Etiket: Toplumsal düzen

Zimbardo’nun Hapishane Deneyi ile Foucault’nun Panoptikon Modeli: İktidar, Denetim, Gözetim ve İnsan Davranışının Hapishanesi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Ergün DOĞAN Deneyin Yapısı ve Panoptikonun Temel İlkeleri Stanford Hapishane Deneyi, 1971 yılında Philip Zimbardo liderliğinde, Stanford Üniversitesi’nin bodrum katında oluşturulan sahte bir hapishane ortamında gerçekleştirilmiştir. Deneyde, gönüllü üniversite öğrencileri rastgele gardiyan ve mahkûm rollerine atanmış, bu rollerin bireylerin davranışlarını nasıl etkilediği gözlemlenmiştir. Deney, kısa sürede kontrolden çıkmış; gardiyanlar otoriter

OKUMAK İÇİN TIKLA

Yetiştirme Tarzları ve İdeolojik Aygıtlar: Toplumsal Düzenin İnşasında Otoriter ve Demokratik Yaklaşımlar

tarihinde gönderilmiş tarafından

Ergün DOĞAN Aile İçindeki Yetiştirme ve İdeolojik İşlev Aile, Althusser’in ideolojik aygıtlar teorisinde, bireylerin toplumsal normlara uyum sağlamasını sağlayan temel bir yapı olarak öne çıkar. Aile, bireyin ilk sosyalizasyon alanıdır ve devletin ideolojik değerlerini aktarmada kritik bir rol oynar. Otoriter yetiştirme tarzı, genellikle katı kurallar, hiyerarşik ilişkiler ve cezalandırma mekanizmaları

OKUMAK İÇİN TIKLA

Gılgamış Destanı’nda Ölüm Korkusunun İnsan Varoluşuyla Kesişen Sembolik Yansımaları

tarihinde gönderilmiş tarafından

Ölümün Kaçınılmazlığı ve Gılgamış’ın İlk Yüzleşmesi Destanın başında Gılgamış, Uruk’un güçlü kralı olarak tasvir edilir; yarı tanrı, yarı insan kimliğiyle hem kudretli hem de kırılgan bir varlıktır. Ölüm korkusu, Gılgamış’ın Enkidu ile dostluğunun ardından, özellikle Enkidu’nun ölümüyle somutlaşır. Bu olay, Gılgamış’ı kendi ölümlülüğüyle yüzleşmeye zorlar. Enkidu’nun ölümü, yalnızca bir kayıp

OKUMAK İÇİN TIKLA

Antik Yunan’da Physis ve Nomos: Solon’un Yasalarıyla Doğanın ve Toplumun Dengesi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Physis ve Nomos’un Kökleri Antik Yunan düşüncesinde physis ve nomos, insan yaşamının düzenlenmesinde iki temel dayanak olarak ortaya çıkar. Physis, evrenin doğal işleyişini, canlıların doğuştan gelen özelliklerini ve evrensel yasaları ifade eder. Presokratik filozoflar, özellikle Herakleitos ve Anaksimandros, physis’i evrenin temel yapısını anlamak için bir anahtar olarak görmüşlerdir. Herakleitos’un “her

OKUMAK İÇİN TIKLA

Kynik Yaşam Tarzı ile Ostracism: Antik Yunan’da Toplum ve Birey Arasındaki Çatışma

tarihinde gönderilmiş tarafından

Kyniklerin Toplum Dışı Yaşam Anlayışı Kynik felsefe, Antik Yunan’da bireyin toplumun dayattığı normlara ve maddi değerlere karşı radikal bir başkaldırısını temsil eder. MÖ 4. yüzyılda Antisthenes tarafından temelleri atılan ve Diogenes tarafından popüler hale getirilen Kynizm, bireyin özgürlüğünü doğaya uygun bir yaşamda aramasını savunur. Kynikler, toplumsal hiyerarşileri, zenginlik arayışını ve

OKUMAK İÇİN TIKLA

Žižek’in Semptom Kavramı ve Marx’ın Kapitalist Fetişizm Eleştirisi Arasındaki Bağlantılar

tarihinde gönderilmiş tarafından

Semptom Kavramının Temelleri Žižek’in semptom kavramı, psikanalitik bir çerçeveden türetilmiş olup, bireysel ve toplumsal düzeyde bilinçdışının dışa vurumlarını ifade eder. Bu kavram, Lacan’ın psikanaliz teorisinden esinlenerek, toplumsal düzenin çelişkilerinin ve bastırılmış unsurlarının yüzeye çıktığı bir gösterge olarak tanımlanabilir. Semptom, bir yanda bireyin içsel çatışmalarını, diğer yanda toplumsal düzenin işleyişindeki çatlakları

