20. yüzyılın en büyük yazarlarından Avusturyalı yazar-filozof Hermann Broch?un başyapıtı olan ve ?neredeyse çevrilemezliği? ile ünlenen Vergilius?un Ölümü Türkçede.
Broch?un 1935 yılında yazmaya başladığı Vergilius?un Ölümü, batı edebiyatında ve roman düzleminde sanata yöneltilmiş en temel ve aynı zamanda en acımasız sorgulamalardan biridir. 1945 yılında yayınlanışından kısa bir süre sonra edebiyat dünyasında büyük bir ilgi uyandıran ve 20. yüzyıl edebiyatının şaheserlerinden biri olarak nitelendirilen Vergilius?un Ölümü, Ahmet Cemal tarafından çevrildi. Yaklaşık 40 yıllık bir çalışma sonucu Türkçeye çevrilen eser, orijinal metninde 18 satırlık tek bir cümle ile açılıyor. Ahmet Cemal?in, çevirisini tamamlayabildiği takdirde kendini çevirmen sayacağını ifade ettiği eser, roman türünün başyapıtlarından biridir.
“Broch’un Vergilius’u, bugüne kadar romanın esnek ortamı bağlamında gerçekleştirilmiş en sıradışı ve en temel deneylerden biridir.”
-Thomas Mann-
Broch, Joyce’tan bu yana Avrupa edebiyatının en büyük romancısıdır ve Vergilius’un Ölümü, Ulysses’ten günümüze kurgunun teknik olarak ne denli ilerlediğinin tek gerçek kanıtıdır.
-George Steiner-
“Vergilius’un Ölümü’nde Broch, tıpkı Proust, Joyce ve Musil gibi, şiirden bilgilendirme amacıyla yararlanmak ve felsefeyi sanat boyutuna yükseltmek tutkusundadır. Bilgiye ulaşmak için çaba harcayan sanatçı; eylemci; öğretici; artık hiçbir görev yüklenemeyen bir çağın başlıca temsilcisi; Vergilius’un arkasında Hermann Broch vardır.”
-Walter Jens-
(Tanıtım Bülteninden)
Ahmet Cemal çevirisiyle bir başyapıt Broch “Vergilius’un Ölümü” – Zeynep Altay
(http://www.cumhuriyet.com.tr, 10 Aralık 2012)
Editörü Ahmet Öz?ün kitabın arka kapağında gayet güzel betimlediği gibi; ?Vergilius?un Ölümü?, şüphesiz Hermann Broch?un başyapıtıdır,ve şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki, sadece Broch?un değil-evet!-aynı zamanda roman türünün ve batı sanatının da başyapıtıdır? Ve bir çeviri başyapıtıdır da.?
Çıkar çıkmaz ikinci baskısı yapılan kitap, Ahmet Cemal?in bundan kırk yıl önce ?Vergilius?un Ölümü? eserinin onun için neredeyse bir tür kader kılan düşüncelerini okurla paylaşmasıyla başlıyor. Ahmet Cemal; ?Bu yazımın girişinde, ?Vergilius?un Ölümü? çevirisinin hayatımda kırk yılı biraz aşkın bir süreyi kapladığını açıklamıştım. Bu dediğim, elbette kırk yıl boyunca hep bu çeviri üzerinde çalıştığım anlamına gelmiyor. Ayıca, aynı süre içerisinde yaptığım başka çevirileri de asla arka plana atıyor değilim.? ifadesiyle edebiyatla felsefenin birbiriyle iç içe geçtiği bu kitabın içindekilerle hayatında olup bitenlerin çeşitli bakımlardan özdeşleştiğini vurguluyor. Ahmet Cemal bilim insanı, çevirmen Azra Erhat?a ithaf ettiği bu çeviri için; ?Hayatım boyunca hep benim için ?tek mutlak özgürlük alanı? diye nitelendirebileceğim bir çalışma oldu.?diyor.
Hermann Broch’un Stephen Hudson?un hatırasına ithaf ettiği bu başyapıtı, İ.Ö 70-19 yılları arasında yaşamış olan Publius Vergilius Maro, Roma İmparatorluğu?nda Augustus döneminin en ünlü şairi ve yaşadığı döneme duyduğu ilgiden doğmuştur. Çevirmenin önsözünde Broch romanın konusunu şöyle anlatır; ?Kitap ağır hasta olan Vergilius?un Brundisium limanına varışından ertesi günü öğleden sonra Augustus?un sarayındaki ölümüne kadar geçen on sekiz saati anlatır. Üçüncü kişi anlatımına rağmen gerçekte romanın tamamı şair Vergilius?un iç monoloğundan oluşur. Bu nedenle kitap, her şeyden önce şairin kendi hayatıyla, bu hayatın ahlak açısından doğruluğuyla ve yanlışlığıyla, bu hayatın adanmış olduğu şiir sanatının yerindeliğiyle ve boşunalığıyla giriştiği bir hesaplaşmayı dile getirir.?
Vergilius?tan Broch?a onlardan Ahmet Cemal?e uzanan bu iç hesaplaşma okurun ve edebiyatçının peşini bırakmayacaktır, bırakmamalıdır?
Kitabın Künyesi
Vergilius’un Ölümü
Orjinal isim: Der Tod des Vergil
Hermann Broch
İthaki Yayınları / Edebiyat Dizisi
Yayına Hazırlayan: Ahmet Öz
Çeviri: Ahmet Cemal
İstanbul, Ekim 2012, 1. Basım
504 sayfa