Gece’nin Sessiz Çığlığı: Totaliter Rejimin Gölgesinde Arendt’in Kötülüğün Sıradanlığı ile Buluşma

Bilge Karasu’nun Gece romanı, totaliter rejimlerin insan ruhu ve toplumu üzerindeki yıkıcı etkilerini incelerken, Hannah Arendt’in “kötülüğün sıradanlığı” kavramıyla derin bir diyalog kurar. Roman, bireyin ve toplumun baskıcı bir düzen altında nasıl bir dönüşüm geçirdiğini, korku ve itaatin sıradanlaşarak nasıl bir kötülüğe dönüştüğünü sorgular. Arendt’in, Eichmann’ın yargılanması üzerinden ortaya koyduğu “sıradan kötülük” fikri, düşüncesizce itaat eden bireylerin totaliter sistemlerin suç ortağı haline geldiğini savunur. Gece, bu fikri, bireylerin korkuyla şekillenen bir dünyada kendi ahlaki sorumluluklarını terk edişini betimleyerek yankılar. Bu metin, Gece’nin anlatısını ve Arendt’in kavramını, insanlığın otoriteye teslimiyetini ve bireysel vicdanın çöküşünü merkeze alarak inceler.

Anlatının Dili ve Totaliter Rejimin Gündelikliği

Gece, totaliter bir düzenin birey üzerindeki etkisini, günlük yaşamın içine sızan korku ve belirsizlik üzerinden resmeder. Romanın anlatıcısı, sürekli bir gözetim altında olduğunu hissetse de bu durumun kaynağını netleştiremez; bu belirsizlik, totaliter rejimlerin bireyde yarattığı sürekli kaygıyı yansıtır. Arendt’in kötülüğün sıradanlığı fikri, Eichmann gibi bireylerin, sistemin bir parçası olarak düşünmeden suç işleyebileceğini gösterir. Karasu’nun romanında, anlatıcının karşılaştığı sıradan insanlar, rejimin birer dişlisi olarak hareket eder; ne sadisttirler ne de canavar, yalnızca itaatkârdırlar. Bu itaat, rejimin sürekliliğini sağlayan bir mekanizma olarak işler. Romanın dili, bu sıradanlığın nasıl bir korku rejimine dönüştüğünü, bireylerin kendi iradelerini terk ederek sistemin birer uzantısı haline geldiğini gösterir. Arendt’in kavramı, burada, bireyin ahlaki sorgulamadan uzaklaşmasının toplumu nasıl bir uçuruma sürüklediğini açıklar. Gece’nin anlatısı, bu bağlamda, bireyin kendi varlığını sorgulamadan teslim olduğu bir düzenin portresini çizer.

Bireysel Vicdanın Çöküşü ve İtaatin Ağı

Arendt, kötülüğün sıradanlığını, bireyin ahlaki sorumluluktan vazgeçmesiyle ilişkilendirir. Eichmann, suçlarını “sadece emirleri yerine getirdim” diyerek savunurken, vicdanını susturmuş bir bireyin portresini çizer. Gece’de de bireyler, rejimin dayattığı korku ve belirsizlik karşısında kendi vicdanlarını susturur. Roman, bireylerin nasıl birer otomat haline geldiğini, rejimin onlara sunduğu rollerle özdeşleştiklerini gösterir. Anlatıcı, çevresindeki insanların sessiz itaatini gözlemlerken, bu itaatin bir tür ahlaki körlükten kaynaklandığını fark eder. Karasu’nun anlatısı, bireyin kendi ahlaki pusulasını kaybettiği bir dünyada, kötülüğün nasıl sıradanlaştığını sorgular. Arendt’in Eichmann analiziyle paralel olarak, Gece, bireyin rejim karşısında iradesini teslim etmesinin, kötülüğün banalleşmesine nasıl yol açtığını inceler. Bu bağlamda, roman, bireyin vicdanının susturulmasının, totaliter rejimlerin en güçlü silahı olduğunu ima eder.