OKUMAK İÇİN TIKLA

Karl Moor’un The Robbers’ta İsyanı ve Almanya’nın Orman Atmosferinin Rolü

tarihinde gönderilmiş tarafından

Karl Moor’un İsyanının Kökenleri Karl Moor, Schiller’in The Robbers adlı eserinde, bireysel ve toplumsal düzene karşı derin bir hoşnutsuzluk sergileyen bir karakter olarak ortaya çıkar. Onun isyanı, yalnızca kişisel bir başkaldırı değil, aynı zamanda dönemin sosyal ve ahlaki yapısına yönelik daha geniş bir eleştirinin yansımasıdır. Moor, soylu bir aileden gelen,

OKUMAK İÇİN TIKLA

Žižek’in İdeolojik Yabancılaşma Analiziyle Modern Bireyin Yalnızlığı

tarihinde gönderilmiş tarafından

İdeolojik Yabancılaşmanın Temelleri Slavoj Žižek’in ideolojik yabancılaşma anlayışı, modern bireyin toplumsal ve bireysel varoluşunu anlamak için güçlü bir çerçeve sunar. Žižek, ideolojiyi bireylerin gerçeklik algısını şekillendiren bir lens olarak tanımlar; bu lens, bireylerin toplumsal düzenle ilişkisini hem görünür kılar hem de gizler. Yabancılaşma, bireyin kendi eylemleri, arzuları ve toplumsal bağlamıyla

OKUMAK İÇİN TIKLA

Enuma Eliş Destanı ve Babil’in Siyasi Hegemonyası

tarihinde gönderilmiş tarafından

Enuma Eliş destanı, Mezopotamya’nın en önemli yazılı kaynaklarından biri olarak, Babil’in siyasi ve dini otoritesini güçlendirmede kritik bir rol oynamıştır. Bu destan, yalnızca bir yaratılış anlatısı değil, aynı zamanda Babil’in bölgesel egemenliğini meşrulaştırmak ve toplumsal düzeni pekiştirmek için kullanılan bir ideolojik araçtır. Destanın Kökeni ve İçeriği Enuma Eliş, MÖ 2.

OKUMAK İÇİN TIKLA

Sokrates’in Savunması ve Antik Yunan Demokrasisindeki Birey-Toplum Çatışması

tarihinde gönderilmiş tarafından

Davanın Tarihsel ve Toplumsal Zemini Sokrates’in MÖ 399’da Atina’da yargılanması, Peloponnesos Savaşları sonrası şehir devletinin siyasi ve sosyal çalkantılar yaşadığı bir dönemde gerçekleşti. Atina, Sparta’ya karşı yenilgi almış, demokratik düzen yeniden kurulmuş ancak toplumda güvensizlik ve istikrarsızlık hakimdi. Sokrates’in suçlamaları—gençleri yoldan çıkarmak ve devletin tanrılarına inanmamak—siyasi bir hesaplaşmanın ötesinde, toplumun

OKUMAK İÇİN TIKLA

Yapay Zeka ve Algoritmik Manipülasyon Çağında Žižek’in İdeoloji Kavramı

tarihinde gönderilmiş tarafından

İdeolojinin Temel Yapısı ve YZ Çağındaki Dönüşümü Žižek’in ideoloji anlayışı, bireylerin gerçekliği anlamlandırırken farkında olmadan içine gömüldükleri sembolik düzenlere dayanır. Bu düzen, bireylerin düşünce ve davranışlarını şekillendiren bir çerçeve sunar; ancak bu çerçeve, birey tarafından doğal ve kaçınılmaz olarak algılanır. YZ çağında, bu sembolik düzen, algoritmalar ve veri odaklı sistemler

OKUMAK İÇİN TIKLA

Hurufilik ve Osmanlı Ulemasının Zındıklık Damgasının Ardındaki Sosyopolitik Nedenler

tarihinde gönderilmiş tarafından

Hurufilik Öğretisinin Temel Özellikleri Hurufilik, 14. yüzyılda Fazlullah Esterâbâdî tarafından ortaya konan ve harflerin ontolojik anlamlarına odaklanan bir inanç sistemidir. Bu öğreti, harflerin evrenin yaratılışındaki rolünü vurgulayarak, her bir harfin ilahi bir anlam taşıdığını savunur. Bu yaklaşım, İslam’ın geleneksel yorumlarından farklı olarak, harflerin sayısal ve manevi değerlerini merkeze alır. Hurufilik,

OKUMAK İÇİN TIKLA

Spinoza’nın Etik Sisteminde İyi ve Kötünün Göreceliği

tarihinde gönderilmiş tarafından

İyi ve Kötünün Tanımı Spinoza’nın etik sisteminde iyi ve kötü, mutlak kavramlar olarak değil, insan doğasının ihtiyaçları ve arzuları bağlamında tanımlanır. İyi, bireyin kendi varlığını sürdürmesine ve yetkinliğini artırmasına katkıda bulunan şeydir; kötü ise bu çabayı engelleyen ya da bireyin varlığını tehdit eden şeydir. Bu tanımlama, evrensel bir ahlak anlayışından

