Öteden beri « kitap okunmadığını » söyleyip, yazıp, yineleyip gözyaşı döken dost, tanıdık ve arkadaşlarımız var. Bunların arasında gazeteciler, bilim kadın ve adamları, sanatçılar başta geliyor. Ben bu kanıda değilim, kitaplarımız az maz da olsa okunuyor.
Burada çok satan kitaplardan söz etmiyorum. Elbette bu tür kitapların bulunması, çok sattıklarının bilinmesi kitaba, yazılı olana, ilgiyi göstermesi bakımından önemli. Ama bir de o kadar çok satmayan birçok kitap bulunuyor. Burada daha çok bu ikinci kategoridekilerden söz ediyorum, onları savunmak istiyorum : İyi şiir kitapları, tadında yazılmış romanlar, damıtılmış ve zamanında kotarılmış öyküler, hakiki incelemeler, çalma-çırpma olmayan bilimsel araştırmalar, ufuk açıcı bilimsel çalışmalar ve daha neler neler. Evet bunlar da okunuyor. Tamam yazarını zengin edecek boyutlarda değil ama olsun. Dahası bu tür kitapların yazarları zengin olmak için kitap yazmıyorlar. Zengin olmak için hele daha ne kadar kolay « yolların » bulunduğunu bilenler için kitap yazıp zengin olunmayacağını bilmek iki kere ikinin dört ettiği gibi bir mesele. Buna mesele denebilirse.
İşin en vurucu yanı « kitap okunmadığını » söyleyip dizlerine vuranların bizzat kendilerinin kitap okumamaları ve hele kitap okunması için hiç ama hiç bir şey yapmamaları. Evet bu tutum hem vurucu, hem de acı verici. Üzücü kısacası.
Aklıma örneğin, aylarca, ne aylarcası yıllarca bir kitaptan söz etmeyen, bir kitap bile tanıtmayan, tek kitaptan iki satır alıntı yapmayan köşe yazarları geliyor. Okumayan adam zaten kitaptan söz etmez. O zaman kitaptan söz etmeyenlerin okumadıkları sonucunu da çıkarsayabilir miyiz ? Sorusu akla takılmıyor değil. Genel olarak kendisinden başkasını veya kendisine benzeyenlerden başkasını okumayan, özel olarak ta kitap okumayan köşe yazarı o zaman kendini yineleyip durur/duruyor. Son yıllarda kimi köşe yazarımızın tek düzeliği bunun bir yerde, gazetelerinde yazılı, konuşmalarında sözlü, ispatıdır.
Onca deneyim, onca gözlemden sonra şunu da kesinlikle söylemek mümkün : Kitaplarımızın tanıtımı, duyurusu değişik nedenlerle, maalesef yeterince yapılmıyor. Bunun üstesinden gelinmesi için değişik yollar var ve yenileri de bulunabilir :
Kitap tanıtımı, kitap sevgisi ve kitap okunması alanlarında insanokur.org başta benzer birkaç site daha son derece yararlı, kamu için yararlı bir iş yapıyorlar. Bu faaliyetin bu alanlarda tayin edici olduğunu bilhassa vurgulamak gerek.
Öte yandan yeni yollar, yeni yöntemler bulmak ve geliştirmekte mümkün : Örneğin davet edildiğimiz, katıldığımız sempozyum, panel, açık oturum, festival, kollokyum ve benzeri faaliyetlerde kitaplarımız sergilenebilir. Dinleyicilerin, katılanların, izleyicilerin sergilenen kitapların varlığından haberi olması için kitaplar uygun bir biçimde takdim edilebilir. Bunlar ve benzeri şeyler kitapların tanıtımı için çok yerinde olacaktır.
Bu tür eylemler boyunca kitapların sergilendiği ve katılımcıların dikkatine sunulduğu duyurusu yapılabilir. Büyük ihtimalle bir kere yapılması yetmez. O nedenle duyurunun iki, üç, belki dört kez yapılması yerinde olur. Böylece dinleyicilere hiç olmazsa şu şu konularda kitapların bulunduğu iletilmiş olur. Hele yapılan faaliyetin konusuna ilişkin kitaplar sergileniyorsa bu duyuru mutlaka en iyi biçimde yapılmalıdır. Belli bir konuya ilgi duyan herkes o konuda yayınlanmış her kaynaktan haberli olamayacağı için böyle bir duyuru son derece faydalı olacaktır. Yani konuya ilgi duyanlara « Bakın bu konuda işte şu kaynaklar da var » denebilecektir. Ciddi ve yararlı televizyon veya radyo programlarının bitişinde, bilimsel bir konferans sonunda konuya ilişkin kaynakların takdim edilmesi gibi. Burada önerdiğim yöntemle bir adım daha atılmış oluyor madem ki kitaplar faaliyetin gerçekleştirildiği mekanda sergileniyor. Meraklıları kitaplara bir göz atabilecekleri gibi, arzulayanlar kitapı satın alabileceklerdir. Kimini ise satın almak mümkün olmayabilir çünkü belki son örneği sergilenmektedir. Ne gam o kitabı artık kütüphanelerde arayacak ve bulacağız…
Kitapların satın alınıp alınmamaları ayrı bir konu, ama ilgilenilen konuya ilişkin şu kadar sayıda kitabın yayınlanmış olmasını iletmek, duyurmak, onarı sergilemek te az şey sayılmamalı. Her şey kitap sevgisi için. Her şey kitap okumayı teşvik için.
Kitaplara ilgi gösterilmesinde ve satın alınmasında bizler de örnek olabiliriz : Bu bağlamda eyleme bizzat katılanların, teblig sunanların, tartışmacı olarak gelenlerin kitapların sergilendiği alanı ziyaret etmeleri, kitaplara göz atmaları, meraklı okuyucularla iki, üç, dört satır söyleşmeleri ve kitaplardan birer veya ikişer adet satın almaları son derece yerinde olur diye düşünüyorum. Bu kitapların kütüphanelerimizde bulunması, okunması için. Meslektaşlarımız, öğrencilerimiz, yakınlarımız için yararlı olmaları umuduyla. Dahası satın alınan kitapları hediye etmek te mümkün. En güzel hediyelerden birinin kitap olduğunu bilmem anımsatmalı mı ? Bu tür davranışın örnek olması yanında, kitaplara ilginin varlığını sergilemek gibi bir etkisi de olacaktır kesinlikle.
M. Şehmus Güzel