Polis-siyasetçi-yeraltı ilişkilerini, derin devleti, şiddeti içselleştirmiş bir toplumsal yapıyı ve bireyin çaresizliğini irdeleyen Karsuyu basit bir polisiye gibi başlayıp keskin bir eleştiriye dönüşüyor?
?Şefim,? dedi, sesi titriyordu. Bekledi bir süre, konuşamıyordu sanki, boğazına bir şeyler kaçmış gibi yutkunup durdu birkaç defa, sonra önündeki masaya gözlerini dikerek, ?Şefim? Semih Şefim? dün akşam trafik kazası geçirmiş? diyebildi. Ayhan ilk önce anlamadı, sonra olduğu yere usulca oturduktan sonra, ?Nasıl kaza, var mı bir şey şefimde peki?? ağzından şaşkınlıkla, ne dediğini bilmeden. ?Var? Semih Şefim, bir milletvekili ve bir de üzerinde sahte kimlik çıkan biri varmış arabada, üçü de ölmüş.?
Hepimizin bildiği bir kaza, tanıdık şahsiyetler, belki de artık unutmak istediğimiz olaylar? Öykü ve yazılarından tanıdığımız Hüseyin Bul, ilk romanı Karsuyu?nda yakın tarihin kirli ve karanlık ilişkilerini soğukkanlı, rahatız edici ve heyecanlı bir hikaye ile canlandırmış.
?Yozlaşmış bir toplumda eğer gizli alay ve iki yüzlülük dallanıp budaklanmışsa ve güç tek bir yerde toplanmışsa, suç edebiyatı eşitsizliği, haksızlığı ve kötülüğü gösterir?. Komiser Ayhan da çözüme ulaşmak için hem suçun toplumsal dokunun derinlerine uzanan izlerini sürmek hem de kendisiyle hesaplaşmak zorunda. (Tanıtım bülteninden)
Bütün faili meçhullere? – A. Ömer Türkeş
(22.10.2012 tarihli Radikal Kitap)
Suç edebiyatının güzel bir örneği olan Kar Suyu, Hüseyin Bul?un romancılık kariyeri için iyi bir başlangıç.
?Şefim? dedi, sesi titriyordu. Bekledi bir süre, konuşamıyordu sanki, boğazına bir şeyler kaçmış gibi yutkunup durdu birkaç defa, sonra önündeki masaya gözlerini dikerek, ?Şefim? Semih Şefim? dün akşam trafik kazası geçirmiş? diyebildi. Ayhan ilk önce anlamadı, sonra olduğu yere usulca oturduktan sonra, ?Nasıl kaza, var mı bir şey şefimde peki?? ağzından şaşkınlıkla, ne dediğini bilmeden. ?Var? Semih Şefim, bir milletvekili ve bir de üzerinde sahte kimlik çıkan biri varmış arabada, üçü de ölmüş.?
Yazının başlığı ve kitaptan yaptığım yukarıdaki alıntı yeterince açıklayıcı olmalı. Öykü ve yazılarından tanıdığımız Hüseyin Bul, ilk romanı Kar Suyu?nda yakın tarihin kirli ve karanlık ilişkilerini soğukkanlı, rahatsız edici ve heyecanlı bir hikâye ile canlandırmış.
Türkçe romanlarda ?özellikle öne çıkanlarda- ekonomik, siyasi ve toplumsal gerçekler uzun yıllardır yeterince yansımıyor. 90?ların sonuydu; derin devlet operasyonlarının, Susurluk?ta açığa çıkan mafya-siyasetçi-polis üçgeninin, yüzlerce faili meçhul cinayetin, devlet destekli banka yağmalamalarının gözlerimizin önünde cereyan ettiği, siyasi olanın hayatın her alanını kapladığı, insan haklarına, özgür düşünceye, sol hareketlere karşı psikolojik savaşın tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar acımasızca ve medyanın bütün olanakları kullanılarak sürdürüldüğü Türkiye?de bu türden romanların yazılmadığında şikâyet etmiştim. Kar Suyu tam da böylesi şikâyetlere yanıt veren bir roman. Hüseyin Bul ?bütün faili meçhullere? ithaf ettiği romanında şu bildik kazadan ?ilham? alarak kurgulamış hikâyesini.
Veli Ok adlı bir işadamıyla ilgili bir dizi soruşturmanın yürütüldüğü Terörle Mücadele Şubesi?nin sorgu odalarında başlıyor hikâye. Dosyanın takipçisi Terörle Mücadele şeflerinden Komiser Ayhan?dır. Sorgulananlarsa çeşit çeşit; mütahhiti, doktoru, mühendisi, emekli generali, işçisi, kadını-erkeği, yaşlısı-genci bir dolu insan? Sorgulananların verdiği bilgilerden Veli Ok?un pek çok iş kolunun yanı sıra inşaat sektöründe de faaliyet gösterdiğini öğreniyoruz. Özellikle İstanbul yakınlarında tamamladığı villa kentin işadamı, siyasetçi, ordu ve emniyet mensuplarından oluşan sakinleri dikkat çekici.
Soruşturmayı büyük bir titizlikle sürdüren Komiser Ayhan otuz sekiz yaşında, evli, iki çocuk babası, evlilikle işi arasındaki dengeyi tuturamamış, aslında hayata istediği gibi tutunamamış bir adam. Tipik bir orta sınıf devlet memuru. Hüseyin Bul olabildiğince soğukkanlı bir bakışla çizmiş Komiser Ayhan portresini. Çarkın bir parçası o. Sorguladıklarının ?rütbesine? göre davranmayı bilen bir memur; kimine sert, kimine yumuşak, kimine saygılı… Üstelik ne silahını, ne yumruklarını ne dudaklarını konuşturuyor!.. Kısacası roman kahramanı olarak kolayca empati yapılacak ?esas oğlan? tipine yönelmemiş Hüseyin Bul, onun yerine hikâyeye çok oturan sahici bir karakter seçmiş. Bu nedenle Komiser?in gerçekleri aydınlatmak için verdiği uğraş, içine düştüğü çıkmaz, riske attığı hayat daha anlamlı ve heyecanlı bir hal alıyor. Komiser Ayhan çözüme ulaşmak için hem suçun toplumsal dokunun derinlerine uzanan izlerini sürmek hem de kendisiyle hesaplaşmak zorunda.
