2008 yılı başlarında ABD?de konut kredisi piyasasında yaşanan sorunlar ile birlikte konuşulmaya başlanan küresel kriz, Eylül ayında dev finansal kuruluşların iflası ile hızla bütün bir sistemi etkisi altına almıştır. Krizin bu kadar hızlı ve güçlü bir şekilde tüm dünya ekonomilerini etkisi altına almasında, başta ABD olmak üzere, yaklaşık son yirmi yılda yaşanan finansallaşma olgusunun önemli bir rolü vardır. Birer mühendislik ürünü olarak geliştirilen karmaşık finansal ürünler, bunlara yatırım yapan denetim dışı finansal kuruluşlar ve bu yapıyı destekleyen uluslararası kuruluşlar bu olgunun güçlenmesinde birer aktör olarak ortaya çıkmıştır.
Krizin merkezinde uzun vadeli bir konut kredisi sistemi olan mortgage?ın yer almasında ise ABD ekonomisinin 2000?li yılların başında yaşadığı daralma riskinin, insanların borçlandırılarak harcamalarının teşvik edilmesi ile aşılmaya çalışılması yatmaktadır. ABD?de iç talebi canlandırmak amacı ile faizler düşürülerek, kredilere olan talep arttırılmış ve bunun sonucunda ABD halkı gelirlerine oranla çok yüksek tutarlarda borçlandırılarak harcamalarını arttırmıştır. Faizlerin tekrar yükselmeye başlaması ile birlikte kredilerin geri ödenememesi ve konut fiyatların düşmesi saadet zincirini kırmış ve kapitalizm derin bir krize sürüklenmiştir.
Mustafa Durmuş ?Kapitalizmin Krizi? kitabında, 1929 krizinden sonra kapitalizmin gördüğü en büyük kriz olan 2008 krizine eleştirel bir çözümleme denemesi yapma iddiasındadır. Kitabın adının ?Kapitalizmin Krizi? olarak seçilmesi ise krizin, hastalıklı, defolu bir üretim tarzı olarak kabul edilen kapitalizmin bir semptomu olarak kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. ?Sosyalleşmiş üretim ile özelleşmiş kapitalist el koyma arasındaki uyumsuzluk ? biçimindeki temel çelişki ve kapitalistler arası rekabet kapitalizmi krizlere sürüklemektedir. 2008 krizi de bu temel çelişkinin bir sonucu olarak ortaya çıkmış, ancak finansallaşma düzeyi ile öncekilerden ayrılan bir kriz olarak ortaya konulmuştur.
Kitabın en dikkat çekici vurgularından birisi son yirmi yılda kapitalist ekonomilerde gözlemlenen finansal kârlardaki artış ve bunun yanında başta ABD olmak üzere reel ücretlerde yaşanan azalma veya artmama eğilimidir. Kapitalist dünyada reel ücretler ve emek gelirlerin payı azalırken, finansal kuruluşların kârlarında önemli bir artış yaşanmıştır. Artmayan reel ücretlere rağmen insanlar daha fazla tüketim yapmaya zorlanmış, bunun için aşırı borçlandırılmış ve bu mekanizmadan finansal kuruluşlar yüksek oranlarda kâr elde etmiştir.
Diğer bir vurgu ise finansal sistemin bir parçası haline getirilen sıradan insanların, kriz ile birlikte evlerini ve sosyal güvenliklerini kaybetmeleridir. Buna yol açan nedenlerin ortaya koyulması için Türkiye?de uygulanmayan mortgage sisteminin ve menkul kıymetleştirme işlemi ile ortaya çıkan yeni finansal araçların ve türev enstrümanların işleyişinin açıklanması kitabın diğer bir amacı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, krizin Türkiye?yi neden reel sektör üzeriden etkilediği ve bunun sonuçları da ele alınmaktadır.
