Goethe ve Marlowe’un Faust’u Arasındaki Kurtuluş Paradoksu
C.G. Jung’un çalışmalarından beslenen derinlik-analitik psikolojisi, bireyin bilinçdışı süreçlerini aydınlatmak için sık sık edebi ve mitolojik figürlere başvurur. Marion Woodman’ın analizlerinde de görüldüğü gibi, klasik metinler modern bireylerin içsel çatışmalarını yansıtan arketipsel dramalar sunar. Bu bağlamda, Faust figürü—özellikle Christopher Marlowe ve Johann Wolfgang von Goethe’nin yorumlarında—ruh ve sınırlar arasındaki ebedi gerilimi temsil eder.
Faust’un Çatışması: Sınırları Aşma Arzusu
Faust, özünde yaşamın tamamını deneyimleme arzusu, yeteneğini aşan bir adamın arketipidir. Olası olanın sadece “parıltılarını” görmüş, ancak hissettiklerini fiilen yaşayamamıştır. Kendisi için belirlenmiş sınırları reddetmeye cüret etmiş ve bu uğurda ölümsüz ruhunu feda etmeyi göze almıştır.
MArlowe ve Bağışlanamayan Tanrı Projeksiyonu
Marlowe’un Faust‘u derin bir kişisel gerçeği yansıtır:
- Bağışlama Reddi: Marlowe’un Faust versiyonu Goethe’ninkinden farklıdır. Burada Tanrı affedici değildi ve kurtuluş mümkün değildi. Bu durum, bireysel düzelemde affetmeyen, yargılayıcı bir otoriteye (baba kompleksine veya patriyarkal inanç sistemine) dair içsel inancını yansıtmaktadır.
- Ruhun Feda Edilmesi: Marlowe’un oyununda, Tanrı Faust’a acımaz ve kurtuluşun olamayacağı inancını yansıtmıştır.
Dolayısıyla, bu iki Faust yorumu arasındaki ilişki, bireyin dış otoriteden gelen bağışlanmaya olan inancının doğasında yatan bir ayrımı ortaya koyar. Goethe’nin versiyonu kurtuluşa daha açıktır, ancak eğer içinzide tanırının daha sert katı ve cealandırıcı olduğunu dülşünüyorsanız, kendi içindeki acımasız yargılayıcı güce daha uygun olduğu için Marlowe’un “lanetlenme” senaryosundan hareketle bu versiyonu daha benimsersiniz.
Paradoksal Kurtuluş ve Teslimiyet
Faust figürü aracılığıyla yaşanan asıl psikolojik dönüşüm, tam da bu umutsuzluğun içinde yatar.
Faust’un hikayesi, bu bağlamda, egoyu parçalayan ve ardından daha büyük bir bütünlüğe, yani Öz’e (Self) teslimiyeti mümkün kılan aşırı bir çatışma durumunu sembolize eder.
Sonuç
Marlowe’un Faust’u ile Goethe’nin Faust’u arasındaki edebi ayrım, kolektif bilinçdışında, ego (sınırları zorlayan, lanetlenmeye hazır kısım) ile Öz (paradoksal olarak bu eylemi kurtuluşa dönüştüren kısım) arasındaki bir içsel savaşı yansıtır. Faust’un ruhunu feda etme eylemi, modern bireyin “zamanla zamanın kesişme noktasına” ulaşmak için kolektif yasaları veya babasal projeksiyonları aşma zorunluluğunu simgeler.
Faust’un çatışması, Jung’un deyimiyle, “çarmıha gerilme ve yeniden dirilme tutkusu yoluyla elde edilen üçüncü” çözüme ulaşma yoludur.
