Azrailin namlusundan çıktımı kurşun, ölüm karşısında sıfır yerine geçen hayat, işte denkleşti her şey. Roberto Bolano?ya ölü bir ozan yazara verilen ödülle alkışlarla dünya kendini ?susukunluğa adayan? ölüme karşı. ?Katil orospular? kitabın ismi beni dehşete düşürdü, ilerleyen sayfalarda ismin hayatın acımasızlığıyla özdeşleştiğini gördüm, sanki insanlar buharlaşıyor gölgeleri kalıyor, gölgeleri onların katili oluyordu.
Robeto Bolano Şili?li bir yazar. Pinochet?in darbesinden sonra direnişe katıldı, tutuklandı ama kurtuldu. Hayatının geri kalanını sürgün yaşadı. Yazları bağbozumu, gece bekçiliği, bulaşıkcılık, satıcılık gibi çeşitli işlerde çalıştı. ?İnfrarealist şiir hareketi?ni başlattı, sonra düzyazıya döndü. İlk romanları kırk yaşında basılmaya başlandı. 2003 de elli yaşında karaciğer rahatsızlığından öldü. Türkçeye çevrilmiş üç kitabı var.
Yaşama kavgası içinde ilerlemekte olan zamana karşı kuşkuyla bakarken ikna edilmeyi bekleyen düşünceler. Yalnızlık denizinde açılıp karadaki insanları gözleyen Robeto Bolano?yu görüyorum. Kıyıdaki yalnız ve sürgün insanlara bakıyor. Hikayeleri sanki fotoğraf karesinde canlanan karakterler, söylemek istedikleri yarıda kalmış şeyler, yalnızlığı uyuşturan aşksız seksler, sonrasında soğuk duvarlar. Her şeyi anlatan sürgün bakışlar, imkansızlığı, anın kıymetini, kendileri değil de sanki saydam gölgeleri yaşayanlar. Peki bu hikayeleri bu kadar canlı kılan ne? Sürgündeki insanların yaşama çabasında, hayatlarına karşı oynadıkları kumar. Ölüm acısı gibi taşıdıkları geçmiş, yeniden sıfırdan kimsesiz başlayan öyküler, doludizgin yaşamın içinde filiz vermeye çalışan iz süren duygular. İtirafsız uzaktan, gizli aşklar, yeri boş kalan sandalyelerde hissedilen sıcaklıklar, kavuşan ellerdeki veda anları, sürgünde başka sürgünlere gebe yitime uğramış duygular. Kitap on üç çarpıcı öyküden oluşuyor.
İlk öykü ?Göz Silva? vedalaşmadan ayrılan, unutulmayan, yıllar sonra karşılaşılan bir arkadaş. Değişmiş, geçmişle ilgili anlattıkları bir fotoğrafçının karesine sığanlar değil sadece. Fuhuş sektörünü fotoğraflamaya Hindistan?a görevlendirildiğinde erkek çocuk genelevinde geçenler, çekilen fotoğrafların, görüntülerin açtığı yaralar, nefes kesici bıçağın ucundaki iyilik ve kötülükler.
Aslında Robeto Bolano hiç şiiri bırakmamış, kalbe giden damarlarını tıkamış ama şiirsiz kalamamış. Bundan sonraki gelen öykülerdeki B karakteri özellikle Robeto Bolano ile örtüşüyor. Sürgünün, bitimsiz yalnızlığın, yok olup gitti dediği edebiyatçıların anısı, kırık kalbiyle hayatın geri kalanı. Doyumsuz merak uyandırıcı öyküler.
Lalo Cura?nın Tasavvurları, porno sektörünün ibretlik öyküsü, vahşet, tiksinti ve sanki cehennemden çıkmış anlatılar. Dehşet verici ve hepsi canlı görüntüler. İnsanlığı insanlıktan çıkaran bu sektörün, oyuncuları da ya genellikle öldürülüyor ya da Aids?in pençesinden kurtulamıyor. Hepsi de genç ölüler. Olegario daha annesinin karnında porno sektörüyle tanışır. ?Bazen rüya gördüğümde,kimi zaman karabasanlarda, kendimi uçurumun kenarında buluyorum, o zaman önce uzaktan zarların yere düştüklerinde çıkardıkları sesi duyuyorum?. (sayfa 90) Porno oyuncuları sektör tarafından uçuruma atılan zarlar, çığlıklar içinde uçurumun dibinde, karanlıktaki insanlar.
