Dünyaca ünlü çizer Tardi’den 140. yıldönümüne girerken Paris Komünü’nün görkemli bir çizgi romanı…
Tardi Vautrin’in aynı isimli romanından uyarlama 140 yıl önce Paris’in ayaktakımı eşitlikçi, özgürlükçü, dayanışmacı bir dünya için ayağa kalkdı… onlar göğü fethe çıktılar… yenildiler… ama ezilenlerin kurtuluş düşlerinde hep yaşadılar…
Victor Hugo’nun sözleriyle “gövde toprakta düşünce ayakta!…”
Yaşasın Komün! Vive La Commune!
Vive la Commune! – Cengiz Alkan
(30/10/2010 tarihli Radikal Kitap Eki)
?Yaşasın Komün!?? Ama yaşamadı. Her genç ölüm gibi (sadece iki aylıkken) erken oldu. Hızlı yaşadı, genç öldü ve cesedi tüm devrimlerin en yakışıklısı olarak kaldı. 1789 ve 1848 devrimleri de ?yenilgiye uğramış? olsalar da ?Yenilen asilere çiçek verin? romantizmi Paris Komünü?ne ait.
?Halkın Çığlığı?, yazar (yönetmen ve senarist) Jean Vautrin?in 1998 tarihli romanından Jacques Tardi?nin çizimleriyle (ancak ve ancak onun çizimleriyle) önümüzdeki yıl 140. yılının kutlanacağı-anılacağı ?Paris Komünü?nün folkloruna dahil edilebilecek son büyük örneklerden. Bu folklorun bizde en iyi bilinen örneği, özellikle 70?li yıllarda elden düşürülmeyen, Komün?ün önderlerinden yazar Jules Valles?in ?İsyancı: Komün Günlüğü?.
Jacques Tardi anarşist olarak biliniyor. Politik-tarihsel içeriğe sahip çizgi romanları var (Putain de Guerre! 1914-1915-1916). ?Halkın Çığlığı? bu çalışmaların en kapsamlısı. Elimizdeki çalışma dört bölümden oluşan kitabın ilk iki bölümünü kapsıyor, diğer iki bölüm de ikinci kitapta yer alacak. Paris Komünü, III. Napolyon?un Prusya?ya açtığı savaşın felaketle sonuçlanmasının yarattığı tepkiyle Paris?in ağırlıklı olarak Blanquist, Jakoben (az sayıdaki Proudoncu ve Marks?a yakın) devrimcinin etrafında birleşen halkın adım adım devrimci bir iktidar, özyönetimci belediye ve özgürlükçü bir hayat kurmasının hikâyesidir.
Kuru bir belgesel değil
?Halkın Çığlığı?, komüncülerin Prusya birliklerinin Paris?i işgali öncesinde şehrin çeşitli bölgelerine sakladıkları toplara Thiers hükümetinin el koyma kararıyla başlıyor. Hükümet, komünün her geçen gün alternatif bir merkez olmasından endişelenip halkı silahsızlandırmak ister ve bunun için ordu Monmartre tepelerinde konuşlu toplara el koymak için harekete geçer: 18 Mart 1871. Tarihsel olarak Paris Komünü?nün başlangıç tarihidir bu. Tabii Vautrin?in metni kuru bir tarihi-belgesel değil, Komün günlerini tüm canlılığıyla verme çabası güttüğü için epik bir hava dramatik bir kurguyla verilmiş. Kitabın girişinde şöyle diyor Vautrin: ?İstedim ki, okuyucu, halkın Parisçesinin konuşulduğunu duysun, eskicilerle, santimcilerle, Urk kanalının eşkıyalarıyla olduğu kadar para tacirleriyle, imparatorluk inşacılarıyla, İşçi Enternasyonali?nin büyük isimleriyle yan yana düşsün istedim.?
19. yüzyıl Paris ?aşağı tabakaları? argosunun (Türkçe karşılıklarının çok başarılı çevirildiğini söylemek gerek) ?Halkın Çığlığı?na ayrı bir gerçeklik hissi kattığını belirtmeli:
Maymuncuk: Parmaklar yumruk oldu, öyle değil mi kel horoz?
Şarl Basiküse: Söndü mü havan? Tabanları yağlayacak mısın? Götünü zulana koştursana! Numaran buraya kadar!
Aynı gerçeklik hissi tarihsel karakterlerin (?Komün?ün Bakiresi? Louise Michel, büyük realist ressam Gustave Courbet) göründüğü karelerde de yoğunlaşıyor. Courbet?nin ?Hayatın Kökeni? tablosuyla çıkageldiği bölüm pek hoş.
?Halkın Çığlığı? merkezine Paris Komünü?nü alırken yan karakterlerin öyküleriyle kuru bir belgesel olmanın çok uzağında. Ana öykü Federelere katılan Yüzbaşı Antuan ile orospu Geçe Kuşu?nun aşkının nasıl sonlanacağı ise başlı başına merak duygumuzu diri tutuyor. Tardi?nin ?Adèle Blanc-sec?ten hemen sonra ?Halkın Çığlığı?nın da yayımlanması heyecan verici. Leo Malet?yle ortak çalışmaları ?Nestor Burma? kara polisiyelerinin de birilerinin ilgisini çekebileceğini gösteriyor. Çünkü öyle böyle değil, Jacques Tardi yaşayan en önemli çizgi romancılardan. Herge?nin ?temiz çizgi? ekolünün modern temsilcilerinden. Yalın bir üslubun içinden şiirsel ve felsefi bir derinlik yaratarak çalıştığı yazarların metinlerinin hakkını verebiliyor.
Kitabın Künyesi
Halkın Çığlığı / Paris Komünü (1-2)
Orjinal isim: Le Cri Du Peuple
Yazar: Tardi Vautrin
Çeviren: Sertaç Canbolat
Yayına Hazırlayan : Özgür Deniz
Kapak : Bülent Arslan
Yayınevi: Versus Kitap Yayınları
Ekim 2010
Sayfa Sayısı: 168
Paris Komünü Engels tarafından “proletarya diktatörlüğünün ilk örneği” olarak tanımlanmıştır. Bildiğimiz anlamda devlet kaldırılmıştı komün devrimi sırasında. Ordu ve polis yerine halk milisi, burokrasi yerine de seçilebilir ve görevden alınabilir işçi ücreti ile çalışan sorumlu kamu görevlileri geçmişti. Yasama ve yürütme güçleri tek bir komün meclisinde birleştirilmiş, devlet aygıtı en yalın ve maliyetsiz haliyle proletarya’ya uygun hale getirilmişti. Ekim devrimini hazırlayan rus işçi ve asker sovyetleri de komün tarzı bir devleti yansıtıyordu. Ekim devrimi bunlar aracılığı ile gerçekleşti.
güzel.