“Edebiyat denen ve malzemesi dil olan sanat dalı, öncelikle anadil ve ulusal kültür kökenlidir. Ama yazarların, şairlerin yetişme süreçlerinde ve olgunluk dönemlerinde orijinallerinden ya da çevirilerinden okuyup etkilendikleri veya en azından esinlendikleri yabancı yazarlar, şairler vardır. Bu etkilenme veya esinlenme, yabancı yazarlardan daha çok, kendi dilinin başka yazarlarından da olur. Sözün kısası, sanatta etkileşim denen olgu vardır ve yazar için, sanatı için bir artı puandır: Şu şartla ki, etkilendiği, esinlendiği örneğin kopyasını değil, özgün yanı ağır basan bir başkasını üretmiş olsun. Edebiyat eserlerini inceleyen, araştıran edebiyat biliminin bir dalı, ‘Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi’dir. Görevi, işlevi, farklı dillerde yazılmış iki eseri konu, düşünce ya da biçim bakımından incelemek, ortak, benzer ve farklı yanların tespit etmek, nedenleri üzerine yorumlar getirmektir. Karşılaştırmalı edebiyat bilimi araştırmalarının temelinde edebiyatın bir “bütün” olduğu görüşü vardır. Karşılaştırmalı edebiyat biliminin temelinde Goethe’nin “Weltliteratur” dediği dünya edebiyatı düşüncesi yatar ki, bu da her şeyden önce farklı milletlerin birinci kalite, yani klasik eserlerinin, insanlığın ortak edebiyat hazinesini yaratması demektir.
Ülkemizde karşılaştırmalı edebiyat biliminde, Batı filolojilerindeki meslektaşlarımıza büyük görevler düştüğüne inanıyorum. Bunlardan biri, edebi çeviri konusunda etkili olmaktır. Bizzat çeviri yapmak ve yapılanları denetlemek, desteklemek tarzında bir etkili oluş (Karşılaştırmaların, ancak çevirileri olan kitaplar üzerinde yapılırsa, daha çok kişiye hitap edeceği için bir anlam ifade edeceği kuşkusuzdur). Keza yazarlarımız yetişmelerinde ve kendilerini geliştirmede milli edebiyatla yetinmeyeceklerinden ve ufuklarını genişletmek için dışa açılmaları yararlı olacağından, edebi çevirilerin önemi büyüktür. Öte yandan, yabancı edebiyat bilimcilerini kendi edebiyatlarını ve dünya edebiyatından ele aldıkları eserleri nasıl çözümlediklerini takip etmek ve metot yönünden onlardan yararlanarak bizim edebiyatçılarımıza yardımcı olmak da, biz Batı filolojilerinden gelme uzmanların işidir.” Gürsel Aytaç
Ülkemizde ele alınmaya başlandığı ilk yıllardan itibaren bu konudaki bilgi ve birikimini sistemli bir şekilde kitaplarına aktaran Prof. Gürsel Aytaç?ın klasikleşen eserlerinden birisi olan ?Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi? kitabı, Karşılaştırmalı Edebiyatın tarihçesini ve uygulanan yöntemlerini ayrıntılarıyla ele alıyor.
Oğuz Atay?ın ?Tutunamayanlar?ı ile Stefan Zweig?ın ?Dünya Fikir Mimarları?; Thomas Mann?ın ?Buddenbrook Ailesi? ile Orhan Pamuk?un ?Cevdet Bey ve Oğulları? kitapları üzerinden karşılaştırma örneklerini de içeren kitap, bu alanda çalışmak isteyen akademisyenler ve karşılaştığı metinleri farklı bir algıyla yorumlamak isteyen okurlar için temel bir eser niteliğinde.
