Ünlü Matematikçi John Nash, Türkiye’nin matematikte dünya sıralamasında sondan ikinci olduğunu öğrenince ciddileşiyor “İyi matematik bilmeyen toplumlarda adalet yoktur.”
Halk onu, hayatından esinlenerek çekilen “A Beautiful Mind” filmiyle tanıdı. Oysa John Forbes Nash Jr, bilim dünyasında zaten bir yıldızdı. Oyun teorisinin mucidi, 1994’te Nobel ödülünü aldı. Bir başka Nobelli bilim insanı olan Roger Myerson’ın tabiriyle,”Hayatımızı tamamen değiştirdi”.
Zira Nash’in teorisi, “şans” faktörünün yorumlanmasına ve gündelik hayattaki karmaşık “seçim” süreçlerini anlamamıza yardımcı oldu. Pazar ekonomisinden tutun yazılıma, evrim biyolojisinden muhasebeye, yapay zekadan politikaya kadar pek çok alanda kullanıldı. Kullanılmaya ve geliştirilmeye de devam ediyor!
John Nash, Bilgi Üniversitesi’nde Ekonomi Nobeli alan üç meslektaşıyla birlikte bir panele katıldı. Panel öncesi ve sonrasında bu büyük dehayla yan yana gelebildim. Sarı ağaç desenli bordo gömleği ve kahverengi pantolonuyla klasik “bilim adamı”ndan ziyade İstanbul’u keşfe gelmiş bir turiste benziyor. Gençliğinde boyu herhalde 1.95 filandı, ama hala boylu ve narin bir yapısı var.
Ve 84 yaşında olan Nash’in zihni, muazzam açık… Röportaj vermekten, fotoğraf çektirmekten pek hoşlanmıyor. Daha doğrusu “limiti” var, sıkılabiliyor. Ani hareketler de yapmamak lazım, tedirgin oluyor. Tek şikayeti var, o da çabuk yorulmak.
Nash, Türkiye’nin matematikte dünya sıralamasında sondan ikinci olduğunu öğrenince ciddileşiyor “İyi matematik bilmeyen toplumlarda adalet yoktur.” Büyük dehaya göre böyle bir durumda çocukları hiç okula yollamamak, evde eğitmek bile daha iyi sonuçlar verebilir.
John Nash, daha ilkokuldayken matematiğe olan ilgisini keşfetmiş. “Diğer öğrenciler iki-üç basamaklı sayılarla hesap yaparken ben daha büyük rakamları tercih ediyordum” diyor. Ona göre, sayıları sevmek için illa matematikçi olmaya gerek yok. Nash, paranoid şizofreni teşhisiyle hastaneye kaldırıldığında bile sayılara ilgisi azalmamış.
Evet, film de Nash’in “deliliği” konusu işlenmişti. Onunsa filme dair en büyük eleştirisi “beni ilaç kullanan biri olarak göstermişler” demesi. Zira Nash, şizofren teşhisine rağmen yıllardır ilaç kullanmıyor. Nash, bir röportajında şöyle demişti:
“Deli değildim. Bazı normlara uymayan hareketlerim vardı. Aklıselim (sanity) olma, bir ölçüde konformizmin bir formudur. Aklını yitirdi, deli dediklerimiz, konformist değildir.”
Nash, halen mezun olduğu, doktorasını yaptığı Princeton Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürüyor. Ve her gün üniversiteye gidiyor.
Söyleşi: Mehveş Evin
Matematikçi John Nash, Bilgi Üniversitesi’nin “Oyun Teorisi Dünya Kongresi 2012” geldiğinde yapılan söyleşi
John Forbes Nash Jr. (13 Haziran 1928 – 23 Mayıs 2015), oyun kuramında ve diferansiyel geometri alanında köklü değişiklikler yapmış; aynı zamanda kısmi diferansiyel denklem üzerinde de çalışmış ABD’li matematikçi.