Kitabın sonunda yer alan iki ek bölüm, “sorularla kriz” ve “kriz sözlüğü”, okuyucuya kitabı hangi sorularla okuması ve kavramları nasıl anlaması gerektiği konusunda kılavuzluk ediyor. Daha verimli bir okuma için, soru-cevap ve sözlük bölümlerinden başlamak önerilebilir.
Yazının Kaynağı: http://www.tankitabevi.com/
“İnsanlık, kapitalizmin yeni bir krizine tanıklık ediyor. Tanıklar, krizi ait olduğu toplumsal sınıfın koşulları içinden yaşıyor. Milyonlarca işsiz ve yoksul insan, asgari yaşam standartlarına yönelik tehditleri derinden hissediyor ve muazzam bir güven yitimi ile karşı karşıya. Nihayetinde kapitalizm ekonomik ve toplumsal gelişmenin önünde bir engele dönüşüyor.
Kitap tolumun en geniş kesimleri için reel zenginlik üretimi yerine giderek finansal spekülasyonlarla gelişen kapitalizmin “çıkmaz sokak”ını anlatıyor.
Kitap, hükümetlerin kriz önleme paketleriyle, tarihin çöplüğünde atılması gereken bir toplumsal sistemi, nasıl ayakta tutmaya çalışarak egemen sınıfa hizmet ettiklerini ve tüm bunlar yapılırken karların özelleştirilirken zararın nasıl sosyalleştiğini açıklıyor.
Kitap, reel zenginliğin gerçek sahipleri olan emekçilerin örgütlü mücadelesiyle, toplumsal dayanışma ve uygarlığa gidişin mümkün olduğunu müjdeliyor. Prof. Dr. Nejla Kurul
Prof. Dr. Mustafa Durmuş’un Hayatı
Yazar Durmuş, 10.04.1956 tarihinde Kelkit/ Gümüşhane?de doğdu.
1977 yılında Ankara üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye bölümünden iyi derece ile mezun oldu.
1981 yılında Ankara İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi?ne (Gazi Üniversitesi) bağlı Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu?nda asistan olarak göreve başladı. Aynı yıl Akademiye bağlı maliye fakültesi?nde doktora programına kabul edildi ve doktora programından pekiyi derece ile mezun oldu.
İhracata yönelik sanayileşme ve Güney Kore modeli isimli tezinin çalışmaları için iki yıl İngiltere?de bulundu. 1989 yılında Gazi Üniversitesi?ne bağlı Sosyal Bilimler Enstitüsü?nde tezini savundu ve maliye doktoru ünvanını aldı.
1989-1991 yılları arasında İngiltere?de York üniversitesi?nde İktisat ve ilgili bilimler bölümü?nde araştırmacı/ misafir öğretim görevlisi olarak bulundu, aynı dönemde York üniversitesi?ne bağlı Sosyal Bilimler Enstitüsü?nde (IRISS) sekiz ay süreyle sağlık ekonomisi alanındaki doktora üstü programa katıldı.
1992 yılında American Unıversıty of London?da yarı zamanlı öğretim üyeliği yaptı ve yüksek lisans tez danışmanlıklarını yürüttü.
2000-2002 döneminde Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Maliye Bölümü Mali iktisat ana bilim dalında öğretim görevlisi olarak görev yaptı. Halen Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümü öğretim üyesi olan ve bölüm başkan yardımcılığı görevini yürüten Doç. Dr Mustafa Durmuş, mali iktisat alanında lisans ve yüksek lisans ve doktora dersleri vermektedir. Doç.Dr Mustafa Durmuş? un mali-iktisat alanında Türkçe ve İngilizce dilinden basılmış makaleleri ve kitabı bulunmaktadır.
Kitabın Künyesi
Kapitalizmin Krizi – 2008 Krizinin Eleştirel Bir Çözümlemesi
Mustafa Durmuş
Yayınevi: Tan Yayınları
Basım Tarihi : 05 – 2009
Sayfa Sayısı : 226