Edebiyat ve yazarların ruhsal durumu sıklıkla tartışılan konulardandır. Kimi görüşlere göre, yazarların sahip oldukları ruhsal sorunlar onların yaratıcılığını tetiklemektedir. Bazı görüşler ise yaratıcılık ve deha ile deliliğin doğrudan açıklanamaz birtakım yakınlıklarının olduğunu öne sürmektedir.
Bu durum henüz bilim tarafından aydınlatılamamış olsa dahi, yazarların ve düşünürlerin karmaşık ruhsal durumlar içinde bulunduğu, toplum ile uyuşmazlıklar yaşadığı ve birçoğunun ciddi mental rahatsızlıklar ile boğuştuğu ise bir olgudur.
1. Fyodor Mihailoviç Dostoyevski
Dünyaca ünlü varoluşçu Rus yazar Fyodor Dostoyevski, epilepsi (sara) hastasıydı. Buna bağlı birtakım sorunlar yaşıyordu. Freud’a göre histerik nevrozdan muzdaripti.
Bununla beraber ömür boyu süren bir depresyon ve hayatının bir bölümünde kendisi çok etkileyen bir kumar bağımlılığı yaşadı.
2. Friedrich Wilhelm Nietzsche
Dâhi Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche frengiye yakalandı. Hastalık ilerledikçe ruhsal sağlığı da kötüye gitti.
Çok şiddetli depresyon ve intihar eğilimiyle yaşadı. Sonunda tamamen aklî dengesini yitirdi.
3. Soren Kierkegaard
Danimarkalı dâhi varoluşçu filozof ve yazar Soren Kierkegaard tıpkı babası gibi depresyondan sıkıntı çekiyordu.
4. Lev Nikolayeviç Tolstoy
Bir başka dünyaca ünlü Rus yazar olan Lev Tolstoy’un psikolojik durumu da yaşı ilerledikçe kötüleşti. Kendini depresyonun pençesinde buldu.
Varlıklı bir adam olmasına karşın git gide bir münzevî yaşamını tercih etti. Aynı zamanda edebî başarısı kendisinde bir takıntıya dönüştü.
İntihar etmek için cesareti olmaması sebebiyle de kendini eleştirdi. Ölümüne kısa süre evden kaçtı ve karısını terk etti. 10 gün sonra da bir tren istasyonunun görevli kulübesinde öldü.
5. Edgar Allan Poe
Usta yazar Edgar Allan Poe hayatı boyunca depresyon ile mücadele etti.
Ayrıca 13 yaşındaki kuzeni ile yaptığı evlilik de yazarın ruhsal dünyası ile ilgili ip ucu verebilir bizlere…
6. William Blake
William Blake yazar, şâir ve sanatçı olarak yaratıcılığını büyük ölçüde gördüğü halüsinasyonlara borçluydu.
7. Charles Dickens
Meşhur İngiliz yazar ve eleştirmen Charles Dickens, bazı psikoloji uzmanları ve biyografi yazarlarının görüşlerine bakılırsa depresyon ve bipolar bozukluk yaşıyordu.
8. Charles Baudelaire
19. yüzyıl Fransız edebiyatının büyük ismi Baudelaire, tüm hayatı boyunca sistemle uyumsuz bir yaşam sürdü ve bohem bir hayatı tercih etti.
Yakalandığı frengi hastalığının da etkisiyle ruhsal sağlığı git gide bozuldu. Baudelaire ayrıca bipolar bozukluktan muzdaripti.
9. Mark Twain
“Tom Sawyer”ın Maceraları” ve “Huckleberry Finn’in Maceraları” gibi ünlü kitapların yazarı Mark Twain, bütün ömrü boyunca depresif, neşesiz ve melankolik bir hayat sürdürdü.
10. Virginia Woolf
Ünlü İngiliz yazar Virginia Woolf son romanı bitirdikten sonra ciddi bir depresyona girdi.
