Denis Diderot’un 1761 yılında yazdığı Rameau’nun Yeğeni – diyalog (Le neveu de Rameau), adlı yapıtını sağlığında yayınlanmamıştı, böyle bir yapıt olduğu da bilinmiyordu. Yıllar sonra düşünür, şair, oyun yazarı ve tarihçi Friedrich Schiller, Almanya’da eski kitap satılan bir dükkânda gezinirken elyazması metnini bulur. O denli beğenir ki Goethe’ye de okuması için verir. Goethe okur okumaz hayran olarak Rameau Neffe adıyla 1821 yılında Almancaya çevirir ve yayınlar.
Friedrich Engels’in ” diyalektik bir başyapıt” olarak nitelendirdiği Rameau’nun Yeğeni, dünya edebiyatının canlılığından, tazeliğinden hiç yitirmeyen sayılı sanat ürünlerindendir.
Bu nefis diyalogda Diderot, Rameau?nun yeğeninin ağzından toplumsal eşitsizliklere ve insanların bencilce davranışlarına keskin taşlamalar yöneltir.
Diderot bu romanında ahlak üzerine düşüncelerini dile getirmiştir. İnsanın toplum içinde başkalarıyla ilişkilerinde davranışlarını dengelemek zorunda olduğunu da düşünmektedir. Bir anlamda insanın amacı mutlu olmaktır. Bu amaca ulaşmak için hangi yolu seçmeli? Öyle kişiler vardır ki, mutluluğa ermek için başkalarına zarar verir kötülük etmekten çekinmezler. Buna karşılık iyi erdemleri olduğu halde mutlu olamayan insanlarda vardır.
Rameau’nun Yeğeninde bunun tartışmasını yapar Diderot. ?O? (yiğen) nice erdemli kişi mutsuzken, bir sürü hergele da mutluluğa erişmiştir? diye açıklar bunu. Ama Ben ?Diderot? reddeder bu düşünceyi. Aslında bu çelişki onun ahlak konusundaki kaygısını dile getirmektedir. Buna göre insan sadece acıdan kaçmak ve zevke koşmakla mutlu olamaz. Bundan başka insan Rousseau?nun ileri sürdüğü gibi doğuştan iyi ya da kötü değildir.
Bu ahlak anlayışında, bireyin özgürlük amacını, toplumun gereksinimleriyle uyum sağlaması gereği savunulur. Sonuçta birey mutluluğunu sağlamak için büyük bir özgürlüğe sahiptir ama topluma karşı olmamak koşuluyla. Adalet ilkesi, insanın kendine ve başkalarına karşı olan ödevlerini dengelemesine dayanır. Bu noktada, insanın doğal bir yaratık olarak ödevleri, yurttaş olarak ödevleriyle birleşmektedir.
Kitabın Künyeleri
Rameau’nun Yeğeni
Denis Diderot
Engin Yayıncılık / Dünya Klasikleri Dizisi
Çeviren: Adnan Cemgil
1991 yılı
159 sayfa
Rameau’nun Yeğeni
Denis Diderot
Çeviren: Adnan Cemgil
İş Bankası Kültür Yayınları / Hasan Ali Yücel Klasikler Dizisi
Haziran 2013
112 sayfa
İş Bankası Kültür Yayınları Tanıtım Yazısı
Denis Diderot (1713-1784): Aydınlanma döneminin en önemli yazar ve düşünürlerindendir. Encyclopédie’nin yayın yönetmenliğini üstlendi, yazdığı edebi ve felsefi eserlerin yanı sıra geçinmek için çeviriler yaptı. En önemli ve en kalıcı eserleri arasında yer alan Rameau’nun Yeğeni ölümünden sonra 1821 yılında yayımlandı. Yazar bu eserinde ahlak ve eğitim konularını ele alırken, döneminin ilişkilerini ve sanat anlayışını da eleştirmiştir. Diderot kuramları kadar bunları karşılıklı konuşma biçiminde sunuşuyla da ilgi çekmiştir.