Göçmen ve Mülteci Algısı Üzerine Bir İnceleme

Yabancının Yüzü

Göçmen ve mülteci, insanlık tarihinin en eski hikâyelerinden birinin kahramanlarıdır: yersiz yurtsuzun hikâyesi. Onlar, sınırların ötesinden gelen, ne tam olarak “bizden” ne de tamamen “öteki” olan figürlerdir. Bu belirsizlik, insanlığın kendi kimlik arayışıyla yüzleşmesini zorlar. Göçmen, bir ayna gibi, toplumların kendilerine bakmasını sağlar; ama bu bakış çoğu zaman rahatsız edicidir. Acaba bu “istenmeme” hissi, insanın kendi varoluşsal korkularını –yerinden edilme, ait olamama, unutulma korkusunu– yansıtan bir tepki mi? Yoksa bu, siyasi elitlerin kitleleri yönlendirmek için kullandığı bir araç mı? Soru, insanın hem kendi iç dünyasında hem de kolektif bilincinde yankılanır.

Tarihin Göçmen Hafızası

İnsanlık, göçle şekillenmiştir. Göç, Babil’den Mısır’a, Anadolu’dan Amerika’ya kadar medeniyetlerin damarlarında akan bir gerçekliktir. Ancak tarih, göçmenleri bazen kahraman, bazen lanetli olarak yazmıştır. Antik Yunan’da, sürgün edilenler tanrıların gazabına uğramış gibi görülürken, modern çağda mülteciler çoğu zaman siyasi söylemlerin kurbanı olur. Holokost’tan kaçan Yahudilerin gemilerinin geri çevrilmesi ya da günümüzde Akdeniz’de batan botlar, insanlığın göçmenle olan ilişkisinin trajik bir özetidir. Bu tarihsel döngü, istenmeme duygusunun sadece bugüne özgü olmadığını, aksine insanlığın kolektif hafızasında derin kökleri olduğunu gösterir. Peki, bu reddediş, insanın kendi kırılganlığını gizleme çabası mı, yoksa güç mücadelesinin bir yansıması mı?

Toplumun Ötekiyle İmtihanı

Göçmen ve mülteci, toplumların “biz” ve “onlar” arasındaki sınırları çizdiği bir turnusol kâğıdıdır. Bu sınırlar, ideolojik kamplaşmaların en keskin hatlarını oluşturur. Sağcı söylemler, göçmenleri ekonomik yük ya da kültürel tehdit olarak resmederken, solcu yaklaşımlar genellikle insani bir sorumluluk vurgusu yapar. Ancak her iki taraf da, göçmen meselesini kendi ideolojik anlatılarını güçlendirmek için kullanır. Bu, bir manipülasyon oyunu mu? Kitleleri korkuyla ya da vicdanla harekete geçirmek için tasarlanmış bir tiyatro mu? Göçmen, bu anlatılarda bir sembol haline gelir: ya kurtarılması gereken bir mağdur ya da uzak tutulması gereken bir yabancı. Her iki durumda da, onun insanlığı çoğu zaman göz ardı edilir.

Varoluşun Kırılganlığı

İnsanın göçmene bakışı, kendi varoluşsal korkularıyla yüzleşmesini gerektirir. Göçmen, evini, toprağını, kimliğini kaybetmiş bir figür olarak, insanın en temel korkularını cisimleştirir: ait olamama, güvencesizlik, belirsizlik. Bu korkular, bireysel olduğu kadar toplumsaldır. Toplumlar, göçmenleri dışlayarak kendi kimliklerini koruma içgüdüsüne kapılır. Ancak bu dışlama, aynı zamanda bir tür kendi kendine ihanet değil midir? İnsanlık, kendi kırılganlığını reddederek mi “güçlü” kalmaya çalışır? Göçmen, bu anlamda, insanın hem en büyük korkusu hem de en derin aynasıdır. Onu istenmeyen kılan, belki de bu aynada görülen rahatsız edici yansıma.

Mitler ve Anlatılar

Mitolojiler, göçmen figürünü sıkça işler. Odysseia’da Odysseus, bir yersiz yurtsuz olarak dolaşır; tanrıların ve insanların merhametine muhtaçtır. Modern çağda ise göçmen, kimi zaman bir kahraman, kimi zaman bir tehdit olarak yeniden yazılır. Sanat, bu anlatıları dönüştürür: Banksy’nin duvar resimleri, mülteci botlarını bir umut sembolü olarak çizerken, bazı popüler medya organları onları kaosun habercisi gibi sunar. Bu çelişkili anlatılar, göçmenin insanlıktan çok bir metafor haline geldiğini gösterir. Peki, bu metaforlar, gerçek insanların acılarını gölgede mi bırakıyor, yoksa onları görünür kılmanın bir yolu mu?

İnsani Sorumluluk

Ahlaki bir soru ortaya çıkar: Göçmeni “istenmeyen” olarak görmek, insanlığın kendi etik sınırlarını mı sınar? Bir mülteciye kapıyı açmak ya da kapatmak, sadece siyasi bir karar değil, aynı zamanda bir vicdan meselesidir. Ancak bu vicdan, çoğu zaman politik manipülasyonların gölgesinde kalır. Sınırlara çekilen duvarlar, sadece fiziksel engeller değil, aynı zamanda insanlığın empati kapasitesine koyulan bariyerlerdir. Eğer bir toplum, göçmeni reddederek kendi güvenliğini koruduğunu düşünüyorsa, bu güvenlik ne kadar sahici? Ve daha önemlisi, bu reddediş, insanlığın kendi insanlığına ne kadar zarar verir?

Geleceğin Ufku

Göçmen ve mülteci meselesi, insanlığın geleceğini şekillendiren bir sınavdır. İklim değişikliği, savaşlar ve ekonomik eşitsizlikler, göç dalgalarını artırırken, toplumlar bu sınavla yüzleşmek zorunda kalacak. Bir yanda, herkesin eşit ve özgür olduğu bir dünya hayali; diğer yanda, duvarların yükseldiği, sınırların kapandığı bir gerçeklik. Göçmen, bu iki dünya arasında bir köprü ya da bir uçurum olarak duruyor. Onun “istenmeyen” olarak görülmesi, insanlığın kendi geleceğine dair korkularını mı yansıtır, yoksa sadece güçlülerin zayıfı ötekileştirme oyunu mu? Soru, sadece politik değil, aynı zamanda insan olmanın ne anlama geldiğine dair bir sorgulamadır.