Sivas Kayalıpınar’da Hitit Kuş Kehanet Tabletlerinin Keşfi

Arkeolojik Buluntuların Ortaya Çıkışı

Sivas’ın Yıldızeli ilçesinde, antik dönemde Samuha olarak bilinen Kayalıpınar’daki Hitit yerleşiminde gerçekleştirilen kazılar, 56 çivi yazılı tablet ve 22 mühür baskısını gün yüzüne çıkarmıştır. Bu buluntular, 3 Temmuz 2025’te başlayan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü tarafından yürütülen kazıların bir sonucudur. Tabletler, özellikle kuş kehanetlerine odaklanan metinler içerirken, mühür baskıları Hitit toplumunun krallar, prensler, prensesler, memurlar ve rahipler gibi farklı sosyal sınıflarına işaret eder. Buluntuların çoğu, 2,5×1,5 cm boyutlarında olup, dikkat çekici bir şekilde eksiksiz ve hasarsızdır; bu, arkeolojik açıdan nadir bir durumdur. Özellikle bir tablette bulunan delik ve ip izleri, bu nesnelerin taşınabilir veya ritüel amaçlı kullanıldığını düşündürmektedir.

Kuş Kehanetlerinin Anlamı

Hitit toplumunda kehanet, doğa olaylarının ve hayvan davranışlarının tanrısal işaretler olarak yorumlandığı bir uygulamaydı. Kayalıpınar’da bulunan tabletler, kuşların uçuş yönleri ve davranışlarına dayalı kehanet metinleri içermektedir. Bu metinler, Hititlerin evreni anlamlandırma çabalarının bir yansımasıdır. Kuşların hareketleri, tanrıların iradesini anlamak için bir araç olarak görülmüş, iyi veya kötü olayların habercisi olduğuna inanılmıştır. Tabletlerin içeriği, Hitit krallarının veliaht seçiminden savaş kararlarına kadar geniş bir yelpazede kehanetlerin kullanıldığını göstermektedir. Bu, Hitit toplumunun doğayla olan ilişkisinin, yalnızca pratik değil, aynı zamanda manevi bir boyutta şekillendiğini ortaya koyar.

Toplumsal Hiyerarşi ve Mühür Baskıları

Kazılarda ortaya çıkan 22 mühür baskısı, Hitit toplumunun karmaşık sosyal ve idari yapısına ışık tutmaktadır. Bu baskılar, krallar, prensler, prensesler, rahipler ve farklı rütbelerdeki memurlara aittir. Mühürler, Hititlerde hem bireysel kimliğin hem de resmi otoritenin bir göstergesiydi. Çivi yazısıyla işlenmiş bu mühürler, idari belgelerin doğrulanmasında ve mülkiyetin belirlenmesinde kullanılıyordu. Kayalıpınar’daki buluntular, Samuha’nın Hitit İmparatorluğu’nda önemli bir idari ve dini merkez olduğunu doğrulamaktadır. Mühürlerin çeşitliliği, Hitit toplumunda güç ve statü dağılımının ne kadar ayrıntılı bir şekilde düzenlendiğini göstermektedir.

Dil ve Yazının Rolü

Çivi yazılı tabletler, Hititlerin kullandığı Luvice ve Hattice dillerinde yazılmıştır. Bu tabletler, yalnızca kehanet metinlerini değil, aynı zamanda Hitit toplumunun dilbilimsel ve kültürel zenginliğini de yansıtmaktadır. Çivi yazısı, Mezopotamya’dan Anadolu’ya yayılan bir yazı sistemi olup, Hititler tarafından idari, dini ve edebi metinler için uyarlanmıştır. Kayalıpınar’daki tabletlerin küçük boyutları, bu metinlerin taşınabilir olduğunu ve belki de rahipler veya kehanet uzmanları tarafından sahada kullanıldığını düşündürmektedir. Yazının bu şekilde kullanımı, Hititlerin bilgi saklama ve aktarma konusundaki ileri düzey organizasyonunu gösterir.

Gelecek Perspektifleri

Kayalıpınar kazıları, Hitit toplumunun inanç sistemleri, idari yapıları ve doğayla ilişkileri hakkında yeni bilgiler sunmaktadır. Buluntuların analizi, Hititlerin kehanet uygulamalarının yalnızca dini değil, aynı zamanda siyasi ve toplumsal karar alma süreçlerinde de etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Bu keşifler, Anadolu’nun antik tarihine dair mevcut bilgileri zenginleştirirken, gelecekteki kazılar için yeni sorular doğurmaktadır. Tabletlerin ve mühürlerin detaylı incelenmesi, Hititlerin sosyal, dini ve idari dünyasını daha iyi anlamamızı sağlayacak ve bu yerleşimin Hitit İmparatorluğu’ndaki rolünü daha net bir şekilde ortaya koyacaktır.