Tanıtım Yazısı’ndan
Kitabın Künyesi
Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi
Gürsel Aytaç
Say Yayınları
Basım Yılı: 2010
240 sayfa
Prof.Dr. Gürsel Aytaç’ın Hayatı
1940’ta Eskişehir’de doğdu. Ankara Kız Lisesi, Ankara Üniversitesi, DTCF, Alman Dili ve Edebiyatı, Latin Dili ve Edebiyatı’nda öğrenim gördü. 1962’de Alman Dili ve Edebiyatı Kürsüsü’ne asistan oldu.1966’da doktor, 1971’de doçent, 1976’da profesör ünvanını aldı. Hâlen DTCF, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanıdır. “Gündoğan Edebiyat Dergisi”nin 5 yıl boyunca yayın yönetmeni idi. Marburg ve Köln şehirlerinde DAAD ve Humboldt Vakfı burslusu olarak araştırmalar yaptı. Uluslararası Germanistler Birliği Yönetim Kurulu üyesi olarak Basel, Göttingen, Tokyo ve Viyana Kongrelerinde bildiriler sundu. Macaristan’daki Heinrich Böll sempozyumuna bildirileriyle katıldı. Eserleri ve yazıları, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara Üniversitesi Yayınları, Gündoğan, Papirüs, Multilingual, Ada, Say, Akçağ ve Doğu Batı Yayınları tarafından yayımlandı. 1992 Avusturya Hükümetinden edebî çeviri ödülü aldı. Edebiyatçılar Derneği ve İlesam üyesi olan Aytaç, evli ve bir çocuk annesidir.
TELİF ESERLER
1. *Die Glückseligkeit in Wielands “Geschichte des Agathon”, Ankara Üniversitesi Yayınları, 1971.
2. Thomas Mann’ın “Der Zauberberg” ve “Lotte in Weimar” Romanlarındaki Edebî Kişiliği, , Ankara Üniversitesi Yayınları 1972 (ilk basım); Kültür Bakanlığı, Ankara, 2000 (genişletilmiş 2. basım).
3. Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990; Gündoğan Yayınları, Ankara 2002 (2. basım).
4. Edebiyat Yazıları I, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990.
5. Edebiyat Yazıları II, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1991.
6. Çağdaş Alman Edebiyatı Tarihi, Ankara Üniversitesi Yayınları 1978; Gündoğan Yayınları, Ankara, 1983 (2. basım).
7. Edebiyat Yazıları III, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1995.
8. Yeni Alman Edebiyatı Tarihi, Ankara Üniversitesi Yayınları 1973; Kültür Bakanlığı, Ankara, 1983 (2. basım).
9. Romancı Yönüyle Heinrich Böll, Ankara Üniversitesi Yayınları 1975.
10. Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1997; Say Yayınları, İstanbul 2003 (2. basım).
11. Genel Edebiyat Bilimi, Papirüs, İstanbul, l999; Say Yayınları, İstanbul 2003 (2. basım).
12. Edebiyat Yazıları (1995-2000), Multilingua Yay. İstanbul 2001.
13. Edebiyat ve Medya, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002.
14. Edebiyatbilimi ve Kültür (baskıda)
EDEBÎ ÇEVİRİLER
Babil Kulesi, (Friedrich Dürrenmatt’dan), Gündoğan Yayınları, Ankara, 1998.
Babil’e bir Melek İniyor (Friedrich Dürrenmatt’tan), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1981.
Büyülü Dağ, (Thomas Mann’dan), Can Yayınları, İstanbul, 1998.
Dünya Fikir Mimarları (Stefan Zweig’ten), Iş Bankası Yayınları, İstanbul, 1991(3. basım).
Geçişler (Barbara Frischmuth’dan), Ada Yayınları, İstanbul, 1987.
Goethe Der Ki, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1982, 1992 (3.basım), (İş Bankası yayınları, İstanbul, 2000, 4. basım).
Güneşte Gölgenin Yokoluşu (Barbara Frischmuth’dan), Ankara, 1990.
İnsan Nedir Ki… (“Der Mensch erscheint im Holozän”, Max Frisch’ten), Ara Yayıncılık, İstanbul, 1990, (Öteki Yayıncılık, Ankara, 1999, 2. basım).
Klara’nın İzinde (Elisabeth Hauer’den), Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990, (Ara Yayıncılık, İstanbul, 1992, 2. basım).
Konularım (Friedrich Dürrenmatt’tan), Gündoğan Yayınları, Ankara, 1996.
