiksiz öğrenebileceği bir kaynak bulunmuyor. Bu konuda bizde bulunan kaynakların büyük çoğunluğu, yukarıda belirtilen evrim karşıtı kampanyanın Türkiye ayağı olarak yukarıda belirtilen Amerikan kaynaklarından çevrilerek Türkçeye ve İslam dinine uyarlanmış ve genellikle üzerine Harun Yahya imzası konulmuş kaynaklardır. Ülkemizde böyle yüzlerce materyal bulunuyor. Bunun karşısında tartışmaya evrim tarafından katılanların kaynakları ise çok az.

Dünya?da durum bizdekinden farklı. Dünyada, özellikle de İngilizce dilinde, evrimi ele alan çok sayıda akademik ve popüler bilim kitabı var. Bu kitapların bir kısmında evrim-yaratılış tartışması ve tartışmada savunulan tezlerin bulunduğu kısımlar bir biçimde yer alıyor. Ayrıca, konusu yalnızca evrim-yaratılış tartışması olan; tartışma ve tartışmanın taraflarını, tarafların tezlerini ve bunlara yanıtları bazı yanlarıyla anlatan kimi kitaplar da yayınlanmış durumda. Ancak, tartışmayı tarihsel, ideolojik, politik, bilimsel, kültürel, dinsel, hukuki ve eğitimsel gibi pek çok yanıyla tek bir kaynakta, objektif bir biçimde ele alan kitaplar dünyada fazla değil. Zaten dünyada az olan bu kitaplar bizde hiç yok. Bizdekiler, çoğunlukla, yukarıda belirtildiği gibi, yaratılışçıların tek taraflı olarak evrime saldırı kitapları.

Tartışmayı böylesine kapsamlı bir şekilde konu alan az sayıdaki kitap içinde, değişik otoriteler ve kitap eleştirmenlerince en iyilerinden biri hatta çoğu kişi tarafından en iyisi olarak gösterilen, Amerikalı bilim insanı ve yazar Eugenie C. Scott?un İngilizcede Evolution Versus Creationism adıyla yayımlanmış olan kitabı. Bu kitap Evrim mi Yaratılışçılık mı? Türkçeye kazandırıldı.

Evrim-yaratılış tartışmasını değişik yanlarıyla çok boyutlu ve objektif bir biçimde aktaran en iyi kaynaklardan biri olan Evrim mi Yaratılışçılık mı? kitabı esas olarak üç kısımdan oluşuyor: 1) Bilim, evrim, din ve yaratılış-yaratılışçılık konularının ayrı ayrı ve geniş olarak açıklanması; 2) Tartışmanın arka planı, yani evrim ve evrim kuramlarının, yaratılış konusu ve ?Akıllı Tasarım? dahil yaratılışçılığın ayrıntılı bir tarihçesi; 3) Tarafların kendi kaynaklarından soru ve tezleri ve bilimin bunlara tek tek yanıtları, yani literatürden seçmeler ve yanıtlar.

Bunların dışında, kitapta, konunun hukuki (ABD?deki evrim?yaratılış davaları, mahkemelerin tartışmayı ele alışı), eğitimsel (okullardaki eğitim müfredatında konunun ele alınışı ve uygulanmaları) ve medya ve kamuoyuna yansıması gibi tartışmanın günümüzdeki değişik görünümlerine de geniş olarak yer verilmiş. Bu bağlamda, kitabın konuyu neredeyse her yanıyla ele aldığı rahatlıkla söylenebilir.

Konunun kendisi yer yer oldukça karmaşık teknik açıklamalar gerektirdiğinden, doğallığında okunması zor bir kitap olma riskini taşıyor; ancak yazar bunun üstesinden gelmesini bilmiş. Zor konuları bile rahat anlaşılır bir biçimde anlatmayı becerebilmiş. Dili oldukça sade ve anlaşılır. Akıcı bir üslup, popüler bir dil kullanılmış. Kitabı Türkçeye çeviren Levent Can Yılmaz?ın ustalığı ve güzel Türkçesi de kitabın rahat okunmasına katkı yapmış. Bu açıdan kitap, yer yer içerdiği teknik ayrıntılarına rağmen konunun uzmanı olmayanların korkmadan okuyabileceği bir kaynak.

Eugenie C. Scott kimdir?

Amerikalı antropolog, eğitimci ve yazar. ABD?de antropoloji alanında lisans eğitimi almasının ardından yine aynı alanda yüksek lisans ve doktora yaptı. ABD?nin önemli üniversitelerinde öğretim üyesi olarak bir süre dersler verdi, daha sonra bilim eğitimi ve evrim-yaratılışçılık konusu ve tartışmasına yoğunlaştı. 1987?den bu yana ABD, Ulusal Bilim Eğitimi Merkezi?nin (NCSE) yöneticiliğini yapan Scott, aynı zamanda uzun yıllardır ABD?deki evrim-yaratılışçılık tartışmalarının merkezinde yer alıyor. Evrim-yaratılış tartışmalarında dünya çapında otorite olarak kabul edilen yazar bu yüzden pek çok toplantı, konferans, panel, TV programı ve halk konuşmasının aranılan kişisi durumunda. Akademik Fiziksel Antropoloji Topluluğu?nun başkanlığını da yapan yazarın çok sayıda akademik ödülü var. Yazarın elinizdeki kitabının dışında özel olarak ?Akıllı Tasarım?ı anlattığı bir kitabı daha bulunuyor.

Kısacası, antropolog ve akademisyen de olan yazar, uzun yıllar ABD?de bilim eğitimi üzerinde yoğunlaşmış ve evrim-yaratılış tartışmasının doğrudan merkezinde yer almış olması nedeniyle konuyu ve tartışmayı en iyi bilenlerden biri. Bu nedenle de, tartışmanın değişik boyutlarının en iyi öğrenileceği kişilerden. Katı ve bağnaz bir evrim savunucusu değil. Bilim insanı objektifliğini korumasını bilmiş. Bu açıdan da güvenilir.

Kitabın Künyesi
Kitabın Adı : Evrim mi Yaratılışçılık mı ?
Orjinal isim: Evolution vs. Creationism
Yazarın Adı : Eugenie C. Scott
Çeviren : Levent Can Yılmaz
Türü : Bilim
Ekim 2012
Sayfa Sayısı : 464