Jack London (12 Ocak 1876, San Francisco – 22 Kasım 1916, Kaliforniya), ABD’li gazeteci ve roman yazarı. Vahşetin Çağrısı, Martin Eden, Demir Ökçe, Beyaz Diş ve Deniz Kurdu başta olmak üzere elliden fazla kitabın yazarıdır.
Jack London San Fransisko’daki 3. cadde ile Brannan caddesi yakınlarında 12 Ocak 1876’da doğdu. Doğduğu ev 1906 San Fransisko depremi sırasında çıkan yangında tamamen yandı ve bunu belirtmek için 1953 yılında Kaliforniya Tarih Derneği tarafından bir tabela koyuldu.
Jack London, özellikle yerel kütüphanede kitap okuyarak kendi kendisini eğitmiştir. 1885’te, Ouida’nın eğitimsiz bir İtalyan köylü çocuğunun opera bestecisi olarak ün kazanmasını anlatan romanı Signa’yı okudu. Bu romandaki karakter onun edebiyat alanındaki kendi hedeflerine ulaşması açısından prototipi olacaktı.
1886’da Oakland Yerel Kütüphanesi’nin sempatik kütüphanecisi Ina Coolbrith’ı (sonraları Kaliforniya’nın ilk sayılan şairlerinden ve San Fransisko edebiyat topluluğunun önemli bir şahsiyeti olmuştur) keşfetmesi Jack London için önemli bir gelişme olmuştur.
London 1889 yılında Hickmott konserve fabrikasında günde 12-18 saat çalışmaya başladı. Bu ağır iş koşullarından kurtulmak için siyahi sütannesi Virginia Prentiss’den borç para alarak French Frank adındaki bir istiridye korsanından Razzle-Dazzle adlı şalopayı satın aldı. Böylelikle o da bir istiridye korsanı oluyordu. John Barleycorn’da French Frank’ın metresi Mamie’yi kaçırdığından söz edilir. Birkaç ay sonra yelkenlisi tamir edilemeyecek düzeyde zarar gördü. Bu olaydan sonra safını değiştirerek Kaliforniya Balık Devriyesi’nin bir üyesi oldu.
1893 yılında Japonya sahillerine gitmek üzere Sophia Sutherland adlı fok balıkçısı uskunaya girdi. Döndüğü zaman ülkesi 1893 Krizi’nin ve Oakland’daki işçi huzursuzluklarının etkisi altındaydı. Bir hint keneviri fabrikasında ve bir elektrik santralinde ağır iş koşulları altına çalıştıktan sonra serserilik yaşantısına başladı.
1894 yılında serseriliği nedeniyle Buffalo’daki Erie County Cezaevi’nde 30 gün hapis yattı. Daha sonraları Yol adlı kitabında bu hapishanedeki ortamı “düşünülemeyecek” korkunçlukta, “insanın düşebileceği en derin çukur” olarak tarif etti.
Serserilik ve denizcilik deneyimlerinden sonra Oakland’a döndü ve Oakland Lisesi’ne kaydoldu. Burada Aegis isimli okul dergisine birkaç yazısıyla katkıda bulunmuştur. Bu yazılardan yayınlanan ilk eseri “Japon Kıyılarında Tayfun”, denizcilik deneyimlerinin bir meyvesidir.
Jack London Berkeley Üniversitesi’ne girmeyi çok istedi ve 1896 yılında bir yaz dönemi yoğun ders çalıştıktan sonra başardı fakat maddi zorluklar yüzünden 1897 yılında ayrılmak zorunda kaldı ve bu yüzden hiçbir zaman diploması olmadı. Üniversitedeki öğrenci yayınlarında yazısı olduğuna dair kayıt yoktur.
25 Temmuz 1897’de London, kayınbiraderi James Shepard ile Klondayk Altın Avı’na (Klondike Gold Rush) katılmak üzere yola çıktı. İlk başarılı öykülerini de burada yazacak olan London için Klondayk dönemi sağlığı açısından pek de iyi gitmedi. Klondayk’taki diğer birçok kişi gibi o da beslenme yetersizliğinden iskorbüt hastalığına yakalandı. Bu hastalık dişetlerinin şişmesine ve ardından dört ön dişini kaybetmesine neden oldu. Aynı dönemde karın ve bacak kaslarındaki ağrılar da ona ıstırap veriyordu. Neyse ki “Dawson City’nin ermişi” peder William Judge, ona ve onun gibi çeşitli hastalıklarla boğuşan birçok insana barınacak yer, yemek ve ilaç temin etti. London’ın sağlığı bu sayede düzeldi ve bu cizvit papazı tarafından belki de hayatı kurtarılmış oldu. London, Klondayk’ın tüm güçlüklerine karşın hayatta kalmayı başardı. Bu çabası onun en iyi eserlerinden sayılan Ateş Yakmak adlı kitabını yazmasına esin kaynağı olmuştur.
