Philip Roth?un 2008 yılında yayınlanan ve Türkçeye yeni çevrilen son romanı ÖFKE, bir çok eleştirmene göre Roth?un yaratıcılığı açısından zayıf bir roman sayılabilir ama okurunda Roth?un roman dünyasına girmek içinde iyi bir başlangıç romanı.
ÖFKE, kasap olan babasının yanında çalışan,dürüst,?efendi? bir genç olan Marcus?un babasının ölümle ilgili korkularından dolayı kendi üzerinde gittikçe tuhaflaşan baskısından kurtulmak için ailesinden uzakta Winesburg Üniversitesinde okula başlaması ile hayatında başlayan değişikliklerle birlikte kendisini,ailesini ve toplumu sorgulaması sonucunda bir anlık öfkeden dolayı kapanan dönemin ve hemen sonrasında savaşa katılan ve ölmeden önce hatırlanan gencecik bir hayatın romanı.
Marcus, Kore?de ölmemek için gittiği okulun ilk günlerinde derslerine sıkıca çalışır. Kaldığı üniversitenin katı kuralları, anlamsız gelenekleri ve öğrencileri arasında tuhaf ilişkileri vardır. Kurulan öğrenci birlikleri hep ırkçılık temelinde kurulmaktadır. Ama Marcus?un bu birliklerden hiç birine katılmaya niyeti yoktur ve bu konudaki tavrını kendisini birliğe davet eden kişilere daha ilk tanışmasında belli eder. Çünkü Marcus?un niyeti sadece okulu okuyup bitirmektir! Marcus ekonomik sıkıntılar nedeniyle hafta sonları bir barda çalışmaya başlar ve tam bu arada aynı sınıfta olduğu Olivia ile tanışır. Olivia bir anlamda Marcus?un tam zıddı bir kişiliğe sahiptir. Olivia?nın anne babası boşanmıştır,ruhsal dengesi bozuktur, intihar girişiminde bulunmuştur, alkol tedavisi görmüştür, okulda bir çok kişi ile cinsel ilişki kurmuştur?Marcus ile Olivia arasında başlayan ilişkide ahlaki geleneklerine bağlı olan kendi kabuğunda mutlu mesut yaşayan Marcus bir süre sonra Olivia?yı yargılar ve onu tanıdıkça ondan uzaklaşır. Ayrı kaldıkları süre zarfında Marcus?un Olivia?yı yargılaması bir süre sonra kendi kendini yargılamaya dönüşür ve bu ilişki sayesinde Marcus yavaş yavaş özgürleşir, kendini,çevresini ve ailesini sorgulamaya başlar. Marcus kaldığı oda arkadaşları ile geçinemeyince sonunda yalnız kalabileceği bir odaya yerleşir. Tabii Marcus?un bütün eylemlerinden okulun dekanının haberi vardır! Dekan Marcus?a okulun geleneklerini hatırlatır, uyarılarda bulunur, okulun sosyal aktivitelerine katılmasını öğütler, dinsel tercihlerini sorar aslında bu görüşme nedeni bir nevi yoldan çıkan Marcus?u tekrardan düzenin içine çekmektir. Ama Marcus bu önerileri küçümser, alay eder , öfkelenir ve Dekan?a Bernard Russel?in ?NEDEN HRİSTİYAN DEĞİLİM? makalesini hatırlatır, okulun kendi üzerindeki baskısına dayanamayıp odaya kusar. Aslında bu kusma eylemi oldukça politik bir eylemdir. Bir süre sonra geçireceği apandisit ameliyatı nedeniyle okula kısa bir süre ara veren Marcus yeniden Olivia ile yakınlaşmaya başlar?okula tekrardan döndüğünde ise artık her şey de yavaş yavaş yol ayrımına gelir. Olivia hamile kalmıştır, sinir krizi geçirip okuldan uzaklaşmıştır? Bir gece okulda başlayan bir ?düşüncesiz eğlence? sonucunda Marcus?un eski oda arkadaşının ölümü ile sonuçlanır. Her şeyi dikkatle takip eden okul idaresi gereken tedbirleri alır. Okulu yeniden eski düzenine kavuşturmak amacıyla yapılan bir toplantıda dekan ve rektör Marcus?a bir nevi eski anlamsız kurallara uyması halinde okulda kalabileceği söylenir ama Marcus buna bir anda öfkelenir ve küfrederek tercihini yapar, okuldan ayrılır, orduya katılıp Kore savaşına katılır ve savaşta ölür.
Roman üç bölümden oluşmaktadır. Morfin Etkisinde, Etkiden Kurtuluş ve Tarihi Not.
Morfin Etkisinde bölümünde Marcus, bölümün başlığından anlaşılabileceği gibi morfinin etkisindedir hayatını, ailesini ve okul günleri hatırlar, samimi bir dille okuru yanı başındaymış gibi anlatır diğer iki bölümde ise devreye bir üst anlatıcı girerek Marcus?tan geriye kalanları toparlar.
Roman temelde akılcı düşünen Marcus?un otoriteye karşı itaat etmeyi öğütleyen aile ve okul ile yaşadığı çatışmayı konu edinirken geri planda ise 1950 yıllarında Amerika?daki gençlik hayatı, yükselen sağ politika, ırkçılık, korkular, önyargılar, toplum hayatı, bireyi uysallaştıran eğitim sistemi, hapishaneye dönüşen okul ve bireyi ezen baskılar oldukça samimi bir dille anlatılır.
ÖFKE, ölmeden önce hafızanın yaşam üzerine yaktığı kısa ama etkili bir ağıt.
Cem Uğur
Kitabın Künyesi
Öfke
Philip Roth
Yapı Kredi Yayınları / EDEBİYAT / Roman
Çeviri : Şeyda Öztürk
İstanbul, Nisan 2012, 1. Basım
144 s.