Amerikalı Jonathan Safran Foer, 1977 doğumlu genç bir yazar. 25 yaşında ilk romanını yayımlamış: ?Her Şey Aydınlandı?. Bu kitap sinemaya da uyarlanmış. 2005 yılında ikinci romanı ?Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın? piyasaya çıkmış. ?Baş döndürücü, Olağanüstü? gibi övgüler almış. ?Foer, okura bir hazine sunuyor? denilmiş, ?Mutluluk sarhoşluğuyla okuyacaksınız? diye nitelenmiş.
Kitabın arka kapağındaki özet şöyle: ?11 Eylül?de babasını yitiren Oskar, bulduğu anahtarla babasının yaşantısının karanlıklarına eğildiği bir arayışa koyulur. Raslantılar, zihninde dolaşanlar, söylenmemiş sözler ve geçmişten izler ışığında yol alan Oskar, New York şehrinin labirentlerinde cevapları ararken kendini hiç ummadığı bir noktada bulacak ve yaşam ile zaman, önünde adeta ilmek ilmek çözülecektir.? Bu satırları okuyanlar elbette romanı merak edecektir. Oysa benim ilgimi çeken şu sözler oldu: ?Paul Auster?in Ay Sarayı?ndan, Günter Grass?ın Teneke Trampet?inden ve İtalo Calvino?nun oyunbazlığından izler taşıyan…?
Kitap, fotoğraflarla başlayıp yine fotoğraflarla son buluyor. Romanın içinde yaklaşık kırk fotoğrafa yer verilmiş. Kitaplarda görsel malzeme kullanılması yeni bir buluş sayılmaz. Amerikalı romancı Kurt Vonnegut Jr. da romanlarında basit çizim ve desenlere yer verirdi. Boş sayfaların yanısıra tek bir sözcük yazılı sayfalar da var. Bir sayfada sadece ?Mor? sözcüğü, ya da ?İmdat? sözcüğüne yer verilmiş. Bir başka sayfada ?Üzgünüm? ya da ? Ha, Ha, Ha!? yazılı. Kitabın üç sayfasında şifre gibi sadece değişik rakamlara yer verilmiş, dört sayfada ise satırlar okunamayacak kadar küçük ve karmakarışık dizilmiş. Bazı bölümler şiir gibi kısa satırlardan oluşmuş: ? Yağmur bulutlara yağdı ve hayvanlar gemiden indi./ İkişer ikişer./ İki zürafa./ İki örümcek./ İki keçi./ İki aslan./ İki fare./ İki maymun./ İki yılan./ İki fil./ Yağmur gökkuşağından sonra yağdı.?
Roman kahramanının kartviziti şöyle: ?Oskar schell mucit, takı tasarımcısı, takı üreticisi, amatör entemolog, frankofil, vejetaryen origamist, pasifist, perküsyonist, amatör astronom, bilgisayar danışmanı, amatör arkeolog ve koleksiyoncu (nadir paralar, doğal nedenlerle ölmüş kelebekler, minyatür kaktüsler, Beatles hatıraları, yarı değerli taşlar ve diğer şeyler.) e-mail: oskar_schell et hotmail.com ev telefonu: özel/ cep telefonu: özel faks: henüz bir faks makinem yok?
Oskar genellikle konuşmuyor, konuşmayı sevmiyor. Sağ elinin içine ?No?, sol elinin içine ?Yes? yazmış, soruları onlarla yanıtlıyor. Defterinin sayfalarına da ? İki somun ekmek istiyorum?, ?Kusura bakmayın, bozukluğum yok?, ?Her zamankinden, lütfen?, ?Lütfen benle evlen?, ?Ne işin var burada??, ?Seni eve götüreyim? gibi pratik konuşma kalıpları yazmış, onları göstererek durumu idare ediyor.
Oskar, New York?ta soyadı Black olan, adını bilmediği birini arayıp durur roman boyunca. Annesi, babaannesi ve köpeğinden başka kimsesi yoktur. Kolay okunan ve eğlendirici bir roman yazmış Foer. Başladığımda pek sarmamıştı beni, günlerce başucumda bekleyip durdu kitap. Sonra okumaya başladım, okudukça ilgimi çekti.
Bir Japon, Hiroşima?yı şöyle anlatır: ?Bir parlama oldu. İlk önce bir fotoğraf makinesinin flaşı sandım. Şimdi çok aptalca geliyor. Gözlerimi kamaştırdı. Aklım çıktı. Pencereden üzerime cam yağıyordu. Ses. Annemin beni susturmak istediğinde çıkardığı sese benziyordu. Kendime geldiğimde ayakta olmadığımı fark ettim. Başka bir odaya savrulmuştum… Tek düşüncem kızımı bulmaktı. Pencereden baktım ve komşularımdan birinin neredeyse çırılçıplak ayakta durduğunu gördüm. Derisi soyuluyordu. Parmak uçlarından aşağı sallanıyordu derileri. Ne olduğunu sordum. Yanıt veremeyecek denli bitkindi. Etrafına bakıyordu, ailesini aradığını düşündüm… Ayakkabılarımı giydim ve hava baskını şapkamı aldım. Tren istasyonuna gittim. Bir sürü insan bana doğru yürüyor, şehirden uzaklaşıyordu. Burnuma ızgara kalamara benzer bir koku geldi. Şoktaydım herhalde çünkü insanlar gözüme kıyıya vurmuş kalamarlar gibi görünüyordu.?
?Bestseller? adı verilen çok satar piyasa romanlarına fazla ilgi göstermem. Ama Foer?in romanı deneysel türde ilginç bir kitap. Sanırım dünyada ve ülkemizde onu taklit edecek bir çok yazara rastlayacağız bundan sonra.
Ahmet Soner
(Özgür Gündem Gazetesi 01.12.2012)
Kitabın Künyesi
Aşırı Gürültülü ve İnanılmaz Yakın
Orjinal isim: Extremely Loud And Incredibly Close
Jonathan Safran Foer
Siren Yayınları / Çağdaş Roman
Çeviren : Algan Sezgintüredi
2012
400 sayfa