Karen Horney’e Göre İdealize Edilmiş Benlik İmajı Kavramı

tarihinde gönderilmiş tarafından

🌪️ İdealize Edilmiş Benlik İmajı

Karen Horney’nin nevrotik kişilik kuramına göre, birey gerçek benliğini tehdit altında hissettiğinde veya kabul edilmediğini düşündüğünde, kendi içsel hakikatinden uzaklaşarak “ideal-ben” imgelerine yapışır.

Bu ideal-ben:

  • Kusursuz,
  • Sevilen,
  • Kontrol sahibi,
  • Asla reddedilmeyen,
  • Toplum tarafından beğenilen bir benlik kurgusudur.

Ancak bu kurgusal benlik, gerçek benlikten kopuk ve katı bir idealdir.
Birey artık kendisini olduğu gibi değil, olması gerektiğine inandığı şekilde görmeye başlar.

🧩 Bu Savunma Ne Zaman Gelişir?

Bu savunma mekanizması genellikle:

  • Çocuklukta aşırı eleştiriye, koşullu sevgiye ya da mükemmeliyetçi beklentilere maruz kalan bireylerde görülür.
  • Kendi duygularını, arzularını ya da hatalarını gösterdiğinde kabul edilmeyeceğini öğrenen birey,
    → içsel olarak şunu geliştirir:“Kabul edilmem için mükemmel biri olmam gerekiyor.”

🔍 Belirtiler ve İşleyiş:

  1. Gerçek Benlikten Kopuş
    • Kendi hatalarını, kırılganlıklarını, sınırlılıklarını görmez.
    • “Ben öyle biri değilim” diyerek sorunları inkâr eder.
    • Eleştiriye tahammülsüzlük gelişir.
  2. Aşırı Mükemmeliyetçilik ve İçsel Baskı
    • Sürekli “daha iyi”, “daha başarılı”, “daha yeterli” olma zorunluluğu hisseder.
    • Amaç içsel gelişim değil, onay alma ve dışsal takdirdir.
  3. Nevrotik Vicdan
    • Gerçek benliğe uymadığı her durumda kişi ağır suçluluk ve kendine nefret hisseder.
    • Çünkü ideal benliğe ulaşamamak → “yetersizlik” duygusunu tetikler.

⚖️ Karen Horney’nin Üç Nevrotik Eğiliminden Bağlantı:

İdealize benlik özellikle şu üç eğilimle örtüşür:

  • İnsanlara yönelme: “Ben sevilmeye layık biri olmalıyım.”
  • İnsanlardan uzaklaşma: “Kimseye ihtiyacım yok; ben yeterim.”
  • İnsanlara karşı gelme: “Ben en güçlüyüm, en haklıyım.”

Bu üç eğilim de, bireyin gerçek ihtiyaçlarını, sınırlarını ve duygularını bastırmasına yol açar.

🎭 Gündelik Hayatta Nasıl Görülür?

  • Hep “olumlu” görünmek isteyen, duygularını bastıran sosyal medya figürleri.
  • Eleştirildiğinde “Ben bu kadar çabalıyorum, hâlâ yetmedi mi?” tepkisi.
  • “Ben iyiyim” takıntısıyla terapide derine inemeyen kişiler.
  • Aşırı “kendini gerçekleştirmiş” bir imaj çizen ama içeride yorgun ve tükenmiş insanlar.

⚠️ Psikodinamik Sonuçlar:

  • Birey kendiyle barışamaz.
  • Sürekli kendini izler ve ölçer.
  • Gerçek ilişkiler kuramaz çünkü görünmek istediği kişiyle görülmek istediği kişi arasında sıkışır.

🧭 Terapi Sürecinde:

İdeal-benlik çözülmeye başladığında kişi:

  • Önce yoğun utanç yaşar (“Ben bu değilim!”).
  • Sonra gerçek benliğiyle yeniden temas kurmaya başlar.
  • Süreç yavaş ama özgürleştirici bir “yeniden merkezlenme”ye dönüşür.