Aziz Nesin, kitaba adını veren İnsanlar Uyanıyor adlı öyküsüyle Krokodil Uluslararası Gülmece Öyküsü Yarışması 1969 Birincilik Büyük Ödülünü kazandı.
( * ) “İnsanlar Uyanıyor” o kadar acı ki, gülüş imkânsız. Bu, insanları uyandırmak isteyen bir solcunun acısı. Yenik düşüyor. Hapisten çıkınca kendisini insandan uzak bir gecekondu köşesinde yalnızlığa mahkum ediyor. İşsiz ve güçsüz. Sonra bu gecekondu köşesi kalabalıklaşıyor. İnsanlar çoğalıyor. Dükkânlar artıyor. Satıcılar çevreyi şenlendiriyor. Gecekondu sahibine kirasını, bakkala borcunu ödeyemeyen bu acılı solcu bu mahalleden ayrılmak isteyince bakkal ve manav ve diğerleri karşı çıkıyor.
“Neredeyse kendini tutamayıp ağlayacaktı. Kim ne derse desin, memlekette büyük bir gelişme, insanlarda büyük bir uyanma vardı. Demek bunca yıl boşuna çalışmamışlardı. Eskiden olsa, bu adamlar ona selâm bile vermezlerdi.” Acılı solcu gördüğü ilgi karşısında böyle düşündü ve böyle sevindi. Ancak çok kısa bir zaman sonra “Onlara acı acı baktı”. Ve “Bunların hepsi sivil polis mi? dedi”. Karşılığında net bir cevap aldı. “Polis olanı da var, olmayanı da… Bir yerde on kişi birikti mi, yanına elli kişi toplaşır… Şimdi siz buradan taşınırsanız, burası yine eski hâline dönecek… Arkanızdan bütün polisler gider.”
Tam böyle. Gerçekte ise şöyle: Gülmek mi gerek, yoksa ağlamak mı? Karar vermek imkânsız.
Ama şu noktada karar vermek mümkün: Aziz Nesin bir inadın ya da ısrarın sanatçısıdır. Israr veya inat, buna tekrar da diyebilirsiniz, gülünçlük çelişkideki determinizm eksiğini tamamlıyor. Aziz Nesin’in mizahında gülünçlük, çelişki, önlenebilir olmaktan çıkıyor. Yer yer karamsarlık duvarlarını zorlayan bir determinizm kazanıyor. Bu özellik Aziz Nesin’in mizahının alâmeti farikası oluyor. Ayrıca özelliğini meydana getiriyor.
(…) henüz “Aziz Nesin’den sonra” demek de mümkün değil. Ancak bir nokta çok açık. Türkiye’de yazılı mizahın bir ikincisi yok. Şu gün izi bile yok. Bugün izi yoksa, yarın kendisi olmaz. Çünkü gelişme ve doğum idealist değil materyalisttir. Bir süreçtir.
( * ) Yalçın Küçük, Karikatürk Dergisi, sayi:4-5, 1980
Alıntı: Gülme?nin Kitabı YGS Yayınları, 2002. Sayfa: 29-39 arası.
Kitaptan bir bölüm
İsterse ona aylık bile bağlayacaklardı.
– Sağolun ama, benim öyle büyük hizmetlerim yok, dedi, hem elim ayağım tutarken çalışmalıyım…
Ben ne yaptım ki size, burdan ayrılmamı istemiyorsunuz?
Manav,
– Daha ne yapacaksınız, dedi, sizin iyiliğinizi unutamayız. Siz bu gecekonduya taşınınca, sizi dikizleyip gözaltında tutmak için, çöpçü kılığında, boyacı kılığında polisler geldi. O polisleri kontrol içinde de daha başka polisler geldi. Buraları ana baba günü oldu.
Kitabın Künyesi
İnsanlar Uyanıyor
Aziz Nesin
Nesin Vakfı;
İstanbul, 2005, 1. baskı,
248 sayfa,