Gündemin Toksik Ritmi: Bugün Ne Unutacağız? Bölüm 5: Unutmayı Öğrenmek – Gündemin Hafızası
“Ne unutursak biz oluruz?”
🧠 Toplumsal Unutma, Bireysel Travma
İnsan beyni, travmayla baş etmek için bazen unutmayı seçer.
Ama bir toplumun tamamı aynı anda unutuyorsa…
bu artık bir savunma değil, bir politik stratejidir.
“Unutma kültürü”nün içindeyiz.
Ama bu unutma masum değil.
🪞Freud: Bastırılan Geri Döner
Freud’a göre bastırılan travma,
başka bir biçimde yeniden ortaya çıkar.
Bu, toplumlar için de geçerlidir.
- Unutulan işkenceler geri gelir.
- Bastırılan cinayetler başka biçimde hortlar.
- Görmezden gelinen acılar, kolektif nevroz üretir.
Biz neyi unutursak,
o bizi yönetmeye başlar.
🧊 Unutma Teknikleri
Toplumların unuttuğu şeyler tesadüfen unutulmaz.
Bunun mekanizmaları vardır:
| Unutma Aracı | İşlevi |
|---|---|
| Medya yoğunluğu | Gerçek bilgiyi görünmez kılmak |
| Sürekli değişen gündem | Hatırlamanın süresini kısaltmak |
| Törensizleşme | Yas tutulamayan kayıpları yok saymak |
| Mizaha sığınma | Travmayı hafifletip geçiştirmek |
| Anlam üretmeme | Olayları sıraya koymadan “tüketmek” |
📺 Slavoj Žižek: “Bilmek Ama İnanmamak”
Žižek şöyle der:
“Modern birey, gerçekleri bilir ama ona inanmaz. Çünkü inanç, eyleme zorlar.”
Yani bilmekle yetiniriz.
Hissetmeyiz, çünkü hissetmek eylemi doğurur.
Ve sistem, eylemsiz bilgi üretmeye bayılır.
🔮 Jung: Kolektif Gölge Neyi Taşır?
Jung’a göre bireysel gölgemiz gibi,
kolektif gölge de bilinçdışı unutulanlarla oluşur.
- Sessiz kalınan soykırımlar,
- Bahsedilmeyen cinsiyet eşitsizlikleri,
- Görmezden gelinen sınıf ayrımları…
Hepsi “karanlıkta” birikir.
Sonra “başımıza gelen şeyler” olur.
Ama aslında o şeyler, bizim bastırdığımız geçmişin geri dönüşüdür.
🗺 Hafızasız Toplum: Geçmişi Olmayanın Geleceği de Yoktur
Toplumsal hafıza, sadece hatırlamakla değil,
ritüelleştirmekle yaşar.
Ama bizde:
- Anmalar törensiz,
- Yaslar sessiz,
- Belgeler kayıp,
- Tanıklar yalnız…
Ve böylece gelecek inşa edilemez.
Çünkü kim olduğumuzu hatırlamayız.
🎯 Kapanış Soruları:
- Hangi toplumsal olayın unutulmasına sen de istemeden katkı sağladın?
- Unutmak zorunda kaldığın bir gerçek seni nasıl şekillendirdi?
- Hafızanı canlı tutmak için ne yapıyorsun?
📌 Sonraki Yazı:
Bölüm 6 – “Unutmamayı Öğrenmek: Direnişin Hafızası” https://www.insanokur.org/gundemin-toksik-ritmi-bugun-ne-unutacagiz-bolum-6-unutmamayi-ogrenmek-direnisin-hafizasi/
Bizi kurtaracak olan sadece bilgi değil; anlam, bağ ve hafızadır. Hatırlamanın politik eyleme dönüşmesini konuşacağız.