Kriz Zamanlarında Ruhsal Yönelim ve Direniş: James Hollis’in Uyarıları Üzerine Bir Yorum
(James Hollis’in “Living Between Worlds” başlıklı röportajından esinle)
İçinde yaşadığımız dünya—bireyin kendine ve kolektif ruhsal sağlığa dair sorularını kapitalizmin tüketim döngüsünde ezip geçen bir makineye dönüştü. Tarihin sonu olarak sunulan neoliberal ütopya, yerini küresel eşitsizliklere, ruhsal çöküntülere ve sürekli ertelenmiş anlam krizlerine bıraktı. Dr. James Hollis’in “Dünyalar Arasında Yaşamak” adlı kitabı ve onun düşünsel çerçevesi, tam da bu kopuşun ortasında bireyi yeniden düşünmeye çağırıyor.
Ancak, bu çağrı sadece bir “içsel yolculuk” değildir. Hollis’in Jungiyen arka planla yazdığı her satır, aslında kültürün—ve özellikle geç kapitalizmin kültürel aygıtlarının—bireyin yönelimini nasıl felç ettiğini gözler önüne serer. Bir Jungcu olarak o, mitolojik imgeleri çağırır; biz ise sınıf çelişkilerinin ve ideolojik manipülasyonun dilini eklemeliyiz. Çünkü ruh, yalnızca bilinçdışıyla değil, aynı zamanda üretim ilişkileriyle de kuşatılmıştır.
“Google’ın rehberliğinde her şey bilinebilir görünüyor ama neden bu kadar kaybolmuş hissediyoruz?” diye sorar Hollis.
Bizce yanıt nettir: Çünkü bilgiye erişim, anlamın garantisi değildir.
Çünkü algoritmaların dünyasında “ne aradığını bilmek” bile bir lüks haline gelmiştir.
Ruhsal Dağılma ve Toplumsal Altüst Oluş
Pandemi, tüm dünyayı etkilediği gibi, içsel yapılarımızı da darmadağın etti. Hollis’in de vurguladığı gibi, rollerimize duyduğumuz bağımlılık, bizi üretkenliğin ötesine geçen anlam alanlarından koparmıştır. Bugünün krizinde sadece bireysel bir depresyondan değil, sistemik bir anlamsızlıktan söz ediyoruz.
Çünkü çalışmak, üretmek, performans göstermek, “normal” görünmek—bunların tümü, kapitalizmin dayattığı sahte kimliklerdir. Pandemi bu maskeleri düşürdü.
Ve geriye, kendi iç sesini dahi tanımayan insanlar kaldı.
Terapide Sınıfı Tanımak: Kimler Ruhsal Yardım Alabiliyor?
Hollis’in danışanları “ilerlemeye hazır” düşünceli insanlar; çoğu zaman eğitimli, orta sınıf bireyler. Bu durumun kendisi dahi bize terapinin—bugünkü haliyle—nasıl bir sınıfsal ayrıcalık haline geldiğini gösteriyor.
Peki ya çalışan sınıf?
Peki ya sistemin dışına itilenler, gündelik hayatta hayatta kalmaya çalışanlar?
Ruhsal çöküntüyle baş etmeyi bile bir lüks sayan milyonlar?
Burada Marksist psikoterapi devreye girer: Terapinin yalnızca bireysel içgörü değil, aynı zamanda toplumsal bir farkındalık yaratması gerektiğini savunur. Çünkü depresyon çoğu zaman, yalnızca kimlik krizi değil, tarihsel bir yabancılaşmanın belirtisidir.
Yeni Tanrılar: Kapitalist Kültürün Sahte Mitolojisi
Hollis’in dikkat çektiği bir diğer mesele, tanrılarla olan bağımızın kopmasıdır. Artık tanrılar değil, algoritmalar konuşuyor bizimle. Ruhsal rehberlik değil, tüketim önerisi sunuluyor.
Apple Store, Amazon Prime, eczane rafları… bunlar çağımızın “kutsal mekânları”.
Ve kültür, bir zamanlar bireyi mitosla bütünleştirirken, şimdi onu performansla, etiketle ve takipçi sayısıyla tanımlar hâle geldi.
Jung’un “Self” dediği merkez, artık pazarlanabilir kimliğe teslim edilmiş durumda.
Hangi Umut, Kime Göre?
Hollis’in şu sorusuna birlikte yanıt arayalım: “Benim aracılığımla dünyaya girmek isteyen şeye karşı hesap verecek miyim?”
Evet. Ama bu “şey”, yalnızca bireyin içindeki tanrıça değildir. Aynı zamanda bastırılmış öfke, tarihsel hafıza ve kolektif özgürleşme arzusudur. Kendi hayatının öznesi olmak isteyen herkesin içinde bu ses vardır.
Bu yüzden terapi, yalnızca iyileşmek için değil; dönüştürmek için,
yalnızca kendine dönmek için değil; dayanışma içinde çoğalmak için
var olmalıdır.
Son Söz Yerine: Direnişin İç Sesi
Hollis’in kitapları bize şunu gösterir: Ne kadar içe dönsek de dış dünya bizden kopamaz. İçsel karanlıklarımız, dışsal eşitsizliklerin yankısıdır.
O hâlde hem içsel hem de toplumsal bir çağrıyla bitirelim:
“Bütün cesur şövalyeler yenildiğinde, cahiller kültürü çalar.”
Ama biz susmazsak, kültürü çalmalarına da, ruhumuzu satmalarına da izin vermeyiz.
Kaynak : https://variety.com/2020/politics/news/james-hollis-living-between-worlds-1234697675/