1898’de Oakland’a döndüğünde ciddi olarak yazdıklarını yayınlatma çabasına girişti. Bu dönemi “Martin Eden” adlı romanında akıllara kazınacak bir biçimde anlatır. Yayımlanan ilk öyküsü “Yoldaki Adam”dı. Bu öyküsü için “Overland Monthly” ona yalnızca 5 dolar teklif edince Jack London yazarlık kariyerini sonlandırmanın eşiğine gelmişti. Ancak “The Black Cat” dergisi “A Thousand Deaths” adlı öyküsünü yayınlamak için 40 dolar ödemesiyle, kendi deyimiyle, “kelimenin tam anlamıyla paçayı kurtarmıştı”.
Jack London yazarlık kariyerindeki zamanlama konusunda şanslıydı. Tam da düşük maliyetli dergi üretimini mümkün kılan yeni basım teknolojilerinin çıktığı ve bunun sonucunda geniş kitleleri hedefleyen popüler dergilerin patlama yapıp büyük bir kısa öykü pazarının oluştuğu dönemde yazarlık mesleğine adım atmıştı.
“Batarde” ve “Diable” olarak iki farklı adla dergilere sattığı bir kısa öyküsünde, zalim bir Fransız asıllı Kanadalı ile köpeği anlatılır. Köpek vahşileşir ve sonunda intikam için sahibini öldürür. London, köpeği kötülüğün simgesi olarak gösterdiği için yapılan eleştirilere karşı, hayvanın davranışının asıl sebebinin adamın tutumu olduğunu dile getirmiş, Saturday Evening Post için yazdığı “Vahşetin Çağrısı” adlı öyküsünde bu görüşünü ayrıntılandırmıştır. Santa Clara vadisinde geçen bu öykü Buck adındaki St.Bernard-çoban köpeği kırması bir köpek üzerine kuruludur. Aslında açılış sahnesi Bond çiftliğinin bir tarifidir ve Buck da Dawson’da ev sahipleri tarafından ödünç verilen bir köpeğe dayanmaktadır.
Şair George Sterling ile Oakland’ın Lake Merritt bölgesinde kiralık villasında yaşarken tanışan London ve Sterling zamanla birbirlerinin en iyi arkadaşı oldular. 1902’de Sterling London’a California Piedmont’daki kendi evinin yakınlarında bir ev bulması konusunda yardımcı oldu. London, mektuplarında karga burnu ve klasik karakteri nedeniyle Sterling’e “Greek” diye hitap etmiştir ve bunları “Wolf” adıyla imzalamıştır. Sonradan London Sterling’i; otobiyografik eseri Martin Eden’de Russ Brissenden karakteriyle, “Ay Vadisi”nde ise Mark Hall karakteriyle betimleyecekti.
Jack London 20 yaşında sosyalizmi benimsedi. Bundan önce sağlıklı ve güçlü bünyesinden kaynaklanan bir iyimserliğe sahip, çok çalışan ve dünyaya olumlu gözle bakan bir kişiydi. Fakat “Nasıl Sosyalist Oldum” adlı makalesinde de belirttiği gibi halkın en alt tabakalarını daha yakından gördükçe sosyalist fikirleri oluşmaya başladı. İyimserliği ve ferdiyetçiliği yavaş yavaş söndü ve mecbur olmadıkça hiçbir zaman daha fazla çalışmamaya karar verdi. Yazılarında ferdiyetçiliğinin bünyesinden sökülüp çıktığını ve bir sosyalist olarak tekrar doğmuş olduğunu belirtir. London Sosyalist İşçi Partisi’ne ilk kez Nisan 1896’da katıldı. 1901’de Sosyalist İşçi Partisi’ni bırakıp yeni kurulan Amerikan Sosyalist Partisi’ne girdi. 1896’da San Francisco Chronicle gazetesi, Oakland Hükümet Konağı bahçesinde geceleri halka sosyalizm üzerine konuşmalar yapan 20 yaşındaki London’ı yazıyordu. Bu faaliyetlerinden ötürü 1897 yılında tutuklandı. Önce 1901’de (245 oy alarak) daha sonra da 1905’te (oylarını 981’e çıkararak) Oakland’ın belediye başkanlığına aday oldu ancak seçilemedi. 1906’da sosyalizm üzerine konuşmalar yapmak üzere ülke gezisine çıktı ve sosyalizm üzerine makale derlemelerini yayınladı [The War of the Classes (Sınıflar Savaşı), 1905; Revolution, and other Essays (Devrim ve Diğer Makaleler, 1910)].
