İlk Kürtçe Roman Şivanê Kurd, (Kürt Çoban) – Erebê Şemo

“Geleneksel Kürt edebiyatın modernize etmek ve yeni anlatım biçimleriyle yeni kanallar bulmayı amaçlayan, Kürt romanının öncülerinden 1897 1978 yılları arasında yaşayan Sovyet Kürt yazarı Erebê Şemo?nun, Şivanê Kurd yani Kürt Çoban adlı romanı Kürtçenin ilk romanı olarak bilinir. 1935 yılında Erivan’da yayınlanan ilk yapıtı özelliği taşıyan bu roman çoğunlukla yazarın başından geçenleri, çocukluk ve gençlik yıllarını, göçmen Kürtlerin Kafkasya?daki yaşantılarına odaklanır. “Şivanê Kurd, tümüyle yazarın yaşam öyküsüdür” diyen Eskere Boyik, romanın “zengin ve temiz bir kürtçe ile yazıldığını, sohbet dilini esas aldığını belirtiyor. Rusça, Türkçe ve Fransızcaya da çevrilen folklorik öğelerle dolu, yazarın çocukluk ve gençlik döneminde sosyal konuları alan olan bu roman, daha sonra yazar ve düşünür Nureddin Zaza tarafından gözden geçirilerek yeniden yayınlandı. Roman ayrıca Ekim Devrimi?ne, Sovyetlerin savaşına ve iç karmaşaya da odaklanır. Roman Kürtçe yazıldıktan sonra kısa sürede Rusçaya çevrildi. Fransızcaya ve Türkçeye çevrildi.”
Mehmed Uzun, Kürt Edebiyatına Giriş, ithaki yayınları, 5.basım, sayfa 70-71

Kürt romanının öncülerinden olan Erebê Şemo (Ereb Şemo), 1897’de Kars’ın Susuz köyünde doğdu. Moskova’ya giderek Lazaryan Enstitüsü’nde yüksek öğrenimini tamamladı. 1924 yılında Ermenistan’a dönen Şemo, Ermenistan’da Komünist Partisi’nin bir görevlisi olarak Kürt köylerinde ve Kürtler arasında Bolşeviklerin yürüttüğü ekonomik programın başarıya ulaşması amacıyla propaganda ve parti çalışmaları yürüttü. 1930 yılında yayına başlayan ve kuruluşunda önemli bir rol oynadığı “Riya Teze” (“Yeni Yol”) gazetesinde üç kitabı tefrika edildi: “Emrê Lenîn” (“Lenin’in Buyruğu”), “Terîqa Rêvolûsîya Oktyabrê” (“Ekim Devrimi Tarihi”), “Kolxoz û Kara Wê Ji Gundîyan re”. 1934 yılında Erivan’da Kürdoloji konferansında önemli bir misyon üstlenmiştir. Ereb Şemo’nun “Şivanê Kurd” (“Kürt Çoban”) adlı romanı 1935’de Erivan’da yayınlanmış romanı şimdiye dek onlarca baskı yapmış, aralarında Rusça, Arapça, Almanca, Gürcüce, Fransızca ve Türkçe olmak üzere, birçok dile çevrilmiştir. Erob Şemo’nun “Dimdim”, “Jiyana Bextewar” (“Mesut Hayat”) adlı romanı ve “Hopo” adlı romanları da bulunmaktadır.

Şivanê Kurd, (Kürt Çoban), Erebê Şemo, Deng Yayınları.
Kürt Çoban, Ereb Şemo, çeviren Gani Bozarslan, Kaynak Yayınları