Okuyun, ama yutmayın, çiğneyin.
Seyirciyi Büyüleyen İllüzyon Süper kahraman filmleri, modern çağın mitolojisi olarak yükseldi. Marvel ve DC evrenleri, Yunan mitolojisindeki Herakles ya da Achilles gibi kahraman arketiplerini yeniden inşa ederken, bu figürleri teknolojik zırhlar ve karizmatik maskelerle donatıyor. Ancak Slavoj Žižek’in gözünden bakıldığında, bu filmler sadece eğlence değil, ideolojik bir aygıt. Tony Stark’ın
OKUMAK İÇİN TIKLAİdeolojinin Perdesi Slavoj Žižek’in ideoloji eleştirisi, bireylerin gerçekliği anlamlandırma biçimini bir tür fantazi olarak tanımlar. Bu fantazi, gerçekliğin kaotik doğasını örten bir perdedir; ne tam bir yalan ne de mutlak bir gerçek, ama bireylerin dünyayı anlamlı kılmak için kullandığı bir kurgu. İdeoloji, Žižek’e göre, bireylerin bilinçli ya da bilinçdışı olarak
OKUMAK İÇİN TIKLAÇöldeki Gerçeğin İzleri Slavoj Žižek’in “gerçek olanın çölü” kavramı, modern dünyanın hiper-gerçeklik çağında anlam arayışının kayboluşunu tarif eder. Baudrillard’ın simülasyon teorisinden ilham alan bu fikir, gerçekliğin yerini kopyaların, sembollerin ve imgelerin aldığı bir evreni işaret eder. Antik mitolojiler, insanlığın evrensel sorularına yanıt ararken kolektif bilincin aynasıydı: Prometheus’un ateşi, Sisyphos’un taşı,
OKUMAK İÇİN TIKLAMezopotamya’nın Kozmik Narratifi: Enuma Elish’in Kökenleri Enuma Elish, Mezopotamya’nın yaratılış destanı olarak, kaosun ilksel sularından düzenin doğuşunu anlatır. Tiamat’ın kaotik varlığı, Marduk’un kılıcıyla parçalanır ve bu parçalanma, evrenin ve toplumun hiyerarşik düzenini kurar. Bu mit, sadece bir kozmolojik hikâye değil, aynı zamanda ideolojik bir manifesto olarak işler. İktidarın, kaosu bastırarak
OKUMAK İÇİN TIKLAPrometheus’un İsyanı ve Büyük Öteki Antik Yunan’ın Prometheus miti, tanrılara kafa tutarak insanlığa ateşi bahşeden bir titan figürünün hikayesidir. Bu mit, Slavoj Žižek’in “Büyük Öteki” kavramıyla çarpıcı bir şekilde örtüşür. Büyük Öteki, ideolojik düzenin sembolik otoritesini temsil eder; bu, toplumsal normlar, devlet, din veya modern çağda teknoloji şirketlerinin görünmez ama
OKUMAK İÇİN TIKLAŽižek’in Arzu Ekonomisi: Yüce Nesnenin Tuzakları Žižek’in arzu ekonomisi, Lacancı bir çerçevede, bireyi “yüce nesne”nin erişilmez çekiciliğiyle yönlendirir; bir araba, bir marka, bir yaşam tarzı, hep ulaşılamayan bir ideale işaret eder. Baudrillard’ın tüketim toplumunda, bu arzu bir alışveriş sepetine, bir ekran reklamına dönüşür. Tatminsizlik, öznenin motoru olur: her satın alma,
OKUMAK İÇİN TIKLAŽižek’in Olayı: Gerçekliğin Çölünde Bir Çatlak Žižek’in “Olay”ı, sembolik düzenin ötesinde bir kırılma anıdır; bir isyan, bir felaket, bir aşkın patlaması. Baudrillard’ın gerçekliğin çölünde, bu Olay bir vaha gibi belirir: bir toplu grev, bir sistem arızası, bir beklenmedik direniş. Bu an, simülakrların kusursuz döngüsünü sarsar; özne, bir anlığına gerçeğin nefesini
OKUMAK İÇİN TIKLAGerçeğin Çatlağı: Žižek’in İsyanı Žižek’in “Gerçek”i, sembolik düzenin ötesinde bir şok dalgasıdır; bir savaşın vahşeti, bir sevgilinin ihanetindeki çıplaklık, bir sistemin beklenmedik çöküşü. Baudrillard’ın hipergerçek dünyasında, bu gerçek bir anlık sarsıntı yaratabilir; simülakrların kusursuz yansımalarını kıran bir çekiç gibi. Ancak bu çatlak, özneyi özgürleştirir mi, yoksa yalnızca bir illüzyonun daha
