Yedi Bin Yıllık Adımlar: Hatay’da Keşfedilen Ayak İzleri Tarihe Işık Tutuyor

Keşfin Temel Özellikleri

Tell Kurdu Höyük’te gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda, Milattan Önce 5200 yılına tarihlenen tabakalarda beş adet insan ayak izi tespit edildi. Bu buluntular, Ubeyd Dönemi’ne karşılık gelen Orta Kalkolitik evreye ait olup, ıslak çamur zemin üzerinde oluşan doğal kalıntılar olarak tanımlanmaktadır. Kazı ekibi, 21 Ağustos 2025 tarihinde 8564 numaralı açmada bu izleri gün ışığına çıkarmış ve yüksek çözünürlüklü üç boyutlu tarama yöntemleriyle dijital kayıt altına almıştır. İzlerin morfometrik analizi, bireylerin yetişkin ve çocuk boyutlarında ayak yapılarını ortaya koymakta, bu da dönemin demografik heterojenliğini belgelemektedir.

Jeomorfolojik Korunma Mekanizması

İzler, yağışlı bir dönemde nemlenmiş siltli-killi sediment tabakasında oluşmuş ve üst katmanlar tarafından hızla örtülerek oksidasyon ve erozyondan korunmuştur. Sedimentolojik incelemeler, Amik Ovası’nın alüvyonik yapısının bu tür organik olmayan izlerin uzun süreli muhafazasında kritik rol oynadığını göstermektedir. Karşılaştırmalı stratigrafik veriler, benzer korunma koşullarının Levant ve Mezopotamya ovalarında da gözlendiğini, ancak Anadolu iç kesimlerinde nadirliğini vurgulamaktadır. Bu mekanizma, iklimsel dalgalanmaların arkeolojik kayıt üzerindeki etkisini aydınlatmakta, özellikle nem rejimlerinin sediment konsolidasyonuna katkısını matematiksel modellerle simüle etmeye olanak tanımaktadır.

Biyometrik ve Demografik Analizler

Ayak izlerinin biyometrik ölçümleri, iki yetişkin ve üç muhtemel çocuk bireye işaret etmekte olup, ayak uzunlukları 22-28 cm aralığında değişmektedir. Antropometrik standartlara göre, bu veriler dönemin ortalama vücut ölçüleriyle uyumlu olup, beslenme ve mobilite paternlerini yansıtmaktadır. İzlerin derinlik ve basınç dağılımı, bireylerin yavaş tempoda hareket ettiğini, muhtemelen çamurda dengesiz bir yüzeyde ilerlediğini ima etmektedir. Karşılaştırmalı osteolojik verilerle entegre edildiğinde, bu bulgular Erken Kalkolitik popülasyonların fiziksel adaptasyonlarını, örneğin tarımsal emek yoğunluğunu, kantitatif olarak modelleyebilmektedir.

Yerleşim Dinamikleri ve Günlük Faaliyetler

Tell Kurdu Höyük, Kuzey Mezopotamya ile Levant arasında stratejik bir konumda yer almakta olup, izler muhtemelen yerleşim içi yol veya sulama kanalı kenarlarında oluşmuştur. Kazı buluntuları, bu tabakada seramik fragmanları ve obsidyen aletlerle ilişkilendirilerek, izlerin tarımsal sulama veya hayvan bakımı gibi rutin aktivitelerle bağlantılı olabileceğini öne sürmektedir. Uzamsal dağılım analizi, izlerin lineer bir patern izlediğini ve grup halinde hareketi işaret ettiğini göstermekte, bu da erken topluluk örgütlenmesinin işbirlikçi yapısını belgelemektedir. Benzer höyüklerdeki verilerle kıyaslandığında, bu dinamikler Neolitik’ten Kalkolitik’e geçişte mobilite artışı hipotezini desteklemektedir.

Bölgesel Karşılaştırmalı Örnekler

Anadolu arkeolojisinde ayak izi buluntuları sınırlı olup, örneğin Çatalhöyük’teki izler daha erken Neolitik’e tarihlenirken, Tell Kurdu örnekleri Kalkolitik evreye özgü çevresel adaptasyonları vurgulamaktadır. Mezopotamya’daki Ubaid yerleşimlerinde analog izler, sulak alanlardaki benzer sedimentasyonla ilişkilendirilmekte, ancak Hatay’daki bulgular daha hassas korunma sayesinde detaylı metrik veriler sunmaktadır. Bu karşılaştırma, bölgesel iklim modellerinin arkeolojik muhafazaya etkisini, örneğin nem oranlarının iz derinliğini belirlemedeki rolünü, istatistiksel regresyon analizleriyle aydınlatmaktadır.

Koruma ve Dijital Modelleme Yöntemleri

Buluntuların korunması için mikro-kazı teknikleri ve lazer tarama uygulanmış olup, bu yöntemler izlerin yüzey bütünlüğünü %95 oranında muhafaza etmiştir. Dijital modelleme, izlerin simüle edilmiş erozyon senaryolarında dayanıklılığını test etmekte, gelecekteki iklim değişikliği etkilerini öngörmektedir. Karşılaştırmalı veri setleriyle entegre edildiğinde, bu yaklaşımlar arkeolojik koruma protokollerini optimize etmekte, örneğin sediment stabilizatörlerinin etkinliğini kantitatif olarak değerlendirmektedir.

Gelecek Araştırmalar İçin Yönelimler

Bu keşif, Tell Kurdu Höyük’te genişletilmiş kazı programlarını tetikleyecek olup, izlerin çevresindeki mikro-çevresel analizler organik kalıntıların varlığını araştıracaktır. İzotopik çalışmalar, bireylerin diyet ve hareket paternlerini aydınlatma potansiyeli taşımakta, bu da Kalkolitik geçiş modellerini revize edebilir. Karşılaştırmalı genomik verilerle birleştirildiğinde, popülasyon dinamikleri daha bütüncül bir çerçevede ele alınabilecektir.