Otomatik Portakal, Anthony Burgess’in en iyi eserlerinden biri olan roman. Eser o yılların (1960’lı yıllar) modernleşme ve değişim sancılarını yansıtırken, bireylerin ne kadar özgür veya baskı altında olması gerektiğini ve sonuçlarını sorgular. Ve bunu eserin kahramanının hayatında okuyucuya anlatır.
Yazar kitabı hakkında; “Tüm hayvanların en zekisi, iyiliğin ne demek olduğunu bilen insanoğluna bir baskı yöntemi uygulayarak onu otomatik işleyen bir makine haline getirenlere kılıç kadar keskin olan kalemimle saldırmaktan başka hiçbir şey yapamıyorum…” demiştir.
1. Anthony Burgess, 1959 yılında konan beyin tümörü teşhisinin ardından bir yıllık ömrünün kaldığını öğrenmiş ve bu süre içerisinde biri Otomatik Portakal olmak üzere toplam beş tane roman yazmıştır. Fakat sonradan teşhisin yanlış olduğu anlaşılmış.
2. Romanın baş kahramanı Alex’in ismindeki “A” harfi olumsuzluk hali içermektedir ve “Lex”, kanun anlamına gelmektedir.
3. Romanın hikâyesinin ortaya çıkışı, İkinci Dünya savaşı Londra’sında Anthony Burgess’ın karısıyla birlikte yaşadığı gerçek bir olaya dayanmaktadır.
4. Roman, adını İngiliz argosunda garip davranışlar ve olumsuz özellikler barındıran “Queer as a clockwork orange” deyişinden almaktadır.
5. Yazar, asıl kimliği olan müzisyenliğe roman yazan bir müzisyen olarak devam etmek istemiş ve yazarlığa bu şekilde başlamıştır.
6. Kitabın adındaki portakal, organik haliyle insanlığı; otomatik ise makineleşmeyi temsil etmektedir.
7. Alex’in çetesi, kendi aralarında ürettikleri Rusça kökenli “Nadsat” dilinde konuşmaktadırlar.
8. Otomatik Portakal romanı yazıldığı yıllarda aslında geleceği anlatan bir distopya olarak ele alınır. Günümüz dünyasına bakıldığı zaman ise bu öngörünün büyük oranda gerçek olduğunu söylemek mümkün.
9. Kitap, Stanley Kübrick tarafından filme alınmış ve İngiliz gençleri arasında yoğun şiddete neden olduğu gerekçesiyle bizzat Kubrick tarafından gösterimden kaldırılmış.
Semih Öztürk
listelist.com