Etiket: Adorno

Özgür İradenin Gölgesinde: Bir Yanılsamanın Anatomisi

Bilinçdışının Zincirleri Freud’un bilinçdışı, insan ruhunun karanlık bir kuyusu gibi işler; arzular, bastırılmış dürtüler ve toplumsal normların dayattığı zincirler burada çarpışır. İd, ego ve süperego arasındaki bu gerilim, bireyin özgür iradesini sorgulamaya iter: Arzularımız mı bizi yönlendirir, yoksa toplumun bize giydirdiği ahlaki kılıf mı? Freud’a göre, bilinçdışı, toplumsal normların içselleştirilmiş

OKUMAK İÇİN TIKLA

Anlamın Ertelenmesi ve Ontolojik Sınırların Sorgusu: Différance, Kimlik ve Gerçek

Différance’ın Anlamı ve Anlamın Ertelemesi Jacques Derrida’nın différance kavramı, anlamın sabitlenemeyen, sürekli kayan ve ertelenen doğasını ifade eder. Bu kavram, dilin ve düşüncenin statik bir merkeze sabitlenemeyeceğini, her anlamın başka bir anlama işaret ederek kendi içinde bir eksiklik taşıdığını öne sürer. Différance, hem farklılık (difference) hem de erteleme (deferral) anlamına

OKUMAK İÇİN TIKLA

Oidipus Kompleksi ve Modern Kapitalist İdeolojinin Kültürel Aygıtı

Psişik Kökenlerin İdeolojik Yankıları Freud’un Oidipus kompleksi, bireyin çocukluk döneminde ebeveyn figürleriyle kurduğu karmaşık duygusal bağların psişik bir haritasıdır. Bu kompleks, yalnızca bireysel arzuların ve bastırmaların öyküsü değil, aynı zamanda otoriteye boyun eğmenin erken bir provasıdır. Çocuğun babayla rekabeti ve anneye duyduğu arzu, Freud’a göre, bireyin toplumsal normlara uyum sürecini

OKUMAK İÇİN TIKLA

Kitlelerin Pasifizasyonu ve Direnişin Sınırları

Kültür Endüstrisinin Gölgesinde Pasifizasyon Adorno’nun kültür endüstrisi, kitleleri standardize edilmiş hazlarla uyutan bir makine olarak işler. Medya, sanat ve eğlence, kapitalist düzenin birer aygıtı haline gelerek bireyleri eleştirel düşünceden uzaklaştırır, onları tüketim toplumunun itaatkâr öznelerine dönüştürür. Bu pasifizasyon, psişik bir uyuşma yaratır; birey, kendi arzularını sistemin sunduğu sahte seçeneklerle özdeşleştirir.

OKUMAK İÇİN TIKLA

Negatif Diyalektik, Söylem ve Yapısöküm: Hakikatin Sınırlarında Bir Sorgulama

Adorno’nun negatif diyalektiği, Foucault’nun söylem analizi ve Derrida’nın yapısökümü, modern düşüncenin hakikat, güç ve anlam üzerine kurduğu sorgulamaların kesişim noktalarını oluşturur. Bu üç düşünür, epistemolojik arayışlarında sabit bir hakikat merkezini reddederken, Lacan’ın simgesel düzeni bu sorgulamaları bir anlamlandırma çerçevesine oturtur. Tarihsel gerçeklikler, bu yaklaşımların ışığında hem yeniden yapılandırılır hem de

OKUMAK İÇİN TIKLA

MAX HORKHEIMER, THEODOR W. ADORNO: Aptallığın Oluşumu Üzerine

APTALLIĞIN OLUŞUMU ÜZERİNE Zekanın simgesi, Mephistopheles’e inanılacak olursa “dokunarak yoklayan yüzüyle” koku da alan salyangozun antenleridir. Antenler bir engelle karşılaştığında, hemen bedenin himayesine geri çekilip yine bütünle bir olur ve bağımsız olarak öne ancak tereddütle çıkmaya cesaret eder. Tehlike hala mevcutsa antenler yeniden kaybolur ve bu girişim bir kez daha

OKUMAK İÇİN TIKLA

Balzac’ı Okumak – Theodor W. Adorno

Balzac’ı Okumak Gretel için Köylü kente geldiğinde, karşısına çıkan her şey “kapalı” der ona. Kalın, ağır kapılar, jaluzili pencereler, gülünç düşmekle cezalandırılacağı için konuşamadığı sayısız insan, hatta satın alamayacağı mallarla dolu dükkânlar – hepsi geri çevirir onu. Maupassant işin incesine kaçmayan bir anlatımla kaleme aldığı bir novella’sında, küçük rütbeli bir

OKUMAK İÇİN TIKLA