Gündemin Toksik Ritmi: Bugün Ne Unutacağız? Bölüm 3: Medya, Algı ve Tüketim Döngüsü
“Haber mi alıyoruz, his mi tüketiyoruz?”
Her gün…
📱 Bir bildirim sesiyle açılan telefon,
🔁 Sonsuz bir kaydırma,
💬 Her şey hakkında birkaç cümle,
⏱ Ama hiçbir şey için bir dakika durmama…
Peki biz bilgileniyor muyuz, yoksa programlanıyor muyuz?
🌀 Gündemin Tüketim Ekonomisi
Modern medya sisteminde gündem artık:
- Tüketilen bir ürün,
- Pazarlanan bir içerik,
- Gündem olmanın kendisi ise bir kâr aracı.
Noam Chomsky’nin “Rızanın İmalatı” adlı eserinde söylediği gibi:
“Medya, haber vermek için değil, rıza üretmek için vardır.”
Yani sadece neyi konuşacağımız değil, nasıl konuşacağımız da belirlenmiştir.
🎭 Haberin Formatı, İçeriğinden Daha Etkili
Bir olay dramatik bir müzikle mi verildi?
Başlıkta “şok!” kelimesi mi var?
Saniyesi saniyesine canlı mı yayınlandı?
Bu ayrıntılar, içeriği bastırır.
Ve sonuç?
📷 “Fotoğrafı gördüm.”
🎥 “Videosu vardı.”
💬 “Hakkında tweet attım.”
Ama aslında… hiçbir şey bilmiyoruz.
🤖 Algının Otomatikleşmesi: Zihin Düşünmeden Tepki Veriyor
Bir politikacının gafı,
Bir öğretmenin videosu,
Bir annenin çığlığı…
Hepsi birkaç dakika içinde:
- Kınanıyor,
- Yüceltiliyor,
- İptal ediliyor,
- Unutuluyor.
Bu hızın içinde anlam mı olur?
Hayır.
Algı olur, alışkanlık olur, bağımlılık olur.
🧠 Jungiyen Açıdan: Arketip Yoksullaşması
Carl Jung, kolektif bilinçdışının simgeler aracılığıyla işlediğini söyler.
Ama medya artık sembol değil, slogan üretir.
Derin imgeler değil, kullan-at duygular dolaşımdadır.
Bu da arketiplerin yüzeyde kalmasına, yani:
- Yasın drama olması,
- Adaletin infaza dönüşmesi,
- Öfkenin linç olarak tezahür etmesine neden olur.
🧩 O Halde Medya Bize Ne Yapar?
| Gerçekte Olan | Medyanın Yarattığı |
|---|---|
| Acı | Reyting |
| Bilgi | Performans |
| Empati | Tıklanma |
| Anlam | Anlık tepki |
| Toplumsal çağrı | Trend |
🎯 Bu Bölümün Kapanış Soruları:
- En son neyi sadece paylaşmakla kalmadın, gerçekten okudun?
- Sence hangi içerikler seni sadece “tüketici” yaptı?
- Görmeden hissettiğin bir olay var mı hâlâ?
📌 Sonraki Yazı:
Bölüm 4 – “Algı Zehirlenmesi: Krizden Krize Yaşamak” https://www.insanokur.org/gundemin-toksik-ritmi-bugun-ne-unutacagiz-bolum-4-algi-zehirlenmesi-krizden-krize-yasamak/
Sürekli krize uyanmanın nasıl bir dikkat erozyonu ve politik bilinç kaybı yarattığını konuşacağız.