Çoğunlukla mektuplarını “Devrim için” diye imzalardı.
Demir Ökçe isimli romanı başta olmak üzere yazarın birçok eserinde sosyalist bakış açısını açıkça görebiliriz. Yazarın bu bakış açısı kuramcı veya entellektüel sosyalizmden değil, daha çok yaşam tecrübelerinden ve kendi içinden gelmektedir.
Jack London’ın ölüm sebebi çok tartışılmıştır. Pek çok eski kaynakta intihar ettiği anlatılmıştır. Ölüm raporunda ölüm sebebi üremi olarak gösterilmiştir. 22 Kasım 1916’da, çiftliğinde bir uyku sundurmasında ölmüştür. Son döneminde çok acı çektiği ve morfin aldığı biliniyordu, kazayla ya da kasıtlı olarak aşırıdoz olması da ihtimaller dahilindedir. Clarice Stasz’a göre “London’ın ölümünü takiben, bazı nedenlerle, onun sonunda intihar etmiş bir kadın avcısı olduğu yolunda bir biyografik efsane gelişti. Birinci el kaynaklara dayanan yakın zamanlı ciddi çalışmalar bu karikatürü reddetmektedir.” London’ın eserlerinde intihar pek çok kez karşımıza çıkar ve bu durum söz konusu “biyografik efsane”nin oluşmasına katkıda bulunmuş olabilir.
Yaşamöyküsünü yazan Russ Kingman London’ın “inme ya da kalp krizi” nedeniyle öldüğünü düşünmüştür.
Jack London’ın külleri, eşi Charmian’ınkilerle birlikte, Glen Ellen, California’daki Jack London Eyalet Tarih Parkı’na gömüldü. Çok sade olan mezarda sadece yosun tutmuş bir kaya parçası dikilidir.
Eserleri
Hikayeleri
Yazar ve tarihçi Dale L. Walker’a göre “London’ın gerçek dehası kısa, 7500 ve altında sözcükten oluşan, imgelerle dolu beyninin ve üstün anlatım yeteneğinin özgürce boşaldığı, yazılardır. Bu sihirli 7500’den daha uzun öyküleri genellikle, elden geçirilip düzeltilmeye muhtaçtır.”
Jack London’ın şaşırtıcı derecede çok sayıda hikâyesi bugün bilim kurgu olarak sınıflanabilir. “The Unparalleled Invasion” Çin’e karşı bir biyolojik savaşı, “Goliah” nükleer denilebilecek bir enerji silahını, “The Shadow and the Flash” görünmezlik peşinde farklı yollar tutan iki rakip kardeşi, “A Relic of the Pliocene” çağdaş insanın bir mamutla karşılaşmasını, Londra’da Jung’un kuramlarına ilginin yoğun olduğu döneme ait daha geç bir hikâyesi “The Red One” dünya dışı bir nesnenin etkisindeki bir ada kabilesini konu edinir. Negatif ütopya ya da distopi örneği olarak yazdığı Demir Ökçe romanı da bugünün “Soft” bilim kurgu tanımına uygun düşer.
Romanları
En ünlü romanları Vahşetin Çağrısı, Beyaz Diş, Deniz Kurdu, Demir Ökçe ve Martin Eden’dir.
Martin Eden, tıpkı Jack London gibi mücadeleci bir yazarı anlatan bir romandır.
Kurgu-dışı ürünler ve özyaşamöyküsel anılar
Sipariş üzerine yazdığı The People of the Abyss (1903), Britanya İmparatorluğu’nun başkentinde yoksulların yaşadığı sefil koşullar üzerine bir araştırmadır.
The Road (1907) Jack London’ın berduşluk (hobo) günlerinin hatıra ve öykülerini toplar.
Jack London’ın özyaşamöyküsel “alkolik anılar”ı, John Barleycorn, 1913’te yayınlandı.
The Cruise of the Snark (1913) Jack ve Charmian London’ın 1907-1909 tarihli Pasifik seyahatlerinin bir hatırasıdır.