Tarım ürünlerinin insanların beslenme, giyim gibi temel gereksinimlerini karşılamaya yönelik olması, bu sektörü diğer üretim sektörlerinden ayırmaktadır. Halen dünya nüfusunun yarıdan fazlası kırsal alanlarda yaşamakta ve tarımla uğraşmaktadır. Açlık ve yoksulluk gibi küresel sorunlar, iklim değişmeleri, üretimde kullanılan doğal kaynakların (toprak, su) kirlenmesi, bozulması ve yok olması gibi sorunlar, gıda güvencesi/güvenliği gibi sorunların ön plana çıkması, öte yandan köylülüğün yoksullaşması ve tasfiyesi gibi sorunlar, tarıma ayrı bir önem kazandırmakta, önemi ekonomik boyutlarını aşmakta; bu önem gelecekte daha da artacağa benzemektedir.
Türkiye, sahip olduğu doğal kaynaklar (toprak, su), coğrafi konumu, iklim koşulları gibi özelliklerinden dolayı tarım potansiyeli oldukça yüksek bir ülkedir. Ancak, 1980’li yıllardan bu yana ABD, AB gibi metropol ülkelerin ve IMF, Dünya Bankası gibi uluslararası mali kuruluşların dayatmalarıyla uygulanan neo-liberal politikalar sonucu tarımda da net ithalatçı konuma düşürülmüştür. Üretimdeki artış hızı, nüfus artış hızının gerisinde kalmış, gıda açığı giderek büyümüştür. Bir yandan bazı bölgelerde yarı-feodal üretim ilişkileri varlığını korurken, öte yandan ülke genelinde çokuluslu gıda tekellerine bağımlı sözleşmeli üreticilik hayata geçirilmiştir. Son yıllarda yerli ve yabancı tarım-hayvancılık şirketleri tarafından büyük çiftlikler kurulmuştur. Bu olgu mülkiyetin el değiştirmesine ve yabancılaşmaya yol açmakta, ülkenin gıda egemenliği yerli/yabancı tekellere bırakılmaktadır. AB’ye uyum adı altında kırsal nüfusun yüzde 5’lere çekilmesi çabaları da, kentlerin varoşlarına yeni göç dalgalarını ve yeni sorunları gündeme getirmektedir.
Türkiye’de Cumhuriyetin başlangıcından günümüze kadar tarımsal/kırsal yapıdaki ve tarım politikalarındaki değişimi ve gelişimi irdeleyen; bu olguları üretici güçlerin ve üretim ilişkilerinin gelişimi çerçevesinde içsel ve dışsal etkenlerle birlikte değerlendiren çalışmaların sayısı oldukça kısıtlıdır. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi adına Dr. Necdet Oral’ın editörlüğünü yaptığı bu kitap ile 90 yıllık Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin tarımsal değişim ve gelişiminin bir bilançosunun çıkarılması amaçlanıyor. Osmanlı’nın son döneminden başlayarak Cumhuriyet dönemindeki tarımsal/kırsal yapıda yaşanan dönüşüm, yaşanan kapitalistleşme süreci, üretim-mülkiyet ilişkileri, uygulanan tarım politikaları ve devlet-tarım ilişkilerini ele alınıyor.
Öte yandan özellikle 1980’lerden bu yana tarıma uygulanan politikaların, tarımdan sanayiye kaynak aktarımı mekanizması olarak işlediği, bu süreçte küçük ölçekli işletmelerin mutlak yoksulluk koşullarına sürüklendiği ortaya konuluyor. Kitapta ayrıca emperyalist-kapitalist sistemin Türkiye tarımında yarattığı yıkımın nedeninin yalnızca dış dinamikler değil; mevcut sistemin üretim-mülkiyet ve bölüşüm ilişkilerinin de olduğunun altı çiziliyor.
Kitapta, yazılarıyla Korkut Boratav, Oğuz Oyan, Mustafa Sönmez, Tayfun Özkaya, Necdet Oral, Orhan Sarıbal,Mehmet Tanju Akad, Haydar Şengül, Numan Akman, Ertuğrul Aksoy, Gökhan Özsoy, Ahmet Atalık, Hülya Hanoğlu yer almaktadır.
(Tanıtım Bülteninden)
Kitabın Künyesi
Türkiye’de Tarımın Ekonomi-Politiği 1923-2013
Kolektif
Nota Bene Yayınları / Araştırma-İnceleme Dizisi
Kapak Tasarımı : Canis Döşemeci Başsüllü
Editör : Necdet Oral
İstanbul, 2013
488 s.
İçindekiler
90 Yıllık Sermaye Birikimi Sürecinin Kilometre Taşları (1923-2013) (Mustafa Sönmez)
Birikim Biçimleri ve Tarım (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Son 15 Yılın Bölüşüm Göstergeleri (Prof. Dr. Korkut Boratav)
Cumhuriyet Döneminde Uygulanan Tarım Politikaları (Dr. Necdet Oral – Orhan Sarıbal – Prof. Dr. Haydar Şengül)
Türkiye?de Kırsal Kesime Müdahaleler: 1960-1980 Dönemi (Mehmet Tanju Akad)
Tarımda IMF-DB Gözetiminde 2000?li Yıllar (Prof. Dr. Oğuz Oyan)
Makro-Ekonomik Göstergelerle Türkiye Tarımı (Prof. Dr. Haydar Şengül – Orhan Sarıbal)
Tarım ve Gıdada Çokuluslu Şirketlerin Egemenliği (Dr. Necdet Oral)
Türkiye?de Bitkisel Üretim (Dr. Necdet Oral – Prof. Dr. Haydar Şengül)
Türkiye?de Hayvansal Üretim (Prof. Dr. Numan Akman)
Türkiye?de Toprak Dağılımındaki Eşitsizlikler (Dr. Necdet Oral)
Tarım Arazilerinde Amaç Dışı Kullanım ve Sürdürülebilir Arazi Yönetim Sorunları (Doç. Dr. Ertuğrul Aksoy – Yrd. Doç. Dr. Gökhan Özsoy)
Tarımda Özelleştirme Uygulamaları (Dr. Necdet Oral)
TEKEL?in Yok Edilişinin Hikâyesi (Dr. Necdet Oral)
Tarım Satış Kooperatif ve Birliklerinin İşlevsizleştirilmesi (Dr. Necdet Oral)
Tarımda Küresel Sömürgeciliği Kurumlaştırma Aracı: Sözleşmeli Üreticilik (Dr. Necdet Oral)
Tohumda Tekelleşme ve Etkileri (Prof. Dr. Tayfun Özkaya)
Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) (Ahmet Atalık)
Türkiye?de Organik Tarımın Gelişimi (Dr. Hülya Hanoğlu)
Doğa ve İnsan Dostu Bir Tarım Sistemine Doğru (Prof. Dr. Tayfun Özkaya)
Türkiye Tarımında Üretim İlişkilerindeki Bölgesel Farklılıklar (Dr. Necdet Oral)
Bitmeyen Masal: Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) (Dr. Necdet Oral)
Ek: Temel Tarımsal Göstergeler