Yahudi ulusunun tarihi zorunlu göçün, yersizyurtsuzluğun, bunun yanında paranın ve zekânın tarihidir. ?Yahudiler, Dünya ve Para? ile ?Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı? bu tarihi daha iyi anlamamızı sağlıyor.
Slovoj ?i?ek, ?Anti-Semitizmin Paradoksları? başlıklı makalesinde, Yahudi ulus-devletinin kurulmasıyla birlikte yeni bir Yahudi figürünün ortaya çıktığını, İsrail devletiyle özdeşleştirilmeye direnen, İsrail devletinin esas yuvası olduğunu kabul etmeyi reddeden, kendini bu devletten ?çıkaran? ve mesafe almakta ısrara ettiği devletlerin arasına İsrail devletini de katıp bu devletlerin arasındaki çatlaklarda yaşayan bir Yahudi figürünün olduğunu ileri sürüyor. Ve bu yeni Yahudi figürünün, ?Siyonist anti-Semitizm? olarak tanımladığı şeyin nesnesi olduğunu dile getiriyor.
?i?ek?in, kısmi olarak Ahir Zamanlarda Yaşarken adlı kitabında yer alan bu makalesi, yeni yayımlanan Anti-Semitizm Üzerine?nin ikinci bölümünü oluşturuyor. Anti-Semitizm Üzerine, ?i?ek?in yanı sıra, Alan Badiou ve Eric Hazan?ın birlikte kaleme aldıkları ?Bugün Fransa?da Anti-Semitizm Her Yerde? başlıklı makalenin de yer aldığı ortak bir kitap. Her iki filozof, anti-Semitizmin, yani Yahudi düşmanlığının yeniden yükselmekte olduğunu ve bunun da önceki biçimlerinden farklı bir karakter taşıdığını dile getirmekte.
Anti-Semitizm şimdi neden tekrar gündeme gelmektedir ki; Nazilerin yıkımıyla son bulmuş bir mesele değil midir? Dahası Yahudilerin, Siyonizm?in düşmanı durumuna gelmesi ne demek? Bir kez daha ?i?ek: Anti-Semitizmin, esas muamması, onlarca tarihsel değişime rağmen kendini sürdürmesinde ortaya çıkmaktadır. ?Siyonist anti-Semitizm?, onun, yeni biçiminin bir yönünü oluşturmaktadır. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz yeni tarihsel düzlemde artık söz konusu olan sadece bu kavram değil. Başka kavramlar da söz konusu; mesela ?Musevi anti-Siyonizmi? gibi. Ama şimdi bu ne demek? Doğası gereği, bütün bu problemler her şeyden önce bir İbrani tarihi bilgisi gerektirir.
Hayatta kalma tarihi
Bu uzun girizgâhı, aslında yeni yayımlanan çok önemli iki kitaba değinmek için yaptım. Bu kitaplardan ilki, Jacques Attali?nin, ?Yahudi Halkının Ekonomik Tarihi? altbaşlığını taşıyan Yahudiler, Dünya ve Para diğeri ise Yakov M. Rabkin?in Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı.
Her iki tarihçi de, saygın ve itibarlı özgün verimlilik kimliklere sahip; ve iki kitap da, soluk soluğa okunmakta.
Hiçbir ulusun tarihi, Yahudi ulusunun tarihi kadar kışkırtıcı değildir; Yahudi tarihi, göçebe olanın, zorunlu göçün, yersizyurtsuzluğun, bunun yanında paranın, zekânın, bireysel başarının, her tür içinde modern teorinin, ama aynı zamanda düşmanlığın ve soykırımın tarihi olduğu kadar, tektanrı fikrinin maddileşmesinin/dünyevileşmesinin de tarihidir; ve bu ölçüde, ulusun tarihi, teolojinin tarihi olduğu denli, İbranicenin de etimolojik tarihini içermektedir. Başka bir deyişle, Yahudiler, Dünya ve Para, bir ulusun devletli kahramanlarının tarihi olmadığı gibi, disipliner bir tematik bağlamı dile getiren bir finans tarihi de değil. Dolayısıyla Attali?nin kitabı, sözünü ettiğim içeriğe göre düzenlenmiş beş ana bölümden oluşuyor.Bölüm adları, Tevrat?ın, yani Eski Ahit?in, sırasıyla ilk beş kitabının adlarıdır. Denilebilir ki, Attali, Yahudi halkının hayatta kalma tarihini, bir yandan, teolojinin içine oturturken, diğer taraftan da teolojik tarihten ulus-devletin tarihine doğru bir dizin içinde anlatmaktadır. Ancak mitolojik bir anlatım sunmuyor bize Attali, tam tersine tarihselleştirme ve maddileştirme dayalı bir anlatım geliştiriyor. Örneğin, Attali, Yahudi halkının 1096-1796 yılları arasındaki dönemde, ?teolojik düşman? olarak ilan edildikleri dönemde, asimile olup tamamen yok oluşa sürüklenmemelerini, Tevrat?ın üçüncü kitabı Levikliler?de toplanan, Yahudi halkının kimliğini oluşturan şeylerin zaman içinde nasıl ayakta tutulacağına dair hayata kurallarına riayet etmelerine dayandırıyor.
