“Meltdowns’un Gizli Koruyuculuğu”: Yıkımın Arkasındaki Direniş
Giriş: Bir Kabullenme Hikâyesi
Meltdown anları — o ani, bedensel seviyeyi tümüyle ele geçiren, içten gelen patlamalar— çoğumuzun anlatmakta zorlandığı deneyimlerdir. MaxField Sparrow’un sözleriyle:
“Meltdownlardan nefret ediyorum… Bedeni ele geçirip kontrolü tamamen elimden alıyorlar. Beni hasta hissettiriyorlar… Bazen birkaç dakika sürüyor, bazen günler. Her şeyi durdurup, sadece toparlanmam gerekiyor.” (cle-autistes.fr)
Ama bu deneyim, yalnızca rahatsızlığın değil, gerçek bir alarm sisteminin de sembolü olabilir. Yazıda, meltdowns’un aslında bizi koruyan, beyindeki bağlantıyı yeniden yapılandıran bir sistem olduğu öne sürülüyor.
Meltdowns: Bir Alarm ve Korumacı Mekanizma
Sparrow öyle diyor ki: “Meltdowns beyin sistemimizi korur; sinirsel yıkımın eklemlendiği kronik aşırı stres altında, bu patlamalar hayati bir uyarı sistemidir.” (cle-autistes.fr)
Bu anlayış, meltdown’ları kırılma değil, bir tür savunma hatta kurtarıcı bir refleks olarak yeniden tanımlıyor.
Nöroçeşitli Dünyayı Anlamak: Gecikmeyen Duyarlılık
Yazar, nörotipik (neurotypical) insanların bu deneyimi anlayabilmesinin güçlüğünü şu metaforla ifade ediyor:
- İç uyluğun derinliğiyle diş etlerinin inceliği arasındaki fark gibi… Geciken refleks ya da duyarsızlık hemen hissedilmez; ama diş etleri söz konusuysa… acı kaçınılmazdır ve hemen anlaşılır (dcaius.fr).
Yani, meltdowns, bireyin sinir sisteminin artık daha fazla uyaranı kaldıramadığını yüksek sesle haykırmasıdır.
Toplumun Tepkisine Karşı Savunma
Dışarıdan bakan biri şu yanılgıya düşebilir:
- “Bu kişi kontrolsüz, aşırı tepki veriyor, sadece biraz sabırla daha sessiz olabilir.“
Oysa Sparrow’a göre, bu tepkinin altında yatan “güç” ve sistemin koruma çabası göz ardı ediliyor, yanlış yargılarla bastırılmaya çalışılıyor.
Meltdowns’u Anlamak: Beceri Değil, Zorunluluk
Meltdowns, utanç ya da disipline edilmesi gereken davranışlar değildir. Daha çok, bireyin sinir sistemini korumaya çalışan doğal bir savunma tepkisidir — tıpkı bir alarm gibi. Bazı meltdowns kısa, bazılarıysa günler sürebilir, ama temel olarak her biri, beynin hasar görmesini engellemeye çalışan bir koruyucu refleks olarak ortaya çıkar.
Son Söz: Anlamaya ve Korumaya Davet
Meltdowns zor, yorucu ve bazen utanç verici olabilir. Ama aynı zamanda bireyin kendisini korumak adına ortaya koyduğu bir direnç biçimidir. Bu yazıyı bir davet olarak görüyorum:
- Yargılamadan,
- Anlamaya çalışarak,
- Ve en önemlisi, destekleyici bir dil ve ortamla yaklaşarak…
Meltdowns’un sadece bir kırılma değil; bir koruma, bir iskelet olduğunun farkına varmak; aynı zamanda nöroçeşitliliğin daha derin ve saygılı bir şekilde kavranması demektir.
