SSCB?de ?Kürtlere Kolhozları Nasıl Anlatırız?? sorusuyla yola çıkan Ermenistan Komünist Partisi?nin Kürt Birimleri işe Kürtçe eğitim kitaplarıyla başlamışlar.

Zaman zaman konu ile ilgili Kürtçe kitapçık veya broşürler çıkarılırken, kimi zaman da Kürtlerin kanaat önderleri bu konuda aracı olmuşlar. Tıpkı Nazım Hikmet?in toprak mülkiyetinin paylaşımı konusunda Bulgaristan?da yaşayan Türklerle temas kurması gibi, Kürt yazar Ereb Şemo da SSCB?deki Kürtlerin yaşadıkları yerleşkelere gidip konuyu aydınlatmış, ikna etmiştir.

Bu çalışmalardan bir tanesi de ilköğretim düzeyindeki çocuklar için basılan Kürtçe eğitim kitaplarında örneklerin kooperatiflerle verilmesi. Kitabın kapağın da yer alan ?Mektep? ve ?Kooperativ? tabelaları hemen dikkat çekenler arasında. Ellerinde kızıl bayraklarla yürüyen Kürt çocukları, dağların eteğinde çadırlar ve kepeneğine sarılmış çoban, gazetesini okuyan bir adam, annesi olduğunu tahmin ettiğimiz bir kadınla yürüyen bir kız çocuğu ve Kürtlerin Ermenistan?daki ikametgahlarından biri olan Elegez dağının karlı görüntüsü?

Sıradan bir resim deyip geçmek olmaz. Önemli bir kare. Sovyetlerin Kürt çocuklarına kendi anadillerinde eğitimin verilmesine imkân sunan sosyalizmi ve onu ayakta tutan- geliştiren kurumlarını da anlatması gerekiyordu elbette. Ve resimde bunun bir izleği yer alıyordu.

Sovyetler Birliğinde Kürt halkının kendi kültürünü yaşatabilmesi için birçok çalışma yürütülmüştü. Bunlarında arasında Defo?nun Robinson?undan Kürtçe matematik kitaplarına kadar bir çok Kürtçe çalışma yapılmıştır.

Yapılan çalışmalar Sovyet Kürdologlarının oluşturduğu Kiril alfabesinden de özellikler taşıyan bir Latin alfabesiydi. Birkaç harfin Kiril ile benzerlik gösterdiği bu alfabeyi bugün de okumak hala mümkün.

Bir diğer özellik de Sovyetler Birliğinde kullanılan ve korunan Kürt diline ait kelimelerin hemen hemen hepsinin bugün de anlaşılıyor oluşu. Kitapların basım yıllarının 1930-1940 yılları arasında olduğu düşünecek olursak aran geçen zaman dile zarar vermeye yetecek kadar çoktur. Bir diğer özellik de Kürtçeye sirayet etmiş Rusça ya da Ermenice kökenli kelimelerin çok yoğun olmayışıdır.

Kitaplarda bir yandan kolhozlara ya da kooperatiflere dair şiirler yazılar yer alırken bir yandan da dönemin Sovyetler Birliği halklarının sözcüsü Stalin?e ve bir başka Sovyet yöneticisi Molotov?a dair övgüler yer alıyor.

Kendi anadillerinde diğer Sovyet halkları gibi eğitim gören Kürtler, kolhozlara, tarıma, ve sosyalizmde kolektif üretime dair nice şeyleri bu basılan kitaplardan temas ederek öğrenmişlerdir. İçinde yaşadıkları toplumun öznesi olan Kürtlere ait kolhozların da olduğu bilinir. Diğer tüm Sovyet halkları ile eşit haklara sahip olan Kürtler, anadillerinde yazdıkları kitaplarla sosyalizmi yaşayan ve yaşatan bir süreci örmüşlerdir.

Bugünden baktığımız zaman, Sosyalizmin bu üretimlerinin kıymeti ve önemi daha da belirginleşiyor ve özgürlük, eşitliğin olduğu bir dünyada gerçek anlamına kavuşuyor.

Yapılan Çalışmalardan Kimi Örnekler:

*Kolhoz Şiirinin Türkçesi:
Kolhoz
Kolektifimiz düzenlendi
Kolektifimiz ne güzeldir
Köylü hep birlikte üretiyorlar
Keyifle üreteceğiz her zaman
Kulak?lar kaçtılar bizden

Stalin’i seviyorum
Molotov’u seviyorum
Onları çok seviyorum
Kolhozu çok seviyorum

Evare Kolhoz Şiirinin Türkçesi:

Kolhoz Akşamı
Gündüz gitti suya, akşam oldu
Öküz ve davarları geri getirmeye gittiler
Çoban küçükbaş hayvanları ahıra götürdü
koç, koyun ve kuzu

Kolhozlara yardım ettik
Onların omuz başlarında piştik sıcaktan
Aşkımız gülmek ve eğlenmektir
Evdeki bekarlar erkenden evlenirler

Traktör tak tak ediyor
Gidiyor geliyor(tarlanın içinde) beygir gibi güçlü(traktör)
Çoğunu erkenden bitirdi(tarlanın)
(Tarladaki) Tüm derdimiz çabucak halledildi

Kullanılan Kaynaklar:
*YEKEMÎN ALFABEYA LATÎNÎ & BERHEMÊN KURMANCÎ YA BI VÊ ALFABEYÊ
*Kurdish Book Bank/Sara
*Neşra Hikmeta Seksia Niviskare Kurmanci-Rewan/1934
*Yekemîn berhema kurdî bi latînî ya kurdên Qefqazê (Rewanê): Xwe-xwe hîbûna xwendina nivîsara kurmancî

Yazının Kaynağı: http://haber.sol.org.tr,28 Şubat 2013

Previous Story

Öfkeliyem – M. Şehmus Güzel

Next Story

Korkularını bilmeyen adamı cesur saymam, cesareti de beş para etmez, ‘Korkudan korkmak’, Aziz Nesin

Latest from Kürt Edebiyatı

Zazaca-Türkçe Sözlük – Mesut Özcan

Zaza dili ve kültürüne önemli bir katkı olan bu kitap, Mesut Özcan’ın hazırladığı sözlüğün yanı sıra, Mehmet Bedri Gültekin’in Zazaca grameri üzerine bir çalışmasını
Go toTop

OKUMA ÖNERİLERİMİZ