Attali?nin terimleştirmesiyle devam edersek, denilebilir ki Yahudi halkının ?Tesniye? döneminde, anti-Semitizm muammasının yeni ve iki uçlu biçimi ortaya çıkmış durumda. İlkini ?i?ek adlandırmıştı; ikincisi ise Yakov M. Rabkin?den geliyor: Yahudilerin Siyonizm karşıtlığı ya da Musevi anti-Siyonizmi. Yahudi ile İsrailli, Yahudilik ile Siyonizm kavramlarının birbirine karıştırıldığı, dahası birbiriyle özdeşleştirildiği fundamentalist bir zeminde, ?Yahudilerin Siyonizm karşıtlığı? veya ?Musevi anti-Siyonizmi? gibi kavramlar tuhaf görülebildiği gibi, bu kavramlar arasındaki ayrımın netleştirilmesi de hoşnutsuzluk verebilir.
Belirtmek gerekir ki, Yakov M. Rabkin, bir filozof değil, bir tarihçi,; dolayısıyla örneğin ?i?ek gibi, olup bitenin arkasındaki olası niyetleri açık edip tanımlama girişiminde bulunmuyor, tam tersine gündeme getirilmeyen, üstü örtülen tarihsel bir olguyu açığa çıkarıyor. Rabkin, ?Siyonist anti-Semitizmin? nesnesi olan Yahudilerin Siyonizm karşıtlığını anlatıyor.
Siyonizm, teolojik olana değil, siyasi olana, orada da, ulus-devleti şiar edinen seküler Yahudi milliyetçiliğini dile getirir. İsrail Devleti fikrinin teorisyeni olarak görülen Theodor Herzl?in 1896 yılında yayınlanan, bugünlerde Türkçeye de çevrilen Yahudi Devleti kitabında bu sekülarizmi şöyle dile getirir: ?profesyonel ordumuzu nasıl kışla sınırlarının içinde tutuyorsak, din adamlarımızı da tapınaklarının sınırları içinde tutmalıyız.?
Siyonizm, İsrail devleti?nin, dünyanın dört bir yanındaki Yahudilerin temsilcisi olduğunu, İsrail?in de, onların asıl vatanı olduğunu dile getirmektedir. Dahası bu anlayış bir tabudur ve siyonizmin tartışılmaz mitini oluşturur. İşte Yakov M. Rabkin, Yahudilerin Siyonizm Karşıtlığı?nda, bu miti tartışmaya açmaktadır.
İoseph Agassi?nin dile getirdiği gibi, bu mit, iki temel ideolojik sonuca yol açmış durumda. Birincisi; Yahudilerin içinde yaşadıkları ülkenin ulusal çıkarlarına ters düşmek pahasına İsrail?i desteklemelerinin beklendiği ideolojisine; ve Yahudi olmayan İsraillilerin (ör. Filistinlilerin) çıkarlarını göz ardı etmek gerektiği ideolojisine. ?Siyonistler yakın zamanda, Siyonizme tüm muhalefetin anti-Semitik (Yahudi düşmanlığı) olduğunu beyan etmiş, resmi İsrail politikalarını eleştirmeyi gayri meşru saymışlardır.? İşte Rabkin, bir paradoksu değil, kendisini bu mitin ve onun ideolojik sonuçlarına karşı tanımlayan Musevi anti-Siyonizmini, gündeme getirmektedir.
Yücel Kayıran
04.07.2014, http://kitap.radikal.com.tr/
YAHUDİLER, DÜNYA VE PARA
Jacques Attali
Çeviren: Berna Günen
Kırmızı Kedi Yayınevi
2014, 508 sayfa, 35 TL.
YAHUDİLERİN SİYONİZM KARŞITLIĞI
Yakov M. Rabkin
Çeviren: Şahika Tokel
İletişim Yayınları
2014, 372 sayfa