Orhan Kemal’in roman karakteri Murtaza’nın trajedisi nedir?
Orhan Kemal’in Murtaza karakterinin trajedisi, onun kurallara ve disipline olan körü körüne bağlılığı ile gerçek dünyanın adaletsizlikleri ve insani ilişkiler arasındaki çelişkiden kaynaklanır. Murtaza, hayatını kurallara ve otoriteye adayan, ancak bu bağlılığı nedeniyle insani değerleri ve ailesini ihmal eden bir karakterdir. İşte Murtaza’nın trajedisinin temel unsurları:
1. Kurallara Olan Aşırı Bağlılık:
Murtaza, hayatını kurallara ve disipline adamış bir bekçidir. Onun için kurallar, adeta bir yaşam felsefesidir ve bu kurallara uymak, her şeyden önemlidir. Ancak bu aşırı bağlılık, onu insani ilişkilerden uzaklaştırır. Özellikle ailesiyle olan ilişkileri, kurallara olan bu bağlılık nedeniyle zarar görür. Murtaza, kuralları o kadar ciddiye alır ki, ailesinin ihtiyaçlarını ve duygularını görmezden gelir.
2. Sistemin Adaletsizliklerini Görememesi:
Murtaza, bir fabrikada bekçi olarak çalışır ve fabrika yönetiminin çıkarlarını korumak için elinden geleni yapar. Ancak, işçi sınıfının yaşadığı sömürüyü ve adaletsizliği göremez ya da görmezden gelir. Onun için önemli olan, kurallara uymak ve otoriteye itaat etmektir. Bu durum, onun sistemin bir parçası haline gelmesine ve gerçek dünyanın adaletsizliklerine karşı kör kalmasına neden olur. Murtaza, sistemin adaletsizliğini fark etmediği için, kendisini ve ailesini de bu sistemin çarklarına feda eder.
3. Ailesiyle Olan Çatışma:
Murtaza’nın kurallara olan bağlılığı, ailesiyle olan ilişkilerini de zedeler. Özellikle kızıyla olan ilişkisi, bu trajedinin en çarpıcı örneklerinden biridir. Murtaza, kızının duygusal ihtiyaçlarını görmezden gelir ve onu fabrikanın çıkarları uğruna feda edebilecek kadar katıdır. Bu durum, aile içinde derin bir yalnızlık ve çatışma yaratır. Murtaza, sonunda hem ailesi hem de çevresi tarafından yalnız bırakılır.
4. Toplum İçinde Yalnızlaşma:
Murtaza, kurallara olan bağlılığı nedeniyle toplum içinde de yalnızlaşır. İnsanlar onun katı ve acımasız tavırlarından uzaklaşır. Ancak Murtaza, bu yalnızlığın farkında bile değildir. O, hâlâ kurallara olan inancını korur ve sistemin bir parçası olmayı sürdürür. Bu yalnızlaşma, onun trajedisini daha da derinleştirir.
5. Kendi İç Çelişkisi:
Murtaza’nın trajedisi, aynı zamanda kendi iç çelişkisinden de kaynaklanır. Bir yandan kurallara ve otoriteye bağlıdır, diğer yandan insani değerleri ve ailesini ihmal eder. Bu çelişki, onun hem komik hem de trajik bir karakter olmasına neden olur. Murtaza, kurallara olan bağlılığı nedeniyle kendi içinde bir çatışma yaşar, ancak bu çatışmanın farkında bile değildir.
Sonuç:
Murtaza’nın trajedisi, kurallara olan aşırı bağlılığı ve sistemin adaletsizliklerini görememesidir. Orhan Kemal, bu karakter aracılığıyla toplumdaki sınıf çatışmalarını, adaletsizlikleri ve bireyin sistem içindeki çaresizliğini ele alır. Murtaza, hem komik hem de trajik yönleriyle Türk edebiyatının en unutulmaz karakterlerinden biri haline gelmiştir. Onun hikâyesi, bireyin toplum içindeki yalnızlığını ve sistemin çarkları arasında ezilişini anlatır.
