Kader Çarkı
“Rota Fortunae” (Kader Çarkı) kavramı, özellikle Marion Woodman’ın psikodinamik analizlerinde, bilinçsizce tekrarlanan travmatik döngüleri ve yaşamın kaçınılmaz döngüsel doğasını ifade eden güçlü bir arketipsel metafor olarak geçmektedir.
Rota Fortunae’nin Tanımı ve Psikolojik Anlamı
- Döngüsel Yaşam ve Bilinçsiz Bağlılık:
- Hepimiz bilinçsizce kader çarkına (wheel of fortune) bağlıyız.
- Bu çark dönüp durur ve biz de onun üzerinde körlemesine döneriz, ta ki bir gün bizi kendimizle yüz yüze getiren bir olay yaşanana kadar.
- Yıllardır göremediğimiz veya görmek istemediğimiz şey görünür hale getirilir: Bilinçdışı, bilince karşı sorumlu tutulur.
- Bu döngü, Othello’daki gibi, “Çark tam bir daire çizdi! Ben buradayım” (“The wheel is come full circle! I am here.”) ifadesiyle özetlenir.
- Travma Tekrarı ve Çözümsüzlük:
- Kavram, aynı zamanda ilahi bir kaçınılmazlık (divine fatality) olarak işler; çarkın tam bir daire çizmesi, yaşamın kaçınılmaz kaderi olarak görülür.
- Toplum, travma yaşayan birey gibi, geçmişteki yaralanmasını tekrar ederek ondan kurtulmaya çalışır; ancak bu, Jung’un uyardığı gibi bir travma tekrarına (repetition compulsion) işaret eder.
- Türkiye’nin modernleşme hikayesi de bastırma ve rövanş döngüsüyle süren bir psişik döngüdür: Bir tarafın (laik/Kemalist) bastırdığı inanç, geri döndüğünde diğer tarafı (dindar/muhafazakâr) cezalandırır; her biri diğerinin aynasında kendi karanlığını görür ama tanımaz.
- Kırılma Noktası (Impasse) ve Dönüşüm:
- Rota Fortunae’den kurtuluş, bireyin veya kolektifin bu tekrar eden, travmatik döngüyü tanımasıyla başlar.
- Ego, uzun süredir korktuğu ve reddettiği şeyi tanımak zorundadır. Bu karşılaşmada büyüyüp büyümememiz, egonun kendi arzu ve korkularına tutunup tutunmamasına bağlıdır.
- Atılımlar (breakthroughs), bir çıkmaz anından (impasse) sonra gerçekleşir. Bu çıkmaz anı, mecazi olarak çarkın tam bir daire çizdiği (wheel that comes full circle) noktadır.
- Bilinçli bir teslimiyet anında (“surrender”), birey çarktan özgürlüğe doğru sıçrayabilir. Bu, güç odaklı bir varoluştan, sevgiyle yaşanan bir hayata sıçramadır.
- Psikodinamik Çerçeve:
- Bilinçdışının baskısı altında olan her ideoloji, karşıtının aynasına dönüşür. Bastırılanın geri dönmesi, genellikle gölge biçiminde olur.
- Sağ siyasetin soldan nefret etmesinin temelinde yatan dinamik, tarihsel travmaların, kimlik yaralarının ve ötekileştirme dinamiklerinin inşa ettiği kolektif bir süreçtir. Bu da bir nevi kolektif düzeyde tekrarlanan bir döngü, yani bir tür “Rota Fortunae” durumunu yansıtır.
Sonuç olarak, Rota Fortunae, sadece şansın değişmesi anlamına gelen geleneksel kader çarkı imgesinden öte, psikolojik olarak bilinçdışı, zorlayıcı tekrar döngüsünü ve bu döngünün bilinçli yüzleşme ve teslimiyet anında bir atılımla kırılabileceği umudunu simgeler.