Veli Ok soruşturmasını sürdüren Komiser Ayhan villa-kenti gizlice ziyaret etmek isteyecek ancak canını zor kurtaracaktır. Aynı sıralarda dosyada adı geçen ?ve bombalanan bir gazetenin sahiplerinden- Kürt bir iş adamı kaçırılıp öldürülmüştür. Komiser Ayhan olay mahalline intikal ettiğinde delillere İçişleri Bakanlığı tarafından el konulduğu gerekçesiyle geri çevrilir. Kısa bir süre sonra kaza haberini alacak, hemen ardından da airleri tarafından zorunlu izne yollanarak dosyadan tamamıyla uzaklaştırılacaktır. Hayatını kararan gölgeler arasında yolunu şaşıran, yorgun ve bitkin düşen Komiser Ayhan yaptığı işin beyhudeliğini bir ölümün acısıyla hissedecektir?
Suç edebiyatı
Son yıllarda çeşitli davalarla gündeme gelen ama etrfında yapılan tartışmalarla içi boşaltılan ve toplum vicdanında iz bırakmayan faili meçhul cinayetlerin, Jitem gibi karanlık teşkilatların, resmi ve sivil kişilerden kurulu çetelerin izini sürmek, hafızaları zinde tutmak, tarihi güncelleştirmek için belki de en güçlü silah edebiyattır. Siyasi polisiyeler, ya da biraz daha genelleşmiş başlığıyla suç edebiyatı bu konuda büyük bir potansiyele sahip. Meksika?nın en ateşli suç edebiyatı savunucularından olan yazar Alfonso Reyes?in ifadesiyle; ?Yozlaşmış bir toplumda eğer gizli alay ve iki yüzlülük dallanıp budaklanmışsa ve güç tek bir yerde toplanmışsa, detektiflik edebiyatı eşitsizliği, haksızlığı ve kötülüğü gösterir. Suç kurgusu gerçekten de sorunlu bir ülkenin gereksinimlerine adapte olan bir edebiyattır.?
Aslında edebiyat ürünleri kategorize etmeye hiç gerek yok. Önemli olan edebiyatın bir bütün olarak ne yaptığı, gerçeklikle nasıl bir ilişki kurduğu. Gerçeklikten bilinçli bir kaçış olduğunu düşünmüyorum. Sorun gerçekliğin kavranışında. Bir yazar ancak farkına vardığı gerçekliği ifşa eder. Okuyucu da farkına vardığı kadarını benimser. Herkesin kendi derdine düştüğü böyle bir hayat içerisinde gerçekliğin yerini arzular, düşler ve hayaller almış, edebiyat kaçılacak pembe bir dünyaya dönüşmüşse eğer, bunun nedeni gerçek hayatın ekonomik ve siyasal anlamda eşitliksiz, adaletsiz, baskıcı, boğucu, şiddet dolu atmosferidir. Gerçeklikten toplu bir kaçışın yaşandığı Türkiye?de böyle bir atmosferi ?edebi ölçütleri ıskalamadan- romana taşımak gerçekten zor bir iş.
İlk romanı olmasına rağmen Kar Suyu?nda bu işin üstesinden kolaylıkla gelmiş Hüseyin Bul. Öncelikle çok sakin ve sade bir üslupla yazmış. Anlatılan olayların şiddeti ve dehşeti ile üslubun sakin ve sade oluşu çelişki gibi görünebilir. Ancak zıtlık anlatıma çok daha gerçekçi bir hava veriyor ve etkiyi arttırıyor. Soruşturma ekseninde ilerleyen hikâyenin ilk bölümlerinde -durum gereği- soru ve cevap şeklinde süren karşılıklı konuşmalar hakim. Veli Ok?un neden soruşturulduğunun belirsizliği merak duygusunu kışkırtan bir etken. Ancak yazar soruşturm sürecine takılıp kalmamış. Tanıkların ifadeleriyle hayatın farklı alanlarına, gündelik ilişkilere, orta sınıfların arzularına, yeni yaşam tarzlarına da dokunmuş. İfadesi alınanların konudan sapışlar yer yer mizahi öğeler içeriyor ama hikayenin akışını kesmiyor. Tersine konudan bu kısa uzaklık anları sayesindedir ki merak ve gerilim öğesi tırmanıyor.
Romanın merkezi karakteri Komiser Ayhan olmakla birlikte, roman kahramanı sayılmaz. Şiddet ve şefkat duyguları arasında salınan iç dünyası, etrafında olup bitenleri kavramaya yetersiz zihinsel donanımı ve mesleğinden kaynaklanan davranış bozukluklarıyla ne olumlu ne olumsuz kategorisi içine sokulabilir Ayhan. Soruşturma ilerleyip olaylar tırmandıkça, kendisinin bu sürecin aktörü olamayacağını anlayınca olumsuzdan olumluya doğru bir dönüşümden söz edilebilir.
Siyasi polisiyelerin, suç edebiyatının güzel bir örneği olan Kar Suyu, Hüseyin Bul?un romancılık kariyeri için iyi bir başlangıç.
Kitabın Künyesi
Kar Suyu
Hüseyin Bul
Ayrıntı yayınları
Ekim 2012
240 sayfa