OKUMAK İÇİN TIKLA

Nietzsche’nin Köle Ahlakı ve Otoriterleşmenin Kökleri

tarihinde gönderilmiş tarafından

Köle Ahlakının Kökenleri ve Özellikleri Nietzsche’nin köle ahlakı kavramı, bireylerin güçlü karşısında duyduğu korku ve aşağılık hissinin, değer sistemlerinin oluşumunda nasıl bir rol oynadığını açıklar. Bu ahlak, efendi ahlakının aksine, zayıflığı bir erdem olarak yüceltir ve gücü bastırmaya çalışır. Köle ahlakı, bireylerin kendi güçsüzlüklerini telafi etmek için kolektif bir şekilde

OKUMAK İÇİN TIKLA

Sokrates’in “Kendini Bil” Aforizmasının Delfi Tapınağı’yla Bağlantısı: Derin Bir İnceleme

tarihinde gönderilmiş tarafından

Sokrates’in “Kendini bil” aforizması, Antik Yunan düşünce dünyasının en bilinen ve etkili özdeyişlerinden biridir. Bu söz, Delfi Tapınağı’nda Apollon’un kutsal alanında yazıt olarak yer almış ve insan bilincinin, varoluşun ve bilgeliğin sorgulanmasında bir dönüm noktası oluşturmuştur. Delfi Tapınağı’nın Kültürel ve Dini Önemi Delfi Tapınağı, Antik Yunan’da Apollon’a adanmış bir kutsal

OKUMAK İÇİN TIKLA

Jacques Lacan’ın Jouissance Kavramı ve Aşk ile Yasak Aşk Arasındaki Bağ

tarihinde gönderilmiş tarafından

Jouissance Kavramının Kökeni ve Anlamı Lacan’ın jouissance kavramı, geleneksel haz (plaisir) anlayışından farklı olarak, bireyin arzusunun ötesine geçen, kontrol edilemeyen ve çoğu zaman yıkıcı bir deneyimi ifade eder. Fransızca’da “haz” ya da “zevk” anlamına gelen jouissance, Lacan’ın kullanımında daha karmaşık bir anlam taşır; bu, bireyin bilinçdışı arzularıyla, toplumsal düzenin sınırlarıyla

OKUMAK İÇİN TIKLA

Lacan’ın Jouissance Kavramı ile Pandora’nın Kutusu Hikayesinin Derin İlişkisi

tarihinde gönderilmiş tarafından

Jouissance Kavramının Kökeni ve Anlamı Jacques Lacan’ın geliştirdiği “jouissance” kavramı, Fransızca’da haz, keyif ya da coşku gibi anlamlara gelir, ancak Lacan’ın kullanımında bu terim çok daha karmaşık bir içeriğe sahiptir. Jouissance, basit bir zevkten öte, insanın arzusunun ötesine geçen, kontrol edilemeyen ve bazen yıkıcı bir yoğunluk taşır. Lacan, bu kavramı

OKUMAK İÇİN TIKLA

“Sigurd ve Fafnir Hikâyesinde Yüzüğün Laneti: Açgözlülük ve İhanetin Trajik Döngüsü”

tarihinde gönderilmiş tarafından

Yüzüğün Anlamı ve KökeniSigurd ile ejderha Fafnir arasındaki mücadele, İskandinav mitolojisinin en bilinen anlatılarından biridir ve bu hikâyede yüzük, hem maddi hem de soyut bir güç nesnesi olarak merkezi bir rol oynar. Yüzük, genellikle Andvaranaut olarak adlandırılır ve cüce Andvari tarafından lanetlenmiştir. Bu lanet, yüzüğün sahibine büyük zenginlik vaat etse

OKUMAK İÇİN TIKLA

Antik Mısır’da Osiris Mitinin Tarım Döngüleriyle Sosyo-Ekonomik Bağlantıları

tarihinde gönderilmiş tarafından

Antik Mısır’ın toplumsal ve ekonomik yapısı, Nil Nehri’nin bereketli döngülerine sıkı sıkıya bağlıydı. Osiris miti, bu döngülerin yalnızca biyolojik ve çevresel bir yansıması değil, aynı zamanda toplumsal düzeni şekillendiren bir anlam çerçevesi olarak işlev gördü. Osiris’in ölümü ve yeniden dirilişi, tarım döngülerinin ritmik doğasını temsil ederken, bu mitin sosyo-ekonomik etkileri,

OKUMAK İÇİN TIKLA

Poprişçin’in Güncesinde Akıl ve Gerçeklik Arasındaki Bağlantılar

tarihinde gönderilmiş tarafından

Gerçekliğin Algılanışındaki Kırılma Poprişçin’in zihinsel dünyası, günlüklerinde kendisini bir memurdan İspanya Kralı Ferdinand’a dönüştüren bir süreç izler. Bu dönüşüm, bireyin gerçeklik algısının nasıl bozulabileceğini gösterir. Akıl, dış dünyadan gelen bilgileri anlamlandırmak için bir çerçeve oluştururken, Poprişçin’in durumunda bu çerçeve, tutarlı bir yapıdan uzaklaşır. Onun deliliği, yalnızca bir zihinsel bozukluk olarak

OKUMAK İÇİN TIKLA