İkinci Dünya Savaşı’nın da etkisiyle, 1941 yılında, ceplerini taşlarla doldurdu ve evinin yakınındaki Ouse nehrine doğru yürüdü. Kendisini suya attı ve boğularak hayatını kaybetti.
11. Jack London
Tarihin ilk “milyoner” yazarı olan Jack London bipolar bozukluğunun pençesindeydi ve bunun da etkisiyle intihar girişiminde bulundu.
Pasifik’te bir yelkenli ile yaptığı bir seyahat sırasında tropikal bir hastalığa yakalandı.
Bu hastalığı kendince tedavi etmek için kendi hazırladığı, içinde afyon, eroin, cıva vs. gibi kimyasal maddelerin bulunduğu bir karışımı bir süre kendine enjekte etmeye devam etti. Bu onun böbreklerinin iflas etmesine yol açtı.
12. Franz Kafka
Modernist edebiyatın dehası Kafka, sosyal anksiyete ve depresyondan muzdarip yalnız bir adamdı.
Prag’da, devlete bağlı bir sigorta şirketinde çalıştı. Bu onun üzerinde bürokrasinin ve genel olarak hayatın anlamsızlığı olduğu duygusunu uyandırdı.
Migren, stres, uykusuzluk gibi sıkıntılarının yanına, tabir-i caizse dertten kanser de eklendi. 40 yaşında hayatını kaybetti.
13. Henry James
Henry James, birçok edebiyat eleştirmeni ve psikologa göre seks fobisine sahipti ve bütün hayatını bu yüzden bekâr geçirdi.
14. Gérard de Nerval
Romantik bir melankolik olan şâir ve yazar olan Gérard de Nerval, sevgilisi kendisini terk ettikten sonra, kendisini sokak lambasına asarak intihar etti.
15. Ernest Hemingway
ABD’li yazar Ernest Hemingway son derece sıra dışı bir ömür sürdü. Yaşamı boyunca da depresyon, paranoya ve alkolizmden kurtulamadı.
Hayatını nihayete erdiren de sıra dışı hayatını tamamlar nitelikteydi: Av tüfeğiyle intihar etti…
16. Ezra Pound
Yirminci yüzyılın ABD edebiyatı için en önemli figürlerinden olan Pound, bir şair, eleştirmen ve deneme yazarı olarak önemli eserler verdi.
1945 yılında “vatana ihanet” gerekçesiyle tutuklandıktan sonra, akıl hastanesine yerleştirildi.
13 yıl kaldığı bu akıl hastanesinde kendisine “narsisistik kişilik bozukluğu” teşhisi konuldu. Hayatında ilerleyen yıllarında ise şizofreni tanısıyla karşılaştı.
17. Tennessee Williams
Ciddi ruhsal hastalıklar geçmişine sahip bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Williams, gençliğinde çeşitli majör depresif ataklar geçirmişti.
Yaşı ilerledikçe şiddetli ve gittikçe kötüleşen alkol ve uyuşturucu bağımlılığı ile mücadele etti.
Tüm bunlara karşın 60 yaşından sonra dahi üretken bir yazar olmaya devam etti.
18. William Faulkner
Nobel Edebiyat Ödülü sahibi William Faulkner depresyon ve alkolizm ile mücadele etmek zorunda kaldı.
19. Michel Foucault
Fransız filozof Michel Foucault eşcinselliğe, bugüne göre çok daha katı yaklaşıldığı yıllarda açıkça eşcinsel olması ve bu konu üzerine yazması/düşünmesi gibi sebeplerden ötürü depresyon yaşamıştır.
20. Sylvia Plath
ABD’li şâir ve yazar Sylvia Plath, kısa ömrü boyunca mental rahatsızlıklarla boğuştu. Davranışları çevresi tarafından irrasyonel ve umursamaz olarak görüldü. Hayatı boyunca antidepresanlar kullanması gerekti.
Plath, hayatı boyunca ileri derecede bipolar bozuklukla yaşadı. 1950 yılında bursla girdiği Smith College’deki ikinci yılında ilk intihar girişimini gerçekleştirdi ve bunun neticesinde akıl hastanesine yatırıldı. 1955’te Smith College’den iyi bir derece ile mezun oldu.