OKUMAK İÇİN TIKLAGerçekle Karşılaşma: Kırık Bir Ayna Žižek’in “gerçek”i, Lacan’ın aynasından fırlayan bir çığlık, sembolik düzenin ötesinde bir yaradır. Simülakrların dünyasında, bu gerçek bir anlık sarsıntı olarak belirir: bir savaşın vahşeti, bir sevgilinin ihanetindeki çıplaklık, bir algoritmanın beklenmedik hatası. Ancak Baudrillard’ın vizyonunda, bu anlar bile yakalanır, paketlenir, bir Netflix dizisine, bir viral
OKUMAK İÇİN TIKLASimülakrların Zaferi: Gerçekliğin İhaneti Baudrillard’ın simülakrları, gerçeğin kopyalarının orijinalini yuttuğu bir dünyayı tasvir eder. Hipergerçeklik, bir zamanlar “yüce nesne” olarak arzuyu yönlendiren ideolojik sabitleri eritmiştir. Žižek’in “yüce nesne”si, ideolojinin somut bir sembolü olarak özneyi bir anlam haritasına bağlarken, simülakr bu haritayı parçalar. Artık ne bir vatan, ne bir Tanrı, ne
OKUMAK İÇİN TIKLAAntroposen’e Hoşgeldiniz Global ısınmadan çıkan ders şu ki, insanoğlunun özgürlüğü, dünya üzerindeki hayatın istikrarlı doğal parametrelerle (sıcaklık, havanın bileşimi, yeterli su ve enerji kaynağı) oluşturduğu bir arka plan sayesinde mümkün olmuştur: İnsanlar, ancak, dünya üzerindeki hayatın parametrelerini ciddi biçimde bozmamak için yeterince marjinal kaldıkları sürece “istediklerini yapabilirler”. Özgürlüğümüzün global ısınma
OKUMAK İÇİN TIKLARumsfeld ve Arılar Öyleyse kaçınmamız gereken bir çifte tuzakla karşı karşıyayız: Bir yanda, çevre felaketlerini bilim ve teknoloji yoluyla çözülebilir bir probleme indirgeyerek ekolojiyi “ideolojik olmaktan çıkarma” [de-ideologize] eğilimi; diğer yanda da, ideolojiyi New Age mitolojisi usulü “tinselleştirme” eğilimi. Bu iki yaklaşım, ekolojik problemin ekonomik, politik ve ideolojik köklerini açıklayan
OKUMAK İÇİN TIKLASakınmanın Yolları Peki, ekolojik tehditler gerçekten de o kadar başa çıkılamaz mı? Liberal kapitalizmin bazı müdafileri çevreci harekete “XXI. yüzyılın Komünizmi” diye dudak büküyor; her ne kadar Marksizm öldüyse de yepyeni yeşil urbalarını kuşanmış çıplak kral bize musallat olmaya devam ediyor, diyorlar. Guy Sorman 2001’de şöyle yazıyor: “Bunlar bildik asilerden
OKUMAK İÇİN TIKLA“Feci Ama Ciddi Değil!” Birinci Dünya Savaşı’nın ortalarında bir zaman, Alman ve Avusturya ordu karargahları arasında cereyan eden bir telgraflaşmaya dair (muhakkak ki, sonradan uydurulmuş) bir anektod nakledilir. Almanlar, “Bizim cephede durum ciddi, ancak feci değil,” diye bir mesaj gönderir; Avusturyalılar da cevap verir: “Bizim cephedeyse durum feci, ama ciddi
OKUMAK İÇİN TIKLABilgi masumiyeti kirletir, adeta masumiyeti ortadan kaldırır. Bu durum bilginin kötü ve zararlı olduğu şeklindeki bir yorum yapılmasını gerektirmemektedir. İnsanın başka bir canlıya/insan dahil işkence yaptığına dair edimlerine tanıklık yapıldığında korku ve acıma duygusu birlikte yaşanır, onunla/işkence yapan eylem ve düşünce alt-yapısıyla ne şekilde mücadele edileceği bilgisine/yeterliliğine ssahip olamayanın edimsizliği
OKUMAK İÇİN TIKLAPolitika her zaman bir iktidar mücadelesi olarak ele alınmış ve bu şekilde algılanmıştır. Çok yüzlü anlamında Latince’de poli tika dan üretilerek günümze kadar gelmiştir. Poli-tika-cılar ise her zaman yöneten, yönetmeye aday ve bu yönde çaba harcayan kişilerden oluşmuştur. Her hal ve şartta iktidarı ele geçiren kesim/klik ya da sınıf yönetme
OKUMAK İÇİN TIKLAGünümüzde en ilginç teorik müdahaleler belli başlı alanların içinden değil, açıkça belli bir alana ait olmayan, bu alanlar arasında kalan çatlaklardan doğuyorsa eğer, en dikkat çekici teorisyenlerden biri de Slavoj Zizek olmalı. Ne çişini ne belini tutabilen bu kitabında Zizek’in geliştirdiği fikirler tam da böyle bir iş görüyor: Felsefe, psikanaliz
OKUMAK İÇİN TIKLA