Lotte Weimar’da (Thomas Mann’dan), Ara Yayıncılık, İstanbul, 1992, (Öteki Yayıncılık, Ankara, 1999, 2. basım)
Max Frisch’in Gezileri(Max Frisch’den), Gündoğan Yayınları, 1996, Ankara.
Montauk(Max Frisch’ten), Gündoğan Yayınları, Ankara, 1994.
Nemrut Dağında, İlahlar Arasında (Eleonore Dörner’den), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987., 1992 (2. basım).
Pembe ve Avrupalılar (Barbara Frischmuth’dan), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1987, 1993 (3.basım), 2000 (4. basım).
İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine bir Dizi Mektup (Friedrich Schiller’den) Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
Yazılmamış Beş Kitap İçin Beş Önsöz(Friedrich Nietzsche’den) Say Yayınları İstanbul 2003.
Öğretim Kurumlarımızın Geleceği Üzerine (Friedrich Nietzsche’den) Say Yayınları İstanbul 2003.
Alman Romantizmi (Ricarda Huch’dan) Doğu Batı Yayınları Ankara 2004.
BİLDİRİLER
“Thomas Mann in der Türkei”, in: Sammelband mit den Ludwigsburger Vorträgen, Stuttgart, Berlin, Köln, Mainz, Kohlhammer Verlag, 1976.
2. “Erzählforschung der türkischen Germanistik in den 70’er Jahren”, in: Sammelband mit den Ludwigsburger Vorträgen; Kohlhammer Verlag, 1982.
3. “Der türkische Roman heute”, Literaricum 25/26, September 1982.
4. “Vom Einfluß deutschsprachiger Literatur auf türkische Gegenwartsschriftsteller”, in: Westdeutsche Literatur 1945-1985, I. Izmirer Colloquium 30.4.-2.5.1986, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Alman Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Hrsg.: Gürsel Aytaç-Viktoria Rehberg-Şara Sayın. Bd 1. Vorträge, (s.: 37-47).
6. “Identität als Problem deutschschreibener türkischer Autoren. Über Alev Tekinays Prosa”,in: Akten des VIII. Internationalen Germanisten Kongresses Tokyo 1990, Bd. 8, (s.: 80-84).
7. “Die Rezeption H. Hesses in der Türkei”, 8. Internationales Hermann-Hesse-Kolloquium 12.-14. Mai 1994 in Calw.(196-204).
8. “Frauen vor Flusslandschaft. Ein Roman mit dramatischen Elementen”. A.Ü. DTCF Dil ve Edeb. Dergisi, III.2. Ankara, 1995, (s.165-173).
9. “Sprache als Spiegel der Kultur. Zu Emine Sevgi Özdamars Roman ‘Das Leben ist eine Karawanserei’, in: Interkulturelle Konfigurationen: zur deutschsprachigen Erzählliteratur von Autoren nichtdeutscher Herkunft, Hrsg.: Mary Howard, München, 1997 (s.: 171-179).
10. “Türkiye’de Edebiyat Çevirisi Tarihi Üzerine”, Edebî Çeviri-Kültürlerarasılık Aktarım Sempozyumu, 2 – 4 Mayıs 2001
ULUSLARARASI MAKALELER
*
*”Wieland und das Ideal der gebildeten Frau”(türk.) In:Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 24, 239-243. Ankara 1966.
*
*”Die philosophischen Grundlagen des ‘Agathon'” (türk.) In:Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Batı Dilleri ve Edebiyatları Araştırmaları Dergisi 2, 81-99 Ankara 1970.
*
*”Die ‘Glückseligkeit’in Wielands ‘Geschichte des Agathon'(Ankara Üniversitesi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yayınları 212.) Ankara Üniversitesi Basımevi 1971. (Telif Kitap)
Yayına Hazırladığı Kitaplar
1. Denemeler Seçkisi, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990.
2. Mektup Seçkisi, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1992.
3. Gezi Notları Seçkisi, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1994.
4. Öykü Seçkisi, Gündoğan Yayınları, Ankara,1991.
5. Doğumunun 250. Yıldönümünde Goethe, Kültür Bakanlığı, Ankara,1999.
6. Çağdaş Dünya Edebiyatı Çeviri Seçkisi, Kültür Bakanlığı, Ankara,1999