?Aydınlar halka karşı sorumludur? düşüncesinin somut örneklerinden biri olan Tevfik Çavdar?ın biyografisi ?Tevfik Çavdar?ın Kitabı? adıyla Gamze Erbil?in kaleminden Yazılama Yayınları tarafından yayımlandı. Tevfik Çavdar Türkiye solunun, halktan insanların, öğrencilerin, işçilerin tanıdığı, eserlerini okuduğu, şu ya da bu şekilde sendika seminerlerinde ya da başka yerlerde konuşmasını duyduğu kişilerden biri. 1980?lerin ilk yarısında yayınlanan ve hâlâ okunan ?Talat Paşa: Bir Örgüt Ustasının Yaşam Öyküsü? isimli kitabı tarihimizin önemli dönemeçlerinden birine damgasını vuran Talat?ı anlatıyordu.
Tevfik Çavdar?ın kendi ağzından yaşam öyküsünü, eserlerinin yazılış hikâyesini okumak bize Türkiye tarihinin geniş bir dilimi üzerinde düşünme olanağı sağlıyor. Çocukluğundan başlayarak yaşam öyküsünü izlersek, demiryolcu babanın ve öğretmen annenin oğlu olarak Salihli?de doğan Tevfik Çavdar, baba mesleği yüzünden tüm Türkiye?yi gezerek büyüyor; üniversite ortamında değil, Sabancıları, Celal Bayarları gördüğü, aynı zamanda yoksul ırgatların yaşamına şahit olduğu Adana ve Çukurova?da bilinçleniyor.
Kitabının çeşitli bölümleri köklü bir iktisat eğitimi aldığı üniversite yıllarını, okuma serüvenini, sporun ?kötü bir sporcu, iyi bir seyirci? olarak onun yaşamında ne kadar önemli yeri olduğunu anlatıyor. 1950 ve 1960?larda Atilla İlhan?la tanışmasıyla, Orhan Kemal?iyle, Kemal Tahir?iyle Ankara?dayız. İstatistik Genel Müdürlüğü?nde başlayan çalışma yaşamını, Ankara?nın çeşitli kurumlarında, müdürlüklerinde Soğuk Savaş yıllarında dönemin havası itibarıyla Amerikalıların etkisi altında şekillenen çalışma ortamını izliyoruz. Planlama yıllarını anlattığı bölümde planlamanın içini, dışını ve plan tartışmalarını okuyoruz.
Tevfik Çavdar?ın Kitabı, Türkiye?nin idari, bürokratik merkezi Ankara hakkında hiç duymadığımız, belki de üzerinde hiç düşünmediğimiz bilgiler sunuyor CHP?siyle, SODEP?iyle, SHP?siyle. Çünkü Tevfik Çavdar oralarda da var, üretimiyle, katkısıyla, aklıyla, eleştirisiyle? Ama bunlar Tevfik Hoca?yı kesmiyor. Yerini işçi sınıfının yanında görmek istiyor. Çavdar sendika eğitimleri ve işçi sınıfına dair görüşlerini de anlatıyor bu kitapta.
Biz bu kitapta Tevfik ağabeyi bir kez daha bize yakın, bir kez daha genç ve yanımızda hissediyoruz. Yapmak isteyip yapamadıklarıyla, insanlık halleriyle? Sonra Türkiye?ye bakıyoruz bir kez daha; Türkiye hızla değişen ve uzun zamandır değişen bir ülke. Öncesi de var ama 1850?lerden başlatıyor, ihtilal, inkılâp, devrim? Düşünceden eyleme, Yeni Osmanlılardan Jöntürklere, Talat, Enver, Cemal?e? İttihat ve Terakki?nin iktidar olma hayali, kavgası ve tecrübesinden inkılâbın ve kadroların sürekliliği içinde milli mücadeleye? Değişimden kuruculuğa, Sovyetler ve Bolşeviklerle ilişkilerden cumhuriyet ve sonra ihanete doğru hızla akan yıllara değiniyor Tevfik Çavdar.
Bunlar sadece eserlerinin ya da akademik ilgilerinin konusu değil, bugün de aklını kurcalayan, Türkiye?nin bugününe ışık tutan, bugünkü mücadeleleri anlamamıza yarayan önemli meseleler Tevfik ağabey için. Tevfik Çavdar?ın Kitabı?nı, eserlerini, düşüncelerini sınıf, iktidar, demokrasi, cumhuriyet, devlet, din, sosyal demokrasi, sol gibi kavramlar ve siyasal gerçeklerle ve güçlerle hesaplaşma olarak görmek gerekiyor. Bu önemli kavramlar ve gerçeklerle hesaplaşmadan ?aydın? olmak mümkün görünmüyor. Tevfik ağabey ?iyi toplum nasıl olabilir? diye düşünmeyi, Türkiye?yi düşünmeyi bırakmıyor, bunun da ötesine geçerek güncel siyasetle yakınlığını her zaman koruyor. Değiştirmek gerektiğini, değişimin kaynakları ve yönünü yaşamı boyunca sorunsallaştırıyor.
