2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı?nın desteğiyle Heyamola Yayınları?ndan çıkan 80 kitaplık ?İstanbulum? serisinin, İstanbul?un tarihini semt semt yeniden yazdığını söylesek çok mu abartmış oluruz acaba?
Başta Heyamola Yayınları?nın köklü bir yazarlık kariyerine sahip, yetişkin 40 yazara sipariş ettiği kitapların gördüğü ilgiden dolayı ikinci bir 40 ile ?İstanbulum? serisi 80 kitaba ulaştı. Her bir yazarın İstanbul?un bir semtini yazmayı üstlendiği seride yazarlara sınırsız yaratıcı özgürlük verildiği ve format/üslup konusunda herhangi bir kısıtlama getirilmediği için her yazar oldukça kişisel, dolayısıyla da çok keyifli semt incelemeleri hazırlamış.
Bu eserler arasında Hikmet Temel Akarsu?nun ?Lodoslaraltında Bostancı… Ve… Bağdat Caddesi? hafif aykırı duruşu ve farklı içeriğiyle diğer eserlerden biraz ayrılıyor. Evet, İstanbullular bu kitapla Bostancı?dan Kadıköy?e kadar tüm Bağdat Caddesi?nin 1940?lardan itibaren tarihini, en tutulan mekanlarını ve tüm hissiyatını yakalayacak. Evet, İstanbul dışında yaşayan birisi bu kitabı okuduğunda Bağdat Caddesi?ni bugünkü en şatafatlı lokantalarına kadar öğrenecek. Ama biliniz ki Akarsu?nun bu anısal Bağdat Caddesi tarihinde daha fazlası var.
Yazar, bu kitabıyla uzun süredir göz ardı ettiği hiciv türüne geri dönüş yapıyor. Belli ki bu kitapla, uzun süredir kafasında kurduğu, yıllardır yaptığı analizlere dayanan bir incelemeyi gözümüz önüne seriyor. Bu incelemenin ismini de kitabın altbaşlığında vermekte zaten: ?İronik, Tatlı Bir Bohem Burjuva; Bobo?lar Diyarı Hikâyesi…? Bağdat Caddesi insanını eksen alarak kimi yerde ciddi, ama çoğu yerde mizahi bir dille Türkiye burjuvazisinin tarihini aktarmayı başarıyor. Bağdat Caddesi?ndeki sürekli değişen mimari doku, her dönemin kendine ait filmleri ve popüler şarkılarından yola çıkarak burjuvazinin çehresinin nasıl değiştiğini anlatırken, İstanbul ve Türkiye?nin geçtiği süreçleri de yeniden dile getiriyor. Okuyucular her döneme ait kadın-erkek ilişkilerine yönelik tanımlamalar bile bulacaklar bu kitapta.
Herhangi bir ideoloji çizgisinden değil de bir edebiyatçı gözüyle aktarıldığı için de bu kişisel tarih incelemesi çoğu yerde okuyucuyu güldürecek ve nostaljiyle hüzünlendirecekken, kimi yerde de objektif gerçekliğinden ve Akarsu?nun kinayeli üslubundan dolayı da düşündürecektir. ?Çikita muz yemenin mutluluğunu yaşarken,? bir yandan da medya ve politikanın etkisiyle nasıl kendimizi Körfez Savaşı?nda Amerika?nın tarafında hissettiğimizi bile ifşa etmekte, yazar.
Hikmet Temel Akarsu?nun ?Lodoslaraltında Bostancı… Ve… Bağdat Caddesi,? Bostancı?dan Kadıköy?e kadar tüm Bağdat Caddesi ve Sahil Yolu ile Türk burjuvazisi hakkında güzel ve keyifli bir kaynak.
Üstelik bu kaynak; Türkiye?deki burjuvalaşma sürecini de son derecede eğlenceli bir dille aktarıyor; düşündürürken eğlendiriyor. Nasıl mı? İşte şöyle: Hikmet Temel Akarsu?nun satırlarından izleyelim:
?Türk toplumunun orta sınıfı ve üst tabakası; gelişen modernist Türkiye burjuvazisi Bağdat Caddesini seçmiştir. Seçmiş, sevmiş, kutsamış ve ondan hiç ayrılamamıştır. Yaşamını orada kurmuştur.
Sadece İstanbulda yaşayan üst-orta sınıf mı burayı seçmiştir? Hayır! Ülkemizde yaşayan herkesin aklı oradadır. Kimi sever, kimi nefret eder, kimi orada yaşamak ister, kimi sürekli eleştirir, aşağılamaya çalışır, kimi dedikodusunu yapar, kimi oradan kaçmak istediğini söyler, kimi kültürün, sanatın oraya adım atmadığını iddia eder; ama üzerinde ?defakto? birleşilen bir konu vardır; o da şudur ki; herkesin her zaman aklı Bağdat Caddesi?ndedir.
Peki de neden?
Nedir bu tutkulu ilginin kaynağı? Ne olmuştur da Bağdat Caddesi böylesi bir ilgi-alakanın odağına yerleşmiştir. İstanbul?da, bunca anıtsal tarihi kalıntı, geleneksel özellikler taşıyan eski ve nostaljik semt, nice imparatorlara mekan olmuş, saraylar vermiş sahil mahalleleri, nice nice doğal güzelliklerin ateşlediği olağanüstü ilgi çekici semtler varken; bu ortalama görünümlü Cadde neden ülkenin sevgilisi olmuştur? İşte elinizde tutmuş olduğunuz kitapta, bu tatlı Cadde?nin, çevresini süsleyen bin bir değişik sokakla, semtle, anıyla ve doğal güzellikle örülmüş tatlı, ?eksantrik?, kimi zaman hüzünlü, kimi zaman sevinçli, kimi zaman tutucu, kimi zaman avangard, kimi zaman içine kapalı, kimi zaman heveskâr; ama her zaman iddialı hikâyesini okuyacaksınız?
Aslında bu hikâye bir bakıma sizin de hikâyenizdir ey sevgili okur.
Elinizde tutmuş olduğunuz bu kitapta, aynı zamanda, bu toplumun gecikmiş düşlerinin, sanayileşme, kapitalistleşme, varsıllaşma, Batılılaşma, kentlileşmek ve burjuvalaşmanın en masum, en tatlı, en içli hikâyesini; bize özgü ironik sergüzeştini okuyacaksınız??
(Bu yazı, 25 Aralık tarihli Birgün Kitap?ta yayımlandı.)
Yazan: Edip Koraylı
E-mail: edipkorayli@gmail.com
Kitabın künyesi:
Lodoslaraltında Bostancı… Ve… Bağdat Caddesi
Hikmet Temel Akarsu
Heyamola Yayınları
İstanbul 2010, 1.Basım
152 sayfa
