Gogol, “Ölü Canlar” adlı romanının ikinci cildini neden yaktı?

Nikolay Vasilyeviç Gogol, “Ölü Canlar” (Мёртвые души) adlı romanının ikinci cildini 1852 yılında kendisi yaktı. Bunun nedenleri konusunda farklı teoriler vardır:

1. Dini ve Ruhsal Kriz

Gogol, hayatının son dönemlerinde derin bir dini krize girdi. Bir Ortodoks papaz olan Matvey Konstantinovski, ona dünya işlerinden elini çekmesini ve kendisini tamamen dine adamasını öğütledi. Bu etki altında, eserlerinin manevi açıdan “günahkâr” olduğuna inanmaya başladı. Özellikle “Ölü Canlar”ın ikinci cildinin Tanrı’nın iradesine aykırı olduğunu düşünerek el yazmalarını yaktı.

2. Sanatsal Memnuniyetsizlik

Gogol, tamamladığı ikinci cildi yeterince iyi bulmuyordu. Birinci cilt, Rus toplumundaki yozlaşmayı ve çürümüşlüğü alaycı bir dille eleştirirken, ikinci cilt daha idealist ve ahlaki bir dönüşüm hikâyesi anlatıyordu. Gogol, Tolstoy gibi “erdemli” bir karakter yaratmaya çalışmış ancak bundan tatmin olmamıştı. Yetersiz bulduğu için eseri yok ettiği düşünülür.

3. Baskılar ve Eleştiriler

“Ölü Canlar”ın ilk cildi Rus toplumunda büyük yankı uyandırdı. Eser, Çarlık yönetimi ve aristokrasiye yönelik eleştiriler içerdiğinden bazı kesimler tarafından hoş karşılanmadı. Çarlık sansürü ve eleştiriler nedeniyle Gogol, ikinci cildin yayınlanmasının sorun yaratacağını düşünmüş olabilir.

Sonuç

1852 yılında, ikinci cildin tamamlanmış kısımlarını yaktıktan kısa bir süre sonra, yemek yemeyi reddederek ölüm orucuna girdi ve birkaç gün içinde hayatını kaybetti. Bazı edebiyat tarihçileri, bu olayın onun akıl sağlığının bozulması ve mistik düşüncelerinin artmasıyla bağlantılı olduğunu düşünmektedir.

Not: İkinci ciltten geriye kalan bazı bölümler daha sonra bulunmuş ve yayımlanmıştır. Ancak eser tamamlanmadığı için eksik ve dağınık bir şekilde kalmıştır.