Kitabın ?Tevfik Çavdar soL?dan bakıyor? başlıklı son bölümü soL?da yazdığı yazılardan bir derleme içeriyor. Tevfik Çavdar Hoca okuyor, izliyor, değerlendiriyor, eleştiriyor, gençlerle tartışıyor, bu yüzden önemli, bu yüzden hâlâ okunuyor, hâlâ öğreniyor, öğretiyor. Elinize sağlık Tevfik ağabey.
E. Zeynep Güler, 11/05/2009,
http://haber.sol.org.tr/okumaodasi/6647.html
Tanıtım Yazısı
Tevfik Çavdar Türkiye’nin en üretken aydınlarından. Emekçi halka ve ülkesine karşı sorumluluk bilinciyle bir iktisatçı olarak üstlendiği görevlerin yanı sıra, sürekli yazan, konferanslar veren, panellere katılan birisi… Çok insan tanıdı, çok gözledi, dolaştı, muhabbet etti, okudu. Aslında bir kitaba sığmayacak kadar dolu dolu yaşadı ve yaşamaya devam ediyor. Anılarını, kaygılarını, hüzünlerini, beğenilerini gazeteci Gamze Erbil’e anlattı. Türkiye’nin birçok “ünlü”sünü Tevfik Çavdar’ca, kendi bakışından değerlendirdi. Siyasetten konuştu, sonra spora geçti, sonra edebiyata odaklandı bir roman düşkünü olarak.
Yakın tarihimizin 77 yıllık kesiti için güzel, okunası ve okunması gereken bir kitap çıktı. Teşekkürler Tevfik Çavdar…
Kitabın Künyesi
Tevfik Çavdar’ın Kitabı
Yazar: Gamze Erbil
Yazılama sıra no: 18
Dizi: Yaşamın İçinden
Kapak: Gökçe Erbil
Sayfa sayısı: 286 (+16 sayfa renkli fotoğraf ekli)
Tevfik Çavdar’ın Hayatı
1931 yılında İzmir’de doğdu. İstanbul İktisat Fakültesi’ni bitirdikten sonra Devlet İstatistik Enstitüsü ve Devlet Planlama Teşkilatı’nda uzun yıllar görev yaptı. Bu arada ABD ve İngiltere’de mesleki araştırmalarda bulundu. Ortadoğu Amme İdaresi Sevk ve İdare Yüksek Okulu’nda, aynı kurumun Kamu Yönetimi uzmanlık programında, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi İşletme Bölümü yüksek lisans programında, ODTÜ Şehircilik Bölümü’nde değişik zamanlarda öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1970’den bu yana Türkiye’nin yakın dönem siyasi ve iktisadi tarihi üzerine çalışmalarını sürdürmektedir. Değişik gazete ve dergilerde yayımlanan makale ve incelemelerinin yanı sıra çok sayıda kitabı bulunmaktadır.Tevfik Çavdar, internette yayınlanan Sol Gazetesi’nin sürekli yazarlarındandır.
Eserleri
Türkiye 1968 (1969) – Osmanlıların Yarı Sömürge Oluşu (And Yayınları, 1969; Haziran Yayınları, 2000) – Milli Mücadele Başlarken Sayılarla “Vaziyet ve Manzara-i Umumiye” (1971) – İktisat Kılavuzu (1973) – Milli Mücadelenin Ekonomik Kökenleri (1974) – Özgürlük Kavgasında Yaşayan Geçmiş (1981) – Yüzyıllık Pahalılık (1983) – Talât Paşa (Dost Kitabevi, 1983, 1984; Kültür Bakanlığı, 1995; İmge Kitabevi Yayınları, 2001) – “Müntehib-i Sani”den Seçmene (1989) – İttihat ve Terakki (1991) – Türkiye’de Liberalizm (İmge Kitabevi Yayınları, 1992) – Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950) (İmge Kitabevi Yayınları, 1995, 1999, 2003) – Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950-1995) (İmge Kitabevi Yayınları, 1996, 2000, 2003) – Bilanço: Yüzyılın Sonunda Dünya ve Türkiye (Gelenek Yayınları, 2001) – Örgüt ve Mücadele ile Tanışırken (Gelenek Yayınları, 2001) – Türkiye Ekonomisinin Tarihi (1900-1950) (İmge Kitabevi Yayınları, 2003) – Nerede O Eski Bâbıâli? (İmge Kitabevi Yayınları, yayıma hazırlanıyor