1963’te, ikinci kattaki odalarında uyumakta olan çocuklarının yanına süt ve kurabiye bıraktıktan sonra, odalarının kapısını da içeri gaz girmeyeceğinden emin olacak şekilde bantlayarak kapattı ve kafasını fırının içine sokarak intihar etti.
21. Philip K. Dick
Philip K. Dick belki de 20. yüzyılın en ileri görüşlü bilim-kurgu yazarlarından biriydi. Eserleri sinemaya uyarlandı.
Gençliğinden itibaren depresyon ile mücadele etti. Yaşı ilerledikçe, görsel ve işitsel halüsinasyonlar yaşamaya başladı. Şizofreni belirtileri gösteriyordu.
Hastaneye yatırıldı, buna karşın yazmayı devam ettirmeyi başardı.
22. Kurt Vonnegut
Kurt Vonnegut’un annesi, yazar 22 yaşındayken intihar etti. Bu hayatını ciddi biçimde sarstı. 1984 yılında kendi intihar girişiminden ise kurtuldu.
23. Paulo Coelho
Paulo Coelho gençken anne ve babası tarafından üç kez akıl hastanesine gönderildi. Okulda izole ve mutsuz olduğu söyleniyordu.
Coelho ailesine ve doktorlarına deli olmadığını sadece yazar olmak istediğini belirtiyordu. Ancak o dönemde çevresindeki hiç kimse bunu anlamadı.
Aylarca hastanede kaldı. Sakinleştiriciler ve elektroşok verilerek tedavi uygulanmaya çalışıldı.
Paulo Coelho, daha o zamanlar yaşadıklarını, yazacağına dair kendine söz verdi…
24. J. K. Rowling
Maddî yönden olağanüstü başarılı olmuş “Harry Potter” kitaplarının yazarı J.K. Rowling, 20’li yaşlarındayken, yalnız bir anne olarak şiddetli bir depresyon yaşıyordu ve intihar etmeyi düşünüyordu.
25. David Foster Wallace
Son dönem ABD edebiyatının en yetenekli isimlerinden biri kabul edilen, David Foster Wallace, neredeyse 20 yıldır depresyon ile mücadele etti.
2008 yılı Eylül ayında intihar ederek, yaşamını sonlandırdı. Bu trajik olaydan kısa bir süre önce, Wallace ve terapisti reçete değiştirmeye karar vermişti.
26. Beşir Fuad
Gelelim Türk yazarlara… Tanzimat Dönemi’nde bilim, felsefe, edebiyat eleştirisi, biyografi alanlarında eser vermiş sıra dışı bir Osmanlı aydını olan Beşir Fuad ruhsal açıdan çöktüğü bir dönem geçirir.
35 yaşında bileklerini keserek hayatına son veren Beşir Fuad’ın bir bilimsel deney havasında gerçekleştirdiği intiharı, o zamana kadar intihar kavramına yabancı olan Osmanlı toplumunda ve basında geniş yankı uyandırmış; hatta İstanbul’da peş peşe gerçekleşecek intiharlara olumsuz mânâda ilham vermiştir.
27. Nilgün Marmara
Nilgün Marmara, Türk şiirinin genç ve yetenekli kadın şâirlerindendi. Eğitimini, Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı.
Listede de yer alan Sylvia Plath üzerine tez yazmıştı ve 13 Ekim 1987’de 29 yaşındayken o da intihar etti.
28. Metin Kaçan
Geçmişinde yaşadığı travma ve olayların etkisi nedir bilinmez ama Metin Kaçan 6 Ocak 2013’te bindiği taksiyi durdurduktan sonra Boğaziçi Köprüsü’nden atlayarak intihar etti.
Hazırlayan
Taner Bayram
Onedio Editörü
Kaynaklar:
nursingschools.net
psychcentral.com
vikipedia
Tezer Özlü yü unutmuşsunuz