?Ruhsal sarsıntılar üzerine bir film. Bir aziz hapishanede doyum ve sevişme gecelerini hatırlıyor?. (sayfa 91) Porno sektörü ruhsal sarsıntıdır, aşksız seks gerçeği insanı daha çok yalnızlaştıran, kendi tatmininde kendini öldüren yalandır. Kitaptaki yaratıcılıkla vahşet ve acımasızlıkla bütünleşen öyküler. Bolano anlattığı dehşeti sanatın raylarına oturtmayı biliyor. Ona göre hayat meydanın ortasında, çöplüğü, barı, fahişesi, sürgünü, yalnızı. Herkes arayış içinde, ölüm ise gölgelerden gövdelere dolaşmakta, hayatımın geri kalanı diyemiyor Bolano yitip gidenlerin farkında.
?Katil Orospular? öyküsünde her şey doruklarda. ?Kara kutuda? dans eden adam öyküdeki Max?a benzeyen onu isteyen bir kadın. Stadyum çıkışında bir bakışla ayartılan erkek. Adamı Max diye seviyor kadın. Max diye ilişkiye giriyor. Özlem ve tutku var nefret akla gelmiyor okurken. Kimliği ve sıcaklığı yitmemiş o gölgede Max?da kilitleniş. Kayıp aşkını hissetmek için seks tuzak. ?Sen ve ben, tünelin iki ucundan, sadece silüetlerimizi görüyor olsak da birbirimize doğru yürüyoruz, buluşmaya karalıyız?. (sayfa 108) Hayattaki kimi tutkular gözün göremediği tünel karanlığıdır farklı özlemlerde ?buluşmaya karalı? iki kişide geceden doğan sabah karanlığı, birkaç derin nefes. Bolano?nun oynadığı kumar durağına gelmeden inen aşırı kişiler.
?Bir an için benim bir şeyler bekleyen bir prenses olduğumu düşün. Sabırsız bir prenses. Bir akşam seni görüyorum, seni görüyorum çünkü bir anlamda seni arıyordum?. (sayfa 103) Oysa arayışta canlı anılar. Sonuçta sokakta ödünç bulduğu bir adam, kavuştuğu yerde, yıldırım gibi geçen ölüm dürtüsüyle son buluyor öykü.
Dans notları öyküsü, 69 tane not, Pablo Neruda, şiir ve dünya görüşü ile ilgili doyumsuz notlar. Her biri küçük ama düşüncesi büyük.
Bolano?nun nefes alıp verişinde bile şiir aşkı var, eski şairler, fotoğrafları, yüzlerindeki anlamlar hepsini tek tek inceliyor. Kayıp şairleri bulup sanki yerlerine oturtuyor. Neden gittiklerini sorguluyor. Şairler korumasız ölüme yelken açanlar. Kimileri ateşler içinde yanarken, soğuk duvarlar arasında tükenirler. Bolano şiirin bütün acılarını yaşamış, düz yazıya geçse de hala unutamamış, aslıda şiiri bırakan şairler de şiiri unutamaz. Çünkü şiir sonsuz düşler yatağıdır. Bu yüzden gökyüzüne yazılı binlerce mısra geçer bulutlardan. Son öykü şair ve yazar ?Enrique Lihn?le Buluşma? bu öyküyü okurken artık emin oldum Bolano ?Katil Orospular? kitabını yazarken yakında öleceğini seziyordu. ?İnanmasan da Bolano bu mahallede sadece ölüler gezinir? (sayfa 196) Ölüm, boy ölçüşemez seninle hiçbir şey, tutkulu bir aşık gibi alırsın. Geriye duvarları yıkan yazılar kalır. Bolano uçtaki sıra dışı insanları anlatırken çok doğal, öyküleri güzelleştiren abartısızlık, şaşırtıcı merak uyandırıcı ve hiçbir fazlalık yok.
Yazan: Ceylan Koryürek
ceylankoryurek@gmail.com
(Cumhuriyet Kitap – 8 Temmuz 2010)
KİTABIN KÜNYESİ
Katil Orospular
Özgün adı: Putas asesinas
Roberto Bolano
Çeviri: Peral Bayaz
Öyküler
Metis Yayınları
İlk Basım: Şubat 2010
196 Sayfa
İÇİNDEKİLER
Göz Silva
Gómez Palacio
Yeryüzünde Son Günbatımları
1978 Günleri
Fransa?da ve Belçika?da Bir Aylak
Lalo Cura?nın Tasavvurları
Katil Orospular
Dönüş
Buba
Dişçi
Fotoğraflar
Dans Notları
Enrique Lihn?le Buluşma