Toplumun Sessiz Suç Ortaklığı

Gece’nin dünyasında toplum, totaliter rejimin suçlarına sessiz kalarak suç ortağı olur. Arendt, totaliter rejimlerin yalnızca liderlerin veya fanatiklerin eseri olmadığını, sıradan insanların sessizliği ve itaatiyle güçlendiğini savunur. Karasu’nun romanında, toplumun bu sessizliği, rejimin korku atmosferine boyun eğmesiyle kendini gösterir. İnsanlar, kendi güvenliklerini koruma adına, rejimin suçlarına göz yumar ve hatta bu suçlara dolaylı olarak katılır. Bu, Arendt’in kötülüğün sıradanlığı kavramında, bireylerin düşüncesizce sisteme uyum sağlamasıyla kötülüğün nasıl normalleştiğini anlattığı noktayla örtüşür. Gece, toplumun bu suç ortaklığını, bireylerin korkuyla şekillenen günlük yaşamlarında nasıl birer aktör haline geldiğini betimleyerek ele alır. Roman, bireylerin kendi ahlaki sorumluluklarını terk ederek rejimin birer parçası haline geldiğini, böylece kötülüğün toplumsal bir norm haline geldiğini gösterir.

Dilin ve Anlatının Gücü

Karasu’nun Gece’si, dilin ve anlatının, totaliter bir düzenin hem aracı hem de muhalifi olabileceğini gösterir. Romanın karmaşık ve çok katmanlı anlatısı, rejimin dayattığı tekdüze düşünceye karşı bir direniş biçimi olarak okunabilir. Arendt’in kötülüğün sıradanlığı kavramı, dilin ve düşüncenin nasıl manipüle edildiğini, bireylerin eleştirel düşünme yetisini kaybettikçe kötülüğe nasıl ortak olduğunu inceler. Gece’de, anlatıcı, rejimin dilini ve söylemlerini sorgularken, kendi varoluşsal krizini de dillendirir. Bu, Arendt’in, bireyin düşünme yetisinin totaliter rejimlere karşı bir savunma mekanizması olabileceği fikriyle uyumludur. Karasu’nun romanı, dilin hem baskının hem de özgürleşmenin aracı olabileceğini göstererek, Arendt’in düşünceye verdiği önemi yankılar. Anlatının bu gücü, bireyin kendi ahlaki ve entelektüel sorumluluğunu yeniden keşfetmesine olanak tanır.

İnsan Doğasının Kırılganlığı

Gece, insan doğasının totaliter rejimler karşısında ne kadar kırılgan olduğunu gözler önüne serer. Arendt’in kötülüğün sıradanlığı kavramı, insanın ahlaki zayıflığını ve otoriteye teslimiyet eğilimini vurgularken, Gece bu kırılganlığı bireylerin korku ve belirsizlik karşısındaki tepkileri üzerinden resmeder. Romanın anlatıcısı, rejimin birey üzerindeki psikolojik baskısını hissederken, kendi kimliğini ve ahlaki duruşunu sorgular. Bu sorgulama, Arendt’in, bireyin düşüncesizce itaat etmesinin kötülüğün banalleşmesine nasıl yol açtığını anlattığı fikirle diyalog kurar. Gece, insanın kendi varlığını koruma çabasıyla, rejimin dayattığı roller arasında sıkışıp kaldığını gösterir. Bu bağlamda, roman, insan doğasının hem kötülüğe yatkınlığını hem de direnme potansiyelini sorgular, Arendt’in fikirlerini bireysel ve toplumsal bir düzlemde derinleştirir.

Özgürlüğün İmkânı

Gece ve Arendt’in kötülüğün sıradanlığı kavramı, totaliter rejimlerin insan ruhu üzerindeki tahribatını anlamak için güçlü bir çerçeve sunar. Karasu’nun romanı, bireyin ve toplumun korkuyla şekillenen bir dünyada nasıl birer suç ortağı haline geldiğini, Arendt’in kavramı ise bu suç ortaklığının düşüncesizce itaatten kaynaklandığını gösterir. Her iki eser de, bireyin ahlaki sorumluluğunu ve eleştirel düşünme yetisini yeniden kazanmasının, özgürlüğün ve insanlığın korunması için vazgeçilmez olduğunu vurgular. Gece’nin anlatısı, Arendt’in fikirleriyle diyalog kurarak, bireyin kendi vicdanıyla yüzleşmesinin, totaliter rejimlere karşı en güçlü direniş biçimi olduğunu ima eder. Bu diyalog, insanlığın kendi kırılganlığına rağmen özgürlüğe ulaşma çabasını yüceltir.