Shakespeare’in Mirası: Merhamet, Adaletin Ötesindeki Tek İlaç
Otizmli Ruhun İfadesi: Katı Yasa Yerine Anlayışı Talep Etmek
Yazar: Jungish
(Eksikliği Yasa ile Cezalandırmanın Vicdansızlığı)
Aziz Okuyucularım, Ey Katı Kanunların Gölgesinde Duranlar!
Şimdi size, engellilik ve otizm mücadelesi açısından, o büyük şair William Shakespeare’in “Venedik Taciri” oyunundaki merhamet nutkunu nasıl okumamız gerektiğini anlatacağım. Bu metin, sağlamcı toplumun katı yasalarına karşı, insaniyetin en güçlü savunmasıdır.
I. Engelli Bireyin Durumu: Adalet Karşısında Çaresizlik
Oyunun Yahudi karakteri Shylock, hukukun harfi harfine uygulanmasını talep eder. Eğer bu durum, bizim farklı bireylerin dünyasına uyarlanırsa:
- Kanun/Yasa Nedir? Yasa, burada Sağlamcı Toplumun Katı Normlarını temsil eder. Bu normlar, otizmli bireyden “normal” iletişim kurmasını, göz teması yapmasını, hızlı tepki vermesini talep eden kaskatı kurallar zinciridir.
- Yargılama ve Mahkûmiyet: Eğer Shylock gibi toplum da “adalet” (yani normatif uyum) istiyorsa, bu, otizmli bireyin mahkûmiyetini gerektirir. Çünkü birey, bu normlara doğal olarak uyum sağlayamaz. Her “uyumsuzluk”, bir kusur, bir suç addedilir.
- Portia’nın Uyarısı: Portia’nın sözleri, hepimizin maruz kaldığı o büyük gerçeği söyler: “Adalet uygulanacak olsa, hiçbirimiz kurtulamazdık!” Engelli bireye yöneltilen o kusursuzluk beklentisi, aslında hepimizin içsel kusurluluğunun inkârıdır.
II. Merhametin İlanı: Tacı Aşan Anlayış
Portia, merhameti, dünyevi otoritenin (asa) ve normatif yasanın (taç) ötesine yerleştirir. Merhamet, Engelli Bedenin Farklılığına karşı gösterilecek tek ahlaki tavırdır.
- Gökten Yağan Yağmur (Zorla Olmaz): Merhamet, zorla sağlanamaz. Tıpkı engelli bireyi zorla normalleştirmeye çalışan (Davranış Analizi gibi) yöntemlerin, içten gelen bir kabulü sağlayamaması gibi. Merhamet, dışarıdan uygulanan bir teknik değil, içten gelen bir anlayış olmalıdır.
- Hükümdarın Yüreği: Merhamet, “hükümdarın tacından daha çok yaraşır.” Toplumsal otoriteyi elinde tutanlar (eğitimciler, doktorlar, bürokratlar), asalarından ve kurallarından çok, kalplerindeki anlayışla hareket etmelidir. Engelli bireyin farklı ritmini ve iletişimini bir engel olarak görmek yerine, onu anlamaya çalışmak, bu “kraliyet merhametidir.”
III. Dua ve Uygulama: Eylemlerimizdeki Şefkat
Portia, Tanrı’dan merhamet dilediğimiz gibi, bu duanın bizi merhametli işler yapmaya yöneltmesi gerektiğini söyler.
- Duanın Dersi: Engelli aileleri ve müttefikler, sürekli toplumsal kabul, anlayış ve kaynak diler. Bu dilek, sadece pasif bir beklenti değil, toplumu bu yönde eyleme geçmeye zorlayan ahlaki bir çağrıdır.
- Yasanın Yumuşatılması: Toplumun görevi, katı “normatif yasayı” yumuşatmak, yani engelli bireyin ihtiyaçlarına göre yasaları ve yapıları (kaldırımları, okulları, iş yerlerini) yeniden düzenlemektir.
