Zihnin İki Yakası: Bilinçdışını Kontrol Etme Yanılgısı ve Yoga’nın Tehlikesi
Ego’nun En Büyük Hatası: Bilinmeyeni Sindirebileceğini Sanmak
Yazar: Jungish
(Batı Aklı, Neden Doğunun Huzurunu Taşıyamaz?)
Aziz Okuyucularım, Ey İçindeki Karanlıkla Güreşenler!
Şimdi size, insan olmanın en büyük psikolojik paradoksunu anlatacağım. Hepimiz bütün olmak (individuation) isteriz. Lakin bu bütünlüğe giden yolda, karşımızda öyle bir düşman var ki, ne onu biliyoruz ne de onu kontrol edebiliyoruz: Bilinçdışı.
Carl Gustav Jung, bu meseleyi özetlerken, bizim Batılı aklımızın düştüğü en temel yanılgıyı ve Doğulu mistiklerin ulaştığı zirvenin tehlikesini ifşa ediyor.
I. Ego’nun Kibri: Bilinmeyeni Nasıl Sindirirsin?
Jung, psişemizin iki uyumsuz yarıdan oluştuğunu söyler: Ego-bilinci ve Bilinçdışı.
- Kontrol Yanılgısı: Bizim kibrimiz, Ego-bilincinin bilinçdışını sindirebileceğini (asimile edebileceğini) sanmamızdır. Ama Jung soruyor: “Bilinmeyeni nasıl sindirebilirsin ki?”
- Sınırların Özü: Bilinç, doğası gereği seçim, dışlama ve ayrımcılık üzerine kuruludur. Ego, “Ben” ve “Öteki” arasındaki sınırları çizerek var olur.
- Anima/Animus Yetmez: Bir insan, Anima (içindeki dişil) veya Animus (içindeki eril) hakkında ne kadar mükemmel bir resim çizerse çizsin, bu asla bilinçdışının derinliklerini keşfettiği anlamına gelmez. Zira bilinçdışı, o kadar büyüktür ki, onu tanımlamak için kullandığınız her kelime, sadece yüzeyde kalır.
II. Doğulu Ustanın Sonu: Evrensel Bilinçdışı Bir Çelişkidir!
Jung, kendinden kontrol sanatında çok daha ileride olan yogilere ve mistiklere bakar, lakin orada da bir felaket görür.
- Samadhi’nin Tehlikesi: Yogiler, Samadhi denen bir vecd (ekstazi) durumuna, yani bilinçdışının yuttuğu bir hale ulaşırlar. Bu durum, onların gözünde “evrensel bilinç” olarak adlandırılır.
- Mantıksal İflas: Jung, bu tabirin mantıken bir çelişki olduğunu söyler: “Evrensel bilinç, mantıksal olarak bilinçdışı ile özdeştir.” Eğer bilinç, her şeyi kapsıyorsa (sınır çizmiyorsa), o zaman bilinç olmaktan çıkar ve kaosa dönüşür.
- Sisli Genişleme: Doğu yöntemleri (Yoga-sutra) bilinci kayda değer ölçüde genişletir, bu doğrudur. Lakin genişleme arttıkça, içeriklerin netliği kaybolur. Sonunda, bilinç her şeyi kapsayıcı ama sisli, belirsiz bir bütün haline gelir; özne ile nesne neredeyse tamamen özdeşleşir.
III. Sonuç: Yengeç Dönencesi’nin Kuzeyi
Jung, bu tür bir sisli, sınırsız bütünleşmeyi Batı insanına tavsiye etmez:
“Bu, çok güzeldir, ama Yengeç Dönencesi’nin (Kuzeydeki Batı Medeniyetinin) kuzeyinde, yani bizim coğrafyamızda tavsiye edilecek bir şey değildir!”
Neden? Çünkü Batı zihni, kontrol, ayrım ve Ego’nun gücü üzerine kuruludur. Bizim ruhsal gelişimimiz, bilinçdışına teslim olmakla değil, Ego’yu yeterince güçlendirip, bilinçdışı ile sağlıklı bir denge kurmakla mümkündür. Bilinçdışının o sisli bütünlüğüne dalmak, bizim için kimlik kaybı ve psikolojik dağılma demektir.
