Balzac’ın Goriot Babası ve “Tekrar Eden Karakterler” Sisteminin Kuruluşu

tarihinde gönderilmiş tarafından

Honoré de Balzac’ın İnsanlık Komedyası projesi, Fransız realist romanının yapısal mantığını değiştiren en özgün yeniliklerden biri olan “tekrar eden karakterler” ilkesine dayanır. Goriot Baba (1835), bu sistemin yalnızca bir örneği değil, aynı zamanda Balzac’ın geniş temsili dünyasında karakter dolaşımının ilk büyük kristalleşme anı olarak kabul edilir. Pierre Barbéris’in vurguladığı gibi Balzac, toplumu “organik bir bütün” olarak ele alma iddiasını, romanlar arasında dolaşan kişiler aracılığıyla sosyolojik bir sürekliliğe dönüştürür (Barbéris, Le Monde de Balzac, 1973). Bu bakımdan Goriot Baba, hem sistemin erken bir uygulamasıdır hem de Balzac’ın edebi evreninin “düğümsel” metinlerinden biridir.

Roman, özellikle Vautrin, Rastignac, Bianchon ve Delphine de Nucingen gibi karakterlerin daha sonraki yapıtlarına ve hatta tüm İnsanlık Komedyasına yön veren kimliklerini pekiştirir. Balzac’ın mektuplarında açıkladığı üzere amaç, “toplumu bir bütün olarak yeniden üretirken bireyleri de tarihselleştirmek”tir (Balzac, Correspondance, 1960). Goriot Baba, bu tarihselleştirmenin ilk tutarlı örneğidir: Rastignac’ın sosyal yükseliş hikâyesi Kayıp Hayaller ve diğer romanlara uzanırken, Vautrin’in karanlık karizması Sürgündekiler ve Vautrin gibi metinlerde daha karmaşık bir siyasi ve ahlaki figüre dönüşür. Böylece roman, “hareket hâlinde toplum” fikrini anlatı sürekliliğiyle somutlaştırır.

Eleştirmenler bu yöntemi, roman kişilerine “yaş, geçmiş ve gelecek” kazandıran yarı-biyografik bir yapı olarak yorumlamıştır. Georg Lukács, Balzac’ın “tipik karakter” yaratımının kapitalizmin erken modern toplumsal yapısını kavramak açısından kurucu bir rol oynadığını belirtir (The Historical Novel, 1937). Bu açıdan Goriot Baba, tekrar eden karakterler sayesinde Paris’in sınıfsal ilişkilerini statik bir panorama olmaktan çıkarır; okurun daha önce tanıdığı ya da daha sonra karşılaşacağı karakterlerle birlikte toplumu tarihsel bir süreç olarak kavramasına imkân tanır.

Sonuç olarak, Goriot Baba, Balzac’ın tekrar eden karakterler tekniğinin ilk büyük ve işlevsel örneğidir. Roman yalnızca bağımsız bir dram değil, aynı zamanda İnsanlık Komedyası içindeki ilişkiler ağını harekete geçiren merkezî bir metindir. Balzac’ın anlatı evreninin sürekliliği, bu romanda hem estetik hem sosyolojik açıdan sağlam bir temel kazanmış ve modern romanın gelişiminde kalıcı bir etki yaratmıştır.

Kaynakça

  • Balzac, Honoré de. Goriot Baba. (Çeşitli baskılar; orijinali 1835).
  • Balzac, Honoré de. Correspondance, t. I–III. Paris: Garnier, 1960.
  • Barbéris, Pierre. Le Monde de Balzac. Paris: Armand Colin, 1973.
  • Lukács, Georg. The Historical Novel. London: Merlin Press, 1937.
  • Maurois, André. Aspects de la France. Paris: Hachette, 1934.
  • Robb, Graham. Balzac: A Biography. New York: W